احمد ابوالفتحی
روزنامه بهار
روز گذشته وقایع مرتبط با فروریختن ساختمان پلاسکو را از ظهر روز جمعه تا ظهر روز شنبه مرور کردیم. اما ظهر روز شنبه پایان ماجرا نبود. ماجرا هنوز هم ادامه دارد. امروز وقایعی که در حوالی یک فاجعه قابل پیشبینی رخ داده است را از ظهر روز شنبه تا ظهر یکشنبه مرور خواهیم کرد و این مرور را در روزهای بعد هم ادامه خواهیم داد.
***
شنبه ساعت سیزده
راه به طبقات زیرین پلاسکو باز شد. این خبر را سخنگوی آتشنشانی اعلام کرد. روز گذشته نیروی انتظامی از مردم خواسته بود اگر یکی از اعضای خانوادهشان از مفقودین حادثه پلاسکو است با مراجعه به پلیس در این زمینه اطلاعرسانی کنند. سید جلال ملکی حالا میگوید با توجه به مراجعات به نیروی انتظامی و نیز با توجه به آماری که از تعداد آتشنشانها داریم، تعداد مدفونها حداکثر بیستوپنج نفر است. مدتی بعد معاون وزیرکشور اعلام میکند که تعداد شهروندان عادی مفقود در این حادثه ده نفر است و شهردار تهران تعداد این افراد را هفت نفر اعلام میکند. آتشنشانی هم اسامی پانزده آتشنشان مفقود را اعلام میکند.ملکی، سخنگوی آتشنشانی، صحبتهایش را چند دقیقه پس از پیدا شدن جسد سومین آتشنشان بیان کرده است. هنوز از هویت این جسد اطلاعی در دست نیست. وضع جسدها به گونهای است که برای شناسایی به آزمایش دی. ان. ای. نیاز است. پزشکی قانونی از خانوادههای مفقودین خواسته است برای کمک به شناسایی به این سازمان مراجعه کنند و تست دی. ان. ای. بدهند. خانوادهها چه روزهای سختی را میگذرانند. در اولین شب فاجعه، فیلمی از مادر پیری منتشر شد که دو تن از عزیزانش در زیر آوارها مدفون بودند. آن مادر حالا چه حالی دارد؟
ساعت سیزده و سی
اطلاع میرسد که با وجود حکم دادستانی برای تخریب پاساژ کویتیها، کسبه و مدیران حاضر به تخلیه مغازهها نیستند. آنها هم حق دارند. تاوان بیتدبیری و بیتوجهی را چند نفر باید بپردازند؟ اما در هر صورت کار باید جلو برود. به قول معروف: «اتفاقی است که افتاده.» همه باید همراهی کنند. یکی دو ساعت بعد خبر میرسد که جمعی از پارچهفروشان که از کسبه پاساژ پلاسکو طلبکار بودهاند، این چکها را تا زمان بازیابی توان افراد حادثهدیده در اتحادیه پوشاک به امانت گذاشتهاند. چند ساعت بعد هم کسبه پاساژ کویتیها بنری را از دیوار این پاساژ آویزان میکنند که در آن از کسبه پاساژ پلاسکو دعوت شده تا زمان برگشتن وضع به حالت عادی در کنار آنها، در پاساژ کویتیها، به کسبوکار مشغول شوند. اتفاقهای تسلیبخش کم نیستند. از جمله موج همدردی عمومی که از شب گذشته به شکل حضور مردم در ایستگاههای آتشنشانی و اهدای دستهگل و تسلیت به آتشنشانها بروز پیدا کرده است. غمهای عمیق را با شادیهای لحظهای باید تسکین داد، در غیر این صورت زندگی غیرقابلتحمل میشود.
ساعت پانزده
تمام امیدها برای زنده بیرون آمدن کسی از زیر آوار از بین رفته است. سخنگوی آتشنشانی میگوید باید به مردم حقیقت را گفت. حقیقت این است که زنده بیرون آمدن کسی از زیر آوار ناممکن است. حجم آوار و همچنین آتش موجود در صحنه حادثه، احتمال زنده بودن آتشنشانها را به صفر رسانده است.
پانزده و سی
علی لاریجانی رئیس مجلس در بازدیدش از ویرانههای پلاسکو به بندی در برنامه ششم توسعه اشاره میکند که مطابق آن همه مراکز تجاری باید سیستم امنیتی داشته باشند. شهردار تهران هم میگوید ستادی برای رسیدگی به مسائل کسبه پلاسکو تشکیل شده است و قرار است محلی را به صورت موقت برای کسبوکار آنها فراهم بسازند. از صبح تا به حال وعدههای متعدد و آرامبخشی داده شده است. از وام و بیمه بیکاری و ایجاد محل برای کسب... رئیس بنیاد مستضعفین هم گفته پلاسکو را دوساله بازسازی میکنیم.
