آیت قیصربیگی
گروه مقالات: پس از کش و قوسهای فراوان در فضای سیاسی کشور در دو دهه اخیر اکنون شاهد سه گانه اصولگرایان، اعتدالگرایان و اصلاحطلبان در کشاکش رقابتهای انتخاباتی پیش رو هستیم. انتخابات دور یازدهم ریاست جمهوری را باید برخورد سیاسی جبهه اصولگرایان و اصلاح طلبان قلمداد کرد که برآیند آن منتج به جبهه نوظهور دیگری بنام اعتدالگرایان شد.
مردم ایران که در دو دهه گذشته دو دوره ریاست جمهوری اصلاح طلبان - از خرداد 76 تا خرداد 84 - و دو دوره اصولگرایان - از خرداد 84 تا خرداد 92- را تجربه کرده بودند، این بار دست به انتخابی تازه زدند تا در دهه چهارم انقلاب شاهد ظهور و بروز طیفی باشیم که خود را اعتدالگرا میخواندند. اگر چه امروز بر سر این جریان نوپا کشمکشهای سیاسی وجود دارد اما فراجناحی اعلام کردن دولت یازدهم از طرف رئیس دولت باز نتوانست حرف و حدیثها را در این مورد پایان دهد. اصلاح طلبان که در انتخابات دور یازدهم ریاست جمهوری با انصراف گزینه اصلی خود حمایت همه جانبهای از دکتر حسن روحانی انجام دادند در تقابلی آشکار با اصولگرایان به رقابت پرداختند.
پیروزی حسن روحانی و تشکیل کابینهای بینابینی از دو جریان مطرح کشور از همان آغاز کار باعث شد تا از یک طرف رضایتمندی و همگرایی در طیف اصولگرا به نفع دولت شکل گیرد و از طرف دیگر انتقادهایی در طیف اصلاح طلب نسبت به دولت درپی داشته باشد چرا که آنها به سهم خواهی کسانی که در انتخابات در مقابل جریان پیروز صف آرایی کرده بودند اعتقادی نداشتند و درعوض بر این باور بودند که دولت میبایست بیش از این به هواداران خود اهمیت میداد.
با گذشت بیش از 2 سال از عمر دولت یازدهم و در آستانه انتخابات دور دهم مجلس شورای اسلامی باز دوباره ضلع سوم مثلث بازیگران حاضر در عرصه سیاسی امروز کشور یعنی اعتدالیون مورد توجه دو رقیب دیرینه قرار گرفته است. دولت روحانی که سربلند از آوردگاه هستهای با قامتی ایستاده در میانه میدان حضور خود را تثبیت کرده است پیش روی خود نیازمند مجلسی هست که بتواند تعاملی بیشتر با اعضای کابینه داشته باشد تا بتواند از فرصتهای پیش آمده پسابرجام استفاده مناسب نماید.
در این میان اصلاح طلبان با یک حساب سرانگشتی حضور در کنار دولت و حمایت از آن را کماکان مثبت ارزیابی میکنند و از طرفی دیگر جریان اصولگرا که این روزها با طیف تندروی خود میانه خوبی ندارد سعی در نزدیک کردن خود به جریان غالب فضای سیاسی کشور دارند اما برای رسیدن به این مهم اصلاح طلبان را پیش روی خود میبینند. در این راستا رقابت اصولگرایان میانه رو با طیف اصلاح طلب و ایضا دولت با این دو طیف مطرح، بر سر ائتلاف در انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی بیش از پیش تقویت میشود.
از این رو اصولگرایان میانه رو برای تصاحب میانه میدان در انتخابات مجلس دست به جنگ روانی گستردهای زدهاند و میخواهند طیف اصلاح طلب را از طیف میانه رو -جریان غالب فضای سیاسی کشور- دور کنند تا از طرف دیگر خود بتوانند با اعتدالیون ائتلاف تشکیل دهند. با این حال اصولگرایان میانه رو برای رسیدن به این مهم ناچار به تقابل با طیف تندروی هم فکر خود یعنی گروه پایداری نیز هستند.
در چنین شرایطی از طرف جریان رقیب شایعاتی شکل گرفته که حاکی از اختلافات جدی بین حزب اعتدال و توسعه با اصلاح طلبان است که درنتیجه این دو جریان که در انتخابات ریاست جمهوری همراه هم بودهاند از هم جدا شده اند! جریان رقیب که در روزهای گذشته بر طبل اختلاف نظر بین اصلاح طلبان و اعتدالگرایان بر سر انتخابات مجلس دهم میکوبیدند این روزها از سناریوی جدید خود مبنی بر ائتلاف اصولگرایان و اعتدالیون در انتخابات آتی رونمایی کرده بودند.
از این رو آنها ادعا کردهاند که با حامیان دولت در ارائه لیستی مشترک برای انتخابات مجلس دهم به توافق رسیده اند. اما پاسخ شفاف حزب اعتدال و توسعه مبنی بر اینکه " این حزب با متحدانش رقابت نمیکند" خیال همه را راحت کرد تا یک بار دیگر اصولگرایان معتدل به ناچار در آستانه اتحاد با طیف تندروی خود قرار گیرند. در طرف دیگر اصلاح طلبان و طیف میانه رو اگر چه انتقادات درون سازمانی با هم دارند اما در روزهای پیش رو اشتراک نظر بیشتری برای با هم بودن خواهند داشت.
کما اینکه اصلاح طلبان این احتمال را میدهند که برخی از نیروهای مدنظر آنها نتوانند از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند بر این اساس برای تداوم حضور خود در صحنه ناچار به حمایت از گزینههای معتدلتر در ائتلاف با اعتدالیون برخواهند خواست. با این همه نباید از نقش اصلاح طلبان در پیروزی اعتدالگرایان در دولت یازدهم غافل شد کما اینکه اصلاح طلبان این دولت را همواره از خود دانسته اند. بنابراین، اعتدالیون و حامیانشان انتظار دارند که یک بار دیگر تجربه شیرین سال 92 تکرار شود. با این اوصاف پیش بینی میشود که اعتدالیون و اصلاح طلبان در انتخابات آتی مجلس شورای اسلامی یک بار دیگر با ائتلاف مجدد خط و مشی مشترکی اتخاذ کنند اما در این میان یک نکته حائز اهمیت وجود دارد و آن احتمال ایجاد مثلث میانه روها در انتخابات مجلس دهم است.
پرواضح است که همگرایی و اتحاد میانه روها در جریانات مختلف میتواند توام با ارزش نظری و عملی در فضای سیاسی کشور باشد. به عبارتی ارزش نظری این مهم به این حقیقت اشاره دارد که میانه روی چه در طیف اصلاح طلب و چه در طیف اصولگرا و چه اعتدالیون یک اصل پذیرفته شده در جامعهای هست که اعتدال در آن برقرار باشد. اما ارزش عملی این اتحاد سه گانه علاوه بر اینکه میتواند باعث ایجاد هم افزایی در امورات پیش رو شود، باعث ایجاد وحدت، هم دلی و هم زبانی بیشتر در فضای سیاسی و اجتماعی کشور نیز میشود. بطور خلاصه باید گفت احتمال ایجاد مثلث میانه روها در ائتلاف میان طیف اصولگرا و اصلاح طلب معتدل با جریان غالب فضای سیاسی کشور یعنی اعتدالیون وجود دارد که با نزدیک شدن به انتخابات اسفندماه این امر شفافتر نیز خواهد شد.