به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۱۰ - ۱۶:۳۸
 
۱
تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۵/۱۴ ساعت ۱۶:۴۱
کد مطلب : ۱۱۲۶۴۹
مقاله وارده

تفاوت‌های فقر فضائی و فقر شخصی

تفاوت‌های فقر فضائی و فقر شخصی
سیدچمران موسوی *

گروه مقالات: در شهری که صحبت از مهمانی چند نفره به صرف قهوه اسپرسو و عطر گرم شیرینی‌های کافه قنادی و آدم‌های رنگ و وارنگ متمولی که برای سفارش کیک تولد و مراسم دورهمی آخر شب حوالی مرکز شهر جمع شدند، سفر به فلان کشور خارجی و سواری با ماشین‌های پلاک موقت، حرف داغ روزه، دیوار‌های سیاه، یه پرده بلند صورتیه چرکین شده و خانه‌های سه دیواری قسمت دوم این شهر می‌باشد که نشان‌دهنده تضاد اقتصادی و اجتماعی یک شهر قرن بیست و یکمی است. رواج تکدی‌گری در خیابان‌ها و حضور کارتون‌خواب‌ها در گوشه و کنار پارک‌ها از نماد‌های اصلی فقر شناخته شده‌اند که عموماً در فضای شهرهای بزرگ خودنمایی می‌کنند.

این مسایل چند سالی است که به یکی از مباحث روز ژورنالیستی تبدیل شده اما بررسی عمیق علل، پیامد‌ها و ارائه راهکارهایی برای حل آنها قطعاً از وظائف جامعه شناسان و برنامه‌ریزان شهری و صاحب نظران حوزه آسیب‌های اجتماعی است. که مبارزه با فقر در فضای شهری، علاوه بر مبارزه با فضای فقر، مبارزه با عوامل شکل دهنده فقر را نیز می‏‌طلبد. در مورد مسأله فقر و شرح کارهایی انجام شده این نتیجه عاید می‌شود که، فقر جنبه‏‌های کیفی و کمی دارد، اما متأسفانه در سیاست‌گذاری شهری به صورت کیفی نمی‏‌شود کار کرد، و بیشتر بررسی عددی مورد توجه قرار می‏‌گیرد.

این در حالی است که مفهوم فقر در رابطه با برخورد جامعه با آن مهم‌‏تر است. از مسائلی که در جوامع توسعه یافته با فقر مطرح می‏شود این است که اولاً فقر جنبه نسبی دارد یعنی تجربه فقر، یک فقیر کلانشهری با یک فقیر شهر کوچک و روستایی متفاوت است و ثانیاً فقری که دراین جوامع است، نسبت‏‌های مختلف و زیربناهای مختلفی در جامعه دارد یعنی علاوه بر مسأله درآمد، مسائل مختلفی مثل نژاد و. . . در آن دخیل است در نتیجه زیربنای فقر بین قوم‌‏های مختلف و مهاجران مختلف نیز متفاوت است. فقر معنای بالاتری هم از نظر جامعه دارد، فرد فقیر عموماً خارج از نرمال محسوب می‏‌شود و اینکه مسئولیت به وجود آمدن فقر را فرد یا جامعه می‏دانیم و یا اینکه چگونه فقرزدایی می‏‌کنیم خود مسأله را متفاوت می‏‌کند.

بنظر می‌رسد شناخت فقر در حد کشورهای توسعه یافته و مدرن یکی از مشکل‏ترین مسائل اجتماعی است، چرا که هم دید منفی نسبت به آن وجود دارد و هم بررسی مسأله فقر به نمودار فرهنگ کسی که فقر را می‌بیند و کسی که فقیر است در نقطه‏ای که به فقرا خدمات باید ارائه شود، تلاقی پیدا می‌کند. اینکه آیا فقر باید در یک مقطع زمانی یا در زمان‏های مختلف توصیف شود، نیز مسأله دیگری برای تحلیل آن است. به بیان دیگر، فقیری که در دهه 60 زندگی می‏کرده با فقیری که دهه اول قرن بیست و یکم زندگی کرده نمی‏توانند یک خاطره مشترک از فقر داشته باشند.