گوشها اما از وعده پر است. پیش از این هم در چنین مواقعی وعدههای فراوان داده شده که چندان جامه عمل نپوشیدهاند. شاید این بار اما وضع متفاوت باشد. لاریجانی میگوید بعد از حل مسائل فوری، باقی امور را از طریق دولت پیگیری میکنیم. باید ماند و دید.
ساعت شانزده
همچنان از مغازههای پلاسکو دود بلند میشود. دود سفید. هنوز تجهیزات برای کمک به آواربرداری وارد صحنه میشوند. آخرین مورد جرثقیلی 130 تنی است. مدتی بعد ملکی سخنگوی آتشنشانی کمبود امکانات آتشنشانی پایتخت را تکذیب میکند. او میگوید بلندترین نردبان آتشنشانی دنیا 57 متر ارتفاع دارد که ما از این نوع نردبان 7 عدد را در تهران داریم.
از دیگر خبرها این است که گاوصندوقهای یافته شده در صحنه حادثه با حضور کارشناسان تشخیص هویت اداره آگاهی شمارهگذاری شدهاند و صورتوضعیت مغازهها هم مشخص شده است. بعدتر اسکندر مومنی جانشین فرماندهی ناجا میگوید: «گاوصندوقها و اموال مکشوفه از زیر آوار را به پلیس آگاهی در خیابان وحدت اسلامی منتقل میکنند.» پلیس همچنین میگوید بر روند تخلیه ساختمانهای اطراف پلاسکو نظارت دارد. مدتی بعد خبر میرسد که تخریب ساختمان کناری پلاسکو آغاز شده است.
شانزده و سی
تخریب و آتشسوزی در پلاسکو عامل انسانی دارد. این را معاون امنیتی استاندار تهران میگوید و تاثیر گازوئیل در شکلگیری آتشسوزی را تکذیب میکند. نظر معاون امنیتی همچنان همان است که در روز اول حادثه اعلام شد. یا روشن کردن پیکنیک یا اتصال ناشی از برق. علت حادثه اینطور چیزی است. وزیر اطلاعات هم میگوید نشانههایی دال بر خرابکاری در پلاسکو پیدا نکردهایم.
ساعت هفده
اسامی مفقودین آتشنشانی در حادثه پلاسکو اعلام میشود: علی مستوفی- ایستگاه ۳۱، حسین حسین زاده- ایستگاه ۶۰؛ رضا شفیعی- ایستگاه ۱۳، روحانی- ایستگاه ۱؛ فریدون علی تبار- ایستگاه ۱؛ آقایی- ایستگاه ۱؛ داداشی- ایستگاه ۴۶؛ مهرورز - ایستگاه ۲۴؛ محسن قدیانی-ایستگاه 3؛ مجتبی کوهی- ایستگاه ۲؛ حامد هوایی- ایستگاه ۲۸؛ سلطانی- ایستگاه ۱۱۳؛ علی امینی - مدیر منطقه ۲؛ صفیزاده-ایستگاه 4؛ علی اکبر قبادی- ایستگاه ۳ نه... علیاکبر قبادی زنده است. این را آتشنشانی مدتی بعد اعلام میکند.با وجود ناامیدی سخنگوی آتشنشانی از زنده بودن مدفونین، سگهای زندهیاب هنوز هم مشغول فعالیت هستند. وقتی سگهای زندهیاب به محل حادثه میآیند همه عوامل و از جمله خبرنگاران باید از محل خارج شوند. تلاش سگهای زندهیاب باز هم ناموفق است.
هفده و سی
آتش دوباره زبانه میکشد. گویا این خبر هر دو ساعت یکبار باید تکرار شود.
هجده
رئیس بانک مرکزی از محل حادثه بازدید میکند. سیف میگوید به هر واحد صنفی پلاسکو 300 میلیون وام تعلق میگیرد. وزیر کار هم میگوید از کارکنان پلاسکو که بیمه نداشتهاند تا مدتی مشخص و تا پیش از آنکه کاری پیدا کنند حمایت مالی میکنیم. تصویر اولین چک خسارت بیمه ایران به یکی از واحدهای ساختمان پلاسکو هم منتشر میشود. مبلغ چک دویست و شصت میلیون تومان است. در همین حال شهرداری مسئولیت پلمب احتمالی پلاسکو را به گردن وزارت کار میاندازد. پشمچیزاده معاون شهردار تهران میگوید: ساختمان پلاسکو از سال 1341 تا کنون از شهرداری پایان کار دریافت نکرده است. یکی از اعضای شورای شهر هم اعلام میکند شهرداری مجوز پلمب ساختمانهای ناایمن را ندارد.
