تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۶/۱۹ ساعت ۰۹:۰۸
کد مطلب : ۱۳۶۳۲۸
چالش‌های مناسبات روسیه و آمریکا
ابوالحسن شاکری رحیمی
مناسبات روسیه وامریکا برغم برخی محاسبات که گفته می‌شد در دوره ترامپ بهبود خواهد یافت، با چالش‌هایی مواجه شده است، دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به نفع ترامپ و بازتاب آن در آمریکا سبب شد این روابط روندی کاهشي وتنشي بخود بگیرد و سبب تحریم‌های جدید روسیه توسط کنگره آمریکا شود و متعاقبا موجب اخراج دیپلماتهای آمریکایی از روسیه و تعطیلی سرکنسولگری روسیه در سانفرانسیسکو و اماکن دیپلماتیک این کشور در واشنگتن و نیویورک گردد.
1- بازرسی از کنسولگری روسیه از دو وجه قابل توجه است یکی از جنبه حقوقي و دیگری از لحاظ سیاسی، ازجنبه حقوقی چون احتمالا بعد از تخلیه ساختمان ازسوی روسیه انجام می‌شود و دراین فرصت روس‌ها اموال و اسناد خودرا خارج می‌کنند و به احتمال زیاد اسناد طبقه بندی شده را هم معدوم می کنند بار حقوقی کمتري پیدا می‌کند ،البته درهرصورت بازرسی از اماکن دیپلماتیک با حقوق ناشی از مصونیت دیپلماتیک ناسازگار است اگر قبل از تخلیه ساختمان این اقدام عملی شود کاملا با قواعد حقوق و کنوانسيون‌هاي بین المللی متضاد است البته شاید هم آمریکا دست به بازرسی از این ساختمان نزد چرا که میتواند عمل متقابل را درپی داشته باشد .بارسياسي این اقدام در قبل وبعد ارتخلیه ساختمان طبیعتا متفاوت خواهد بود .نهایت اینکه اگر این بازرسی انجام شود روس‌ها را بیشتر آزرده خاطر خواهد کرد و ممکن است در آینده ودر موارد مشابه مسکو نیز دست به اقدام متقابل بزند ، درهرحال تعطیلی ساختمانهای کنسولی روسیه درامريکا و شرایط پیش آمده در مناسبات روسیه و آمریکا تاثیر،منفی خواهد داشت و به مسائل دیگری نیز،تسری پیدا خواهد کرد و اگر دو طرف نسبت به مهار این وضعيت اقدام دیپلماتیک نکنند میتواند به سمت کاهش سطح روابط فیمابین آنها نیز برسد.
2- واکنش‌های روسیه میتواند از اقدام متقابل یعنی تعطیلی برخی ساختمانهای کنسولی و سیاسی آمریکا درروسيه و بازرسی از این ساختمانها ( درصورت بروز چنین اقدامی توسط امریکا) شروع شود و به مسائل دیگر تسری پیدا کند،درصورتیکه روابط،دو کشور تحت تاثیر شرایط،جدید قرار گیرد، ممکن است روس‌ها ازکارت‌هايي مانند کره شمالی، سوریه، افغانستان، اوکراین یا بحرانهای موجود درقفقار جنوبی و خلیج فارس و دیگر،مناطق نزدیک به آمریکا استفاده کنند، هرچند که هرگونه استفاده ازاین کارتها ممکن است در مقطع کنونی روسیه را از این وضعیت از حیث نشان دادن اقتدار رهایی بخشد اما استمرار آن بیشتر به زیان روسیه خواهد بود، چون روسیه توان مالی و اقتصادی ادامه بحران زايي ندارد و درصورت افزایش،تحریم‌های امریکا با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد که میتواند در درون روسیه معضلات فراوانی از جهات اقتصادی ،سیاسی و امنیتی برای این کشور درپی داشته باشد.
3- بنظر می‌رسد تنش میان روسیه و آمریکا در صورت استمرار، در شرایط جدید منطقه وجهان میتواند بازیهای جهانی را دچار تحول جدی کند و آرایش قدرتهارا درنظام بین الملل به شکل دیگری تحت تاثیر خود قرار دهد.درچنين شرایطی نقش چین حائز اهمیت خواهد بود . اگر چین باتوجه به اختلافاتی که با آمریکا دارد درکنار روسیه قراربگیرد و پکن و مسکو با پیونگ یانگ همراهی کنند ممکن است اتفاقات ناگوار ی در صحنه بین‌المللی را شاهد باشيم و منظومه بین‌المللی ازاین تحولات دچار آسیب شود .البته بنظر نمی‌رسد چین بخاطر روسیه. دربرابر آمریکا قرار،گیرد چراکه اولویت اساسی برای چین اقتصاد و ادامه مسير افزایش رشد اقتصادی و صادرات و دستیابی به تکنولوژی‌های برتراست لذا چین در میانه میدان این تنش‌ها بازی خواهد کرد و گاهی به نعل خواهد زد و زمانی هم به میخ می‌زند.
