گروه مقالات: اگر در کشوری رئیسجمهوری دیوانه بر سر کار بياید چه میشود؟ در این یادداشت منظور از دیوانه، نه دیوانه زنجیری، بلکه فردی که استانداردهای لازم روانی از لحاظ علم روانشناسی برای پذیرش چنین سمتی را ندارد، مي باشد.
داریوش کشاورز
بی گمان یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین ها، در حوزه مدیریت، ریاست جمهوری است. مدیریتی که بر تمام حوزههای اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، فردی، هنری و. . . تأثیر عمیق و گسترده دارد. میدانیم برای استخدام و به کار گرفته شدن در اغلب ارگانها، سازمانها، شرکتها و مشاغل در همه جای دنیا نیاز به گزینش است تا معیارها و تواناییهای افراد برای به عهده گرفتن شغل و کار مورد نظر سنجیده شود تا در صورت عدم توانایی لازم متقاضی، از پذیرش و به کارگیری فرد در آن تصدی جلوگیری شود. حال سؤال اینجاست، در صورتی که برای واگذاری مشاغلی بسیار پایینتر و کم اهمیتتر اینگونه سختگیری می شود، گیرنده منصب ریاست جمهوری با آنهمه وظایف و تاثیرگذاری باید دارای چه ملاکها و معیارهایی باشد و چگونه گزینش شود؟
کسی که عملکردش نه تنها در چهار یا هشت ساله بر عهده داشتن مقام ریاست، بلکه گاه تا چندین دهه یا صده بر کشورخود و گاه جهان نیز تاثیر گذار است. به نظر میرسد یکی از مهمترین پارامترهایی که یک کاندیدای ریاست جمهوری باید داشته باشد، داشتن استانداردهای سلامت روانی است. رئیسجمهور ممکن است اقتصاددان، ریاضی دان، فیزیکدان، حقوقدان، فیلسوف، روحانی، کشیش، تاجر و. . . باشد اما هرکس و دارای هر مدرک و توانایی که هست، باید دارای سلامت روانی باشد.
اگر رئیس جمهوری از لحاظ روانی در سلامت کامل نبوده و آن هم ملموس و قابل تشخیص نباشد، چه تبعات و نتایجی را برای مردم و جهان میتواند به بار آورد؟ در طول تاریخ دیده شده که گاه چنین سمتهایی در دست افرادی دیوانه بوده است که در پی آن، ویرانگری، جنگ و خونریزی رخ داده و زیانهای جبران ناپذیری به بار آمده است (البته نه همه جنگها) ؛ بنابراین هر زمان چنین رئیسجمهوری در هر کشور بر سر کار آید، به احتمال قوی باز هم شاهد همان نتایج و شاید بدتر نیز باشیم که این جای تأمل دارد. شاید این یک نقطه ضعف باشد که گزینش یک شخص با بودن در احزاب و انتخاب یک جناح، گرایش، خط فکری و گروه و دسته انجام شود و نیاز به گزینشهای برتر، بالاتر و دیگر نباشد.
راه چاره چیست؟ بهتر است برای گزینش رئیسجمهور، بستهای گزینشی بوسیله کارشناسان خبره در دنیا طراحی گردد که دارای یک سری تستها، سوالات و امتحانات باشد که افراد متقاضی این منصب را مورد گزینش قرار دهند. گزینشی که به ویژه با ابزارهای روانشناسی، در زمینه روانشناختی و نوعدوستی و بعد هم جامعهشناسی و مردم شناسی افراد را مورد پرسش و بررسی قرار دهد؛ گزینش استاندارد شدهای که محصول طراحی روانشناسان، مردم شناسان، علمای علم اخلاق و دانشمندان جهان باشد؛ گزینشهایی که این اشخاص را در زمینه توانایی اجرایی کردن حرف به عمل و راستگویی و صداقت مورد سنجش قرار دهند. از اهمیت دو مورد نیز غافل نشویم: اول آگاهی و گزینش خود ملتها و دوم انتخابات آزاد برای دستیابی به این مهم (روی کار نیامدن رئیس جمهور دیوانه). اما پرداختن به تمام نکات این موضوع در این مقال نمیگنجد.