نوزده و سی
آتش دوباره زبانه میکشد.
بیست
تعداد مصدومان پلاسکو به بیست نفر رسید. سه نفر هنوز در بیمارستان بستری هستند. این را روابط عمومی اورژانس اعلام میکند. خبر میرسد که دادستانی اعضای هیأت مدیره ساختمان پلاسکو را به دادگاه احضار کرده است.
بیستویک و سی
تخریب ساختمانهای مجاور متوقف میشود و آتشنشانها وارد تونل میشوند. همچنین سخنگوی آتشنشانی اعلام میکند آوار بخش شرقی و جنوبی پلاسکو تا مقدار زیادی تخلیه شده و تنها قسمتی از سازه فلزی بخش غربی مانده است. در حال حاضر این ساختمان وضعیت خوبی دارد اما هر گونه تغییر در وضعیت آن بستگی به ادامه عملیات آواربرداری دارد.دستگاههای زندهیاب دوباره فعال میشوند اما هیچ نشانهای از حیات پیدا نمیکنند. یکساعت بعد، سگهای زندهیاب بالاخره موفق میشوند وارد موتورخانه پلاسکو شوند. به خلاف شایعات هیچ اثری از فرد زنده یا حتی جسد، در موتورخانه پلاسکو یافت نمیشود.
بیستودو و سی
هنرمندان به یاد مفقودان پلاسکو در تئاترشهر جمع میشوند. مردم بین آتشنشانها غذای گرم پخش میکنند. صبح روز یکشنبه خبر میرسد که در نیمههای شب یک هیأت عزاداری به محل پلاسکو مراجعه کرده است. مسئولین صحنه از مردم میخواهند به محل حادثه مراجعه نکنند.
یکشنبه ساعت یازده
جلسه مالکین و کسبه ساختمان پلاسکو برگزار میشود. در یکی از حسینیههای آن حوالی. کسبه فریاد میزنند زندگی ما بر باد رفته است و چرا بنیاد مستضعفان پاسخگوی ما نیست؟ آنها به این مساله اعتراض دارند که چرا رئیس بنیاد مستضعفان در جلسه حضور ندارد تا تمام مطالبات ما در این جلسه بیان شود.
یازده و سی
یک کپسول آتشنشانی دیگر در صحنه پیدا میشود. سازمان بهشتزهرا هم اعلام میکند آتشنشانهای شهید را در قطعه پنجاه بهشت زهرا دفن خواهند کرد. دانشآموزان سوخته در شینآباد هم برای همدردی با آتشنشانهای شهید به محل حادثه میآیند. همسران شهدای مدافع حرم به خانوادههای مفقودین پیام همدردی میدهند. شب گذشته هم تعدادی از فرزندان شهدای جنگ، از بنیاد شهید خواسته بودند که مفقودین آتشنشانی شهید محسوب شوند. بنیاد شهید گفته بود اینگونه افراد «شهید خدمت» محسوب خواهند شد.
دوازده
نیروی انتظامی یک پلیس تقلبی را در محل حادثه دستگیر کرده است. همچنین خبر میرسد که کامیونی قصد سوءاستفاده از نخالههای پلاسکو را داشته. کامیون را هم متوقف کردهاند. اسکندر مومنی بعدتر درباره این خبر میگوید: «همراه هر کامیونی که نخالهها و بقایای ساختمان را از محل خارج میکنند یک مامور حضور دارد و این کامیونها آوار را به یک محوطه حفاظت شده منتقل میکنند.»سگهای زندهیاب هلال احمر هنوز هم به محل حادثه میآیند. آیا هنوز امیدی هست؟ خبر میرسد که یکی از این سگها بر اثر شدت حرارت در محل حادثه مصدوم شده است.
سیزده
مدیرعامل بهشتزهرا اعلام میکند مراسم تشییع آتشنشانهای شهید در روز پنجشنبه برگزار خواهد شد. چه روزی بشود پنجشنبه.محمدعلی شهیدی رئیس بنیادشهید با حضور در محدوده پلاسکو در بین خبرنگاران و در پاسخ به خبرنگار بهار مبنی بر تفاوت حقوق شهدای آتشنشان با دیگر شهدا اظهار کرد این شهدا به بالاترین مرتبه ایثار رسیدهاند لذا هیچگونه تفاوتی با دیگر شهدای این سرزمین نخواهند داشت. وی یادآور شد به شهدای آتشنشانی پیشنهاد دادهایم که این شهدا را در قطعه پنجاه و در کنار شهدای منا به خاک بسپارند.