شرایط جدید سبب خواهد شد اتحاد آمریکا و اروپا تقویت شود و دونالد ترامپ دیگر برخی سخنان که در رابطه با ناتو مطرح می‌کرد نکند ،همچنین اتحاد میان آمریکا با ژاپن و کره جنوبی نیز تقویت خواهد شد وهمه اینها به زیان روسیه خواهد بود ،بويژه آنکه اروپا نسبت به روسیه نگرانی‌های زیادی دارد. همچنین آمریکا سعی خواهد کرد روابط با هندوستان را نیز بیش از گذشته توسعه دهد. درمجموع توان یارگیری امريکا نسبت به روسیه بیشتر خواهد بود و از حیث مولفه‌های قدرت نیز واشنگتن از، مسکو پیشروتر و قوی‌تر است لذا روس‌ها از لحاظ ژئوپوليتیکي سعی خواهند مثل گذشته دربرابر آمریکا بازی کنند که همین اقدام هم درصورت ادامه تنش‌ها با آمریکا ،بحران را فرسایشی خواهد کرد اما هزینه ها و خسارات روسیه بسیار بیشتر از هزینه‌ها وزيان‌ها ی آمریکا خواهد بود.
کلام آخر اینکه مجموعه شرایط کنونی و تبعات احتمالی ناشی از، تشدید تنش میان مسکو و واشنگتن نشان می‌دهد که دوطرف برای مهار تنش پدید آمده تلاش کنند نه درراستای افزایش این تنش‌ها ،دراین میان اروپا ،آمریکای لاتین ،چین و هندوستان و ژاپن و کره جنوبی و کشورهای همسو با آمریکا منجمله برخی از،کشورهای خلیج فارس هم مساعی جمیله خودرا مصروف تنش‌زایی میان امریکا و روسیه نمایند. وکشورهايي‌که منافع خودرا در تشدید تنش میان آمریکا و روسیه می دانند اگر توان تحرکي داشته باشند در مسیر تنش افزايي میان این دو قدرت گام برخواهند داشت.
مناسبات روسیه وامریکا برغم برخی محاسبات که گفته می‌شد در دوره ترامپ بهبود خواهد یافت، با چالش‌هایی مواجه شده است، دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به نفع ترامپ و بازتاب آن در آمریکا سبب شد این روابط روندی کاهشي وتنشي بخود بگیرد و سبب تحریم‌های جدید روسیه توسط کنگره آمریکا شود و متعاقبا موجب اخراج دیپلماتهای آمریکایی از روسیه و تعطیلی سرکنسولگری روسیه در سانفرانسیسکو و اماکن دیپلماتیک این کشور در واشنگتن و نیویورک گردد.
1- بازرسی از کنسولگری روسیه از دو وجه قابل توجه است یکی از جنبه حقوقي و دیگری از لحاظ سیاسی، ازجنبه حقوقی چون احتمالا بعد از تخلیه ساختمان ازسوی روسیه انجام می‌شود و دراین فرصت روس‌ها اموال و اسناد خودرا خارج می‌کنند و به احتمال زیاد اسناد طبقه بندی شده را هم معدوم می کنند بار حقوقی کمتري پیدا می‌کند ،البته درهرصورت بازرسی از اماکن دیپلماتیک با حقوق ناشی از مصونیت دیپلماتیک ناسازگار است اگر قبل از تخلیه ساختمان این اقدام عملی شود کاملا با قواعد حقوق و کنوانسيون‌هاي بین المللی متضاد است البته شاید هم آمریکا دست به بازرسی از این ساختمان نزد چرا که میتواند عمل متقابل را درپی داشته باشد .بارسياسي این اقدام در قبل وبعد ارتخلیه ساختمان طبیعتا متفاوت خواهد بود .نهایت اینکه اگر این بازرسی انجام شود روس‌ها را بیشتر آزرده خاطر خواهد کرد و ممکن است در آینده ودر موارد مشابه مسکو نیز دست به اقدام متقابل بزند ، درهرحال تعطیلی ساختمانهای کنسولی روسیه درامريکا و شرایط پیش آمده در مناسبات روسیه و آمریکا تاثیر،منفی خواهد داشت و به مسائل دیگری نیز،تسری پیدا خواهد کرد و اگر دو طرف نسبت به مهار این وضعيت اقدام دیپلماتیک نکنند میتواند به سمت کاهش سطح روابط فیمابین آنها نیز برسد.
