حشراتی سفید و سیاهی حال شهر

بروز پدیده های جدید چند سالی است که در دنیا و ایران به وفور دیده می شود و گویا دارد به موضوعی عادی برای مردم تبدیل می شود، بروز پدیده گرد وغبار، انواع توفان ها و طغیان برخی حشرات از جمله سفید بالک ها در کلانشهری مانند تهران برخی از این پدیده های نوظهور است.

حدود سه سال است که در تهران شاهد پرواز حشرات سفید کوچکی هستیم که با گرد سفیدی آغشته شده اند و به سفید بالک یا مگس های سفید معروف هستند، در نگاه اول این حشرات آسیب و خطری برای انسان ندارند و برخی از کارشناسان معتقدند که وجود این حشرات برای انسان بیماری به دنبال ندارد اما مساله مزاحمت فیزیکی این حشرات است که در معابر وارد دهان، چشم و حلق افراد می شود.

بررسی ها نشان داده است درختان توت منبع تغذیه بسیار غنی برای این مگس های سفید است و از آنجا که این درخت در سراسر تهران دیده می شود از این رو زمینه برای رشد این حشرات نیز فراهم است.

شهاب منظری عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور دراین باره گفت: امسال وارد سومین سال از فعالیت سفید بالک ها در تهران شده ایم، با اقدامات صورت گرفته انتظار داشتیم شاهد فراوانی نسبتا پایین جمعیت این آفت در تابستان امسال در تهران باشیم که شواهد نشان می دهد این پیش بینی تا حد قابل قبولی درست بوده است.

وی با تاکید بر اینکه با مقابله شیمیایی با این آفت مخالف هستیم گفت: هدف اصلی ما مقابله بیولوژیک است و با مقابله شیمیایی موافق نیستیم به ویژه این روش را به هیچ وجه برای محیط شهری توصیه نمی کنیم، شهر تهران هم به اندازه کافی آلودگی دارد اگر سموم شیمیایی که نه بهداشتی است و نه در این راستا کارایی دارد استفاده کنیم کاری جز ایجاد آلودگی بیشتر انجام نداده ایم.

وی افزود: از زمستان 94 اقدامات ویژه ای در راستای کاهش جمعیت سفید بالک در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور صورت گرفته است که بر اساس آن کارگروه سفید بالک توت تشکیل و آغاز به کار کرد و در حال حاضر همکاران سازمان بوستان ها و فضای سبز از 11 منطقه از مناطق بیست و دوگانه شهرداری تهران در آن عضویت دارند.

وی در تشریح برخی اقدامات صورت گرفته از زمستان گذشته تاکنون برای مهار جمعیت سفیدبالک ها گفت: از آنجا که تمام مراحل زندگی این حشره روی برگ درخت توت طی می شود، عمدتا بر جمع آوری و انهدام برگ های توت در زمستان متمرکز شدیم که در نتیجه آن، جمعیت نسل اول سفید بالک ها تا حدود زیادی کاهش یافت.

منظری اظهار کرد: بررسی ها نشان داد که این سفیدبالک دشمنی طبیعی از زنبورهای پارازیتوئید دارد که از کازرون و شیراز گزارش شده است و بر این اساس قرار شد این زنبورها از آن منطقه وارد تهران شوند که این ماموریت نیز انجام شد اما به دلیل عدم تطابق زمانی نتوانستیم این زنبورها را به صورت زنده جمع آوری کنیم.

این پژوهشگر تاکید کرد: بر روی عوامل مختلف کنترل بیولوژیک کار می کنیم که یکی از آنها زنبور پارازیتوئید است، همچنین بر روی یک گونه کفشدوزک نیز به عنوان دشمن طبیعی سفید بالک ها کار می کنیم زیرا تمام تلاش و تمرکزمان بر روی راه های مقابله بیولوژیک است.

منظری اظهار کرد: با انجام یک سری اقدامات فیزیکی مانند از بین بردن مراحل زمستان گذران این حشرات، حذف پاجوش ها و تنه جوش ها و آبشویی درختان سعی ما براین بوده است تا در مرحله اول تراکم این آفت را در حدی نگه داریم که آزار و اذیتی برای شهروندان نداشته باشد.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که آبشویی زمانی بیشترین تاثیر را خواهد داشت که بتواند مراحل نابالغ این حشره را از سطح پشتی برگ ها جدا کند و برای این منظور نیازمند تجهیز ناوگان های آبشویی بودیم و با پایش هایی که انجام شده و می شود سعی می کنیم این اقدام را روی حساس ترین مرحله زندگی این حشره انجام دهیم.

منظری افزود: هیچ چیز قابل پیش بینی نیست چون با یک موجود زنده سرو کار داریم و هر لحظه ممکن است بسته به آن اقداماتی که انجام می شود برای حفظ خودش واکنش هایی نشان دهد ولی فعلا اقدامات انجام شده موثر واقع شده و تراکم جمعیت این آفت امسال نسبت به سال قبل در همین ماه نسبتا کم بوده است.

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور گفت: یک سری ترکیبات و عصاره های گیاهی وجود دارد که در مواقع ضروری بر روی کانون هایی که بیشترین آلودگی را دارند استفاده می کنیم که موجب از بین رفتن این آفت می شود.

وی افزود: تمام شهر تهران به طور هفتگی از لحاظ جمعیت حشرات پایش می شود، اطلاعات این پایش به کارگروه تخصصی سفید بالک توت ارسال و مورد بررسی قرار می گیرد و با توجه به میزان حشرات دریک منطقه عملیات سرکوب کردن آنها با استفاده از این عصاره ها و برخی روش های فیزیکی اجرا می شود تا تراکم این آفت افزایش نیابد.

این پژوهشگر اظهار کرد: موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور کارهای تحقیقاتی مقابله با این آفت را انجام می دهد و نتیجه را به شهرداری اعلام می کند و این نهاد بخش اجرا را بر عهده دارد.

منظری در خصوص علت شیوع این حشرات گفت: بر روی علت شیوع این حشرات تحقیقات مستقیمی انجام نمی دهیم و عمده فعالیت ما در حال حاضر بر روی کنترل جمعیت این آفت متمرکز است، اما به طور کلی برای اینکه یک حشره به این مرحله از جمعیت برسد حداقل باید سه مولفه فراهم باشد.

وی افزود: اول تامین منبع غذایی است که غذای این حشره توت است که در سراسر تهران به فراوانی دیده می شود، دوم شرایط آب و هوایی است که در چند سال اخیر به نفع این حشره بوده چون حشرات گرما دوستی هستند و تهران هم به سمت گرمتر شدن پیش می رود و سوم عدم استقرار مناسب دشمن طبیعی است.

منظری گفت: فعالیت این حشره علاوه بر توت روی درخت زیتون نیز مشاهده شده است بنابراین درخواست می کنیم تا کاشت این درختان در تهران محدود شود. سفید بالک ها، حشراتی کوچکی هستند که سطح بدن و بال های آنها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده است.

در ظاهر این حشرات همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند اما در مقیاس کوچکتر، حشرات کامل این خانواده فعال بوده و می توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموما در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می شوند.

جمعیت این حشرات در تهران طی تابستان 93 و 94 به یکباره افزایش یافت و موجب اذیت شهروندان شد و حتی شایعاتی مبنی بر خطرناک و یا بیماری زا بودن آنها شکل گرفت