اظهارنظر جواد مجابی درباره ارزیابی ادبیات

این نویسنده و شاعر  درباره وضعیت ادبیات در سال 94 گفت: نمی‌توان ادبیات را در طول یک سال بررسی کرد و نمی‌توان گفت در یک سال گذشته بر ادبیات چه گذشته است. ادبیات یک جریان است که از هزار سال پیش آغاز شده، ادامه دارد و در دوره‌های مختلف شکل گرفته است.او با اشاره به وضعیت ادبیات معاصر بیان کرد: ادبیات معاصر ایران جریانی است که با قدرت ادامه پیدا می‌کند. این جریان نیرومند ادبی که با تخیل نگارنده همراه است، گاهی سانسور می‌شود. ادبیات همیشه وجود داشته؛ تنها آسیب می‌بیند یا افزایش می‌یابد، اما حذف نمی‌شود.

مجابی درباره کمیت آثار ادبی بیان کرد: به نظر من کمیت قابل توجهی در ادبیات دیده می‌شود، یعنی تعداد زیادی کتاب انتشار می‌یابد. بسیاری از افراد بخصوص خانم‌ها به ادبیات روی آورده‌اند، کار می‌کنند و کارهای خوبی هم خلق کرده‌اند. البته همیشه کارهای خوب در اقلیت است.او در ادامه تصریح کرد: درست نیست ما مرتبا آثار را ارزشیابی کنیم. چنین قضاوتی باید در بلندمدت توسط منتقدان صورت بگیرد. وقتی می‌گوییم نوشته یا کتابی بد است یعنی نباید منتشر شود؟ این که خودش نوعی سانسور محسوب می‌شود. وقتی به یک کار عنوان مبتذل می‌دهیم یعنی چه؟ ممکن است دیگران هم به آثار ما عنوان مبتذل بدهند.

این نویسنده با بیان این‌که «ارزیابی‌های شتاب‌زده کمی احساساتی است»، اظهار کرد: انواع کارها در یک جامعه عرضه می‌شود و خوانندگان هستند که با تربیتی که دارند از بین آن‌ها انتخاب می‌کنند. اگر در جامعه‌ای بدنه آن - که مخاطبان آثار ادبی هستند - از آموزش کافی و فرهنگ عمومی بهتری بهره‌مند باشند، آثار بهتر هم انتخاب می‌شوند. در روند نگارش یک کتاب فقط نویسنده معیار نیست، بلکه خواننده هم تغییر ایجاد می‌کند.

مجابی درباره تاثیر خواننده بر نگارش کتاب گفت: نویسنده و خواننده همیشه با هم در تعامل هستند. فقط نویسنده تغییر ایجاد نمی‌کند. اگر افراد جامعه‌مان را در سطح پایینی نگه داریم، آموزش ندهیم، فرهنگ در اختیارشان نگذاریم، اطلاعات دقیقی در اختیارشان قرار ندهیم و آن‌ها را از اطلاعات روز بی‌بهره بگذاریم، طبیعتا به کارهای متوسط رو می‌آورند.

او با بیان این‌که «مردم باید با یک سیاست فرهنگی درست تربیت شوند» اظهار کرد: اگر مردم درست تربیت شوند، طبیعتا خواستار آثار درجه یک خواهند بود. این توقع باعث می‌شود ادبیات هم بهتر شود و هر اثرِ سطحی به عنوان کتاب مطرح نباشد.مجابی با اشاره به تاثیر فضای مجازی بر ادبیات امروز بیان کرد: امروزه فضای مجازی بسیار اهمیت دارد، اما زمان زیادی نیاز است تا ارزش این آثار مشخص شود. همین که فضای مجازی سدهای محدودیت را در هم شکسته، خود این یک حرکت مثبت است. البته باید منتظر نتایج این حرکت بود و به سادگی نمی‌توان قضاوت کرد.

این نویسنده با اشاره به ممیزی گفت: من آن‌طور که در کشورهای مترقی نسبت به سانسور نظر دارند، معتقد هستم. در کشورهایی که فرهنگ یک امر ضروری تلقی می شود اداره سانسوری وجود ندارد. افراد آزادانه کتاب می‌نویسند و آن را منتشر می‌کنند. اگر این آثار مخالف مصالح کشور باشد یا مشکلی به وجود بیاورد که منجر به شکایت شود، نویسنده طبق قوانین آن کشور باید پاسخگو باشد.او در ادامه درباره جزییات این نوع از انتشار کتاب شرح داد: البته این به قوانین آن کشور بستگی دارد. ما باید آثار خود را آزادانه به جامعه عرضه کنیم و جامعه با قبول یا رد، آن آثار را ارزش‌گذاری کند. با این روال کم یا زیاد بودن سانسور اهمیتی نخواهد داشت. اگر قوانین ناظر به نشر مترقی باشد و اتحادیه نویسندگان به عنوان مشاور شرکت کند، مشکل رفع خواهد شد.

مجابی با تاکید بر این‌که «ما معتقد نیستیم که هر کس هر چه دلش خواست بگوید» تصریح کرد: نویسنده هم زمان تولید یک اثر متوجه «بایدها و نبایدها» در ذهن خودش هست و در حدی که مصلحت می‌بیند، مسائل را مطرح می‌کند. اگر در این روند اشتباهی هم انجام دهد در مقابل قوانین پاسخگو می‌شود.او ادامه داد: این‌که در جایی اداره‌ای وجود داشته باشد که به نویسنده دیکته کند چه بنویسند و چگونه فکر کند درست نیست. تمایل به این است که این ادارات حذف شوند، اما هنوز در ذهن کسانی که به سیاست فرهنگی می‌پردازند جایگزین مناسبی پیدا نشده است.

این نویسنده همچنین گفت: در دوره هشت‌ساله پیشین از من کتابی منتشر نشد. اما در این دوره پاره‌ای از کتاب‌های من اجازه انتشار گرفت و در آن‌ها سانسور کمتر بود. البته این مایه خوشحالی است، ولی مساله مساله فردی نیست.