با مسأله فقر به صورت فردی می‌‏توان روبرو شد اما وقتی این مسأله در فضای شهری بررسی می‏‌شود، فضایی و محلی هم به آن اضافه خواهد شد و این دو معنی دو نوع سیاستگذاری در خدمات رفاهی برای شخص و سیستم توسعه در یک فضا را در بر می‏گیرد. اورشانسکی، اقتصاددانی که در این باره تحقیق کرده در توصیف فقر می‏‌گوید در یک خانواده فقیر، پیش از درآمد، برای غذای سالم باید پرداخته شود و این جزء ابتدایی‌‏ترین توصیف‏ هاست به این معنی که توصیف فقر ابتدا از مسأله غذا و خوراک شروع شد اما در نظر گرفته نشده بود که خرج غذا در شهرهای بزرگ و کوچک فرق دارد به همین دلیل این توصیف از همان آغاز با مشکل مواجه بود. فقر براساس محورهای خاصی در سطح کلی کشوری توصیف می‏‌شود.

در زمینه زیربناهای فقر می‌توان اشاره داشت که، فقر می‏‌تواند یک اتفاق زمانی کوتاه باشد و همچنین می‌‏توان توصیف کرد که در هر فردی چه احتمالی وجود دارد که حداقل در یک سال از زندگی خود، با فقر روبرو شود. علاوه بر آن، فقر جنبه‏‌های منطقه ‏ای مختلفی نیز دارد، به فقر در یک منطقه هم می‏توان در طیف زمانی نگاه کرد. همچنین اینکه فقر در چه گروه‌‏هایی اتفاق می‌‏افتد نیز قابل بررسی است. در بحث گسترش فضای فقر دو راه تحلیل وجود دارد، یک سیستم اینکه آیا فقر از یک محله به یک محله دیگر توسعه پیدا می‌‏کند و فاصلة محله‌‏ها در آنها تأثیر دارد؟ نظام محلة فقر در توسعة آن تأثیر دارد و می‏‌توان با رسم حیطة فقر به طور سالانه چگونگی توسعه و جهت توسعه مطالعه کرد.

مسأله دوم می‏‌گوید که، محله‌‏ها بین چند دوره زمانی رابطه‏‌ای با هم دارند، ولی جهت گسترش را مشخص نمی‏‌کند. برای پاسخ دادن به این پرسش‏‌ها، اگر فقر را در فضا توصیف کنیم می‏‌توان با کمک گرفتن از معادلات آماری مرکز فقر شهر را مشخص کرد. در شرق آمریکا، فقر برای سیاه‌پوست‏ها تعریف می‏‌شود و در لس‌آنجلس مناطقی را فقیر اعلام می‌‏کنند، که آفریقایی‌تبار هستند و از لاتین‏‌ها صرف نظر می‏‌شود و این نشان می‏‌دهد که معنی فقر خیلی مهم‌‏تر از میدان فقر است. در واقع به راحتی می‌‏بینیم در سیستمی که کیفیت مهم است، معنی فقر وارد شده و چنان خطی برای فقرزدایی اعلام می‏‌کند. باید بین فقر فضائی و فقر شخصی تمایز قائل شد. نمی‌توان فقط روی فقر فضائی کار کرد و سیستم‏‌های مورد بحث به ما کمک می‌کند بتوانیم توجیه کنیم که فقر در فضا چگونه کار می‌کند.

* دکتری جغرافیا برنامه ریزی شهری

صالح
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۵/۰۵/۱۴ ۱۹:۴۹
خانواده هایی هستن که از هم پاشیده است... دخترانی که یتیم هستند اما منبع درامدی ندارند... اگه دولت در سال اول حضورش در مورد یارانه ها قول میداد این یارانه ها رو صرف اینجور افراد میکنه، خیلیا صادقانه انصراف میدادند... اما متاسفانه در هر روز بر پاشنه ای می چرخه که اقایون مشغول لفت و لیس خودشون هستن... (341811)
روح ا...
Italy
۱۳۹۵/۰۵/۱۴ ۲۱:۰۱
بروز فقر در کشوری مثل ایران که سرشار از نعمتهای فراوان و ثروتهای فراوان خدا دادی است صرفا نتیجه عدم مدیریت صحیح و رانت خواری و ... است. هیچ علت دیگری نمی تواند داشته باشد. مسئولین نظام باید پاسخگو باشند. همه کسانی که در این 37 سال مسئول بوده اند. (341814)