2- واکنش‌های روسیه میتواند از اقدام متقابل یعنی تعطیلی برخی ساختمانهای کنسولی و سیاسی آمریکا درروسيه و بازرسی از این ساختمانها ( درصورت بروز چنین اقدامی توسط امریکا) شروع شود و به مسائل دیگر تسری پیدا کند،درصورتیکه روابط،دو کشور تحت تاثیر شرایط،جدید قرار گیرد، ممکن است روس‌ها ازکارت‌هايي مانند کره شمالی، سوریه، افغانستان، اوکراین یا بحرانهای موجود درقفقار جنوبی و خلیج فارس و دیگر،مناطق نزدیک به آمریکا استفاده کنند، هرچند که هرگونه استفاده ازاین کارتها ممکن است در مقطع کنونی روسیه را از این وضعیت از حیث نشان دادن اقتدار رهایی بخشد اما استمرار آن بیشتر به زیان روسیه خواهد بود، چون روسیه توان مالی و اقتصادی ادامه بحران زايي ندارد و درصورت افزایش،تحریم‌های امریکا با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد که میتواند در درون روسیه معضلات فراوانی از جهات اقتصادی ،سیاسی و امنیتی برای این کشور درپی داشته باشد.
3- بنظر می‌رسد تنش میان روسیه و آمریکا در صورت استمرار، در شرایط جدید منطقه وجهان میتواند بازیهای جهانی را دچار تحول جدی کند و آرایش قدرتهارا درنظام بین الملل به شکل دیگری تحت تاثیر خود قرار دهد.درچنين شرایطی نقش چین حائز اهمیت خواهد بود . اگر چین باتوجه به اختلافاتی که با آمریکا دارد درکنار روسیه قراربگیرد و پکن و مسکو با پیونگ یانگ همراهی کنند ممکن است اتفاقات ناگوار ی در صحنه بین‌المللی را شاهد باشيم و منظومه بین‌المللی ازاین تحولات دچار آسیب شود .البته بنظر نمی‌رسد چین بخاطر روسیه. دربرابر آمریکا قرار،گیرد چراکه اولویت اساسی برای چین اقتصاد و ادامه مسير افزایش رشد اقتصادی و صادرات و دستیابی به تکنولوژی‌های برتراست لذا چین در میانه میدان این تنش‌ها بازی خواهد کرد و گاهی به نعل خواهد زد و زمانی هم به میخ می‌زند.
شرایط جدید سبب خواهد شد اتحاد آمریکا و اروپا تقویت شود و دونالد ترامپ دیگر برخی سخنان که در رابطه با ناتو مطرح می‌کرد نکند ،همچنین اتحاد میان آمریکا با ژاپن و کره جنوبی نیز تقویت خواهد شد وهمه اینها به زیان روسیه خواهد بود ،بويژه آنکه اروپا نسبت به روسیه نگرانی‌های زیادی دارد. همچنین آمریکا سعی خواهد کرد روابط با هندوستان را نیز بیش از گذشته توسعه دهد. درمجموع توان یارگیری امريکا نسبت به روسیه بیشتر خواهد بود و از حیث مولفه‌های قدرت نیز واشنگتن از، مسکو پیشروتر و قوی‌تر است لذا روس‌ها از لحاظ ژئوپوليتیکي سعی خواهند مثل گذشته دربرابر آمریکا بازی کنند که همین اقدام هم درصورت ادامه تنش‌ها با آمریکا ،بحران را فرسایشی خواهد کرد اما هزینه ها و خسارات روسیه بسیار بیشتر از هزینه‌ها وزيان‌ها ی آمریکا خواهد بود.
کلام آخر اینکه مجموعه شرایط کنونی و تبعات احتمالی ناشی از، تشدید تنش میان مسکو و واشنگتن نشان می‌دهد که دوطرف برای مهار تنش پدید آمده تلاش کنند نه درراستای افزایش این تنش‌ها ،دراین میان اروپا ،آمریکای لاتین ،چین و هندوستان و ژاپن و کره جنوبی و کشورهای همسو با آمریکا منجمله برخی از،کشورهای خلیج فارس هم مساعی جمیله خودرا مصروف تنش‌زایی میان امریکا و روسیه نمایند. وکشورهايي‌که منافع خودرا در تشدید تنش میان آمریکا و روسیه می دانند اگر توان تحرکي داشته باشند در مسیر تنش افزايي میان این دو قدرت گام برخواهند داشت.
