به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۱۰ - ۱۵:۰۵
 
۰
تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۰۵/۳۱ ساعت ۱۱:۴۹
کد مطلب : ۱۳۵۴۹۲
احکام قضایی در زمینه کودک‌آزاری کارآمد نیست

سیکل باطل مواجهه با کودک آزاری

روزنامه بهار: هنوز چند وقتی از مرگ آتنا، بنیتا و کیمیا نگذشته که خبرآزار و اذیت سارینا توسط مادر معتادش و بعد ازآن هم کودک یک و نیم ساله‌ای با استخوان‌های شکسته و بدنی که با سیگار سوخته شده است سر تیتر همه خبرها شده است. در این گیرو داری که زهرا رحیمی، مدیرعامل جمعیت امام علی «ع» از حداقل روزانه یک یا دو مورد کودک آزاری در حاشیه شهر حرف می‌زند، لایحه «حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان» همچنان  در مجلس خاک می‌خورد و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی همچنان در حال خوردن گلابی هستند.

سیکل باطل مواجهه با کودک آزاری
زهرا رحیمی می‌گوید: در حال حاضر در حاشیه شهرها حداقل روزانه یک یا دو مورد کودک آزاری مشاهده می‌کنیم که اکثر آنها در درون خانواده اتفاق می‌افتد و بیشتر آنها نیز متاثر از اعتیاد به ویژه مصرف مواد صنعتی هستند. به لحاظ قانونی پدر بر فرزند مالکیت داشته به همین دلیل برای رفتارهای خود در مقابل فرزندش احساس خطر نمی‌کند، متاسفانه وقتی با یک مورد کودک آزاری مواجه می‌شویم برای پیگیری آن وارد یک سیکل باطل می‌شویم زیرا نمی‌دانیم به کجا مراجعه کنیم. وقتی به نیروی انتظامی مراجعه می‌کنیم مدعی می‌شوند که باید جهت انجام شکایات رسمی به قوه قضائیه برویم. این در حالیست که بعد از مراجعه به قوه قضائیه ما را به اورژانس اجتماعی ارجاع می‌دهند و در نهایت اورژانس اجتماعی هم به ما می‌گوید برای انجام مداخله نیاز به حکم قضایی دارد. این در حالیست که در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان که سال‌هاست در مجلس شورای اسلامی در حال خاک خوردن است امروزه اورژانس اجتماعی حتی تا پشت در خانه‌ای که کودک در آن در حال آزار دیدن است می‌رود اما به علت خلاءهای قانونی موجود توان مداخله به هنگام ندارد. احکام دادستانی در زمینه کودک آزاری‌ها سلیقه‌ای است، متاسفانه با تاخیر احکام قضایی در این حوزه روبه‌رو هستیم. این در حالیست که جدا از مسئله کودک آزاری مواردی همچون کودکان بدون شناسنامه و یا خرید و فروش کودکان و. . . نیز از دیگر معضلات کودکان و نوجوانان کشور است که با تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان می‌توان نسبت به رفع آنها در کشور امیدوار بود. برای کاهش آمار آسیب‌های اجتماعی و مواردی همچون کودک آزاری تنها تصویب قوانین کفایت نمی‌کند، بلکه به لحاظ فرهنگی نیز باید برای احقاق حقوق کودکان تلاش کنیم. نمایندگان مجلس باید بدانند که حتی یک روز تعلل در تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان به معنای وقوع کودک آزاری‌های بیشتر در جامعه است و آنها در مقابل این مسائل مسئول هستند.

آمار کودک‌آزاری‌های جنسی در میان کودکان کار بسیار بالاست
وی در خصوص کودک‌آزاری‌های جنسی می‌گوید: آمار کودک آزاری‌های جنسی در میان کودکان کار بسیار بالاست. به ویژه کودکان کاری که در سطح خیابان‌ها فعالیت می‌کنند. وقتی والدین این کودکان آنها را مجبور به کسب درآمد خاصی در طول روز می‌کنند آنها به علت ناآگاهی‌شان برای کسب پول مجبور به تن دادن به کودک آزاری می‌شوند. در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، به کودکان بزه کار و بزه دیده توامان توجه شده است و سیستم قضایی خاصی برای آنها در نظر گرفته شده است. در گزارش انواع کودک آزاری به ویژه کودک آزاری‌های جنسی با تابوهای متعددی در جامعه مواجه‌ایم. این در حالیست که عدم آگاهی قضات برای مواجهه با این کودکان نیز از جمله مسائلی است که باید نسبت به حل آن اقدام شود. این در حالیست که در لایحه مذکور به ایجاد دادگاه خاص اطفال برای کودکان بزه کار و بزه دیده با حضور مددکاران اجتماعی اشاره شده است که بسیار موثر خواهد بود. در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، نیروی انتظامی موظف به شناسایی کودکان در معرض خطر است. این در حالیست که این نوع نگاه و رویکرد در حال حاضر در کشور مورد غفلت قرار گرفته است و در صورت تصویب و ایجاد تکلیف قانونی برای نیروی انتظامی جهت شناسایی کودکان در معرض خطر، بسیاری از موارد کودک آزاری صورت نخواهد گرفت.

دو راهی اخلاقی و انسانی مانع گزارش  دادن کودک آزاری
رحمی ادامه داد: در حال حاضر بر اساس قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان مصوب سال 81 که لایحه مذکور جهت اصلاح این قانون تدوین شده و در انتظار تصویب مجلس شورای اسلامی است، کودک آزاری جرم عمومی بوده و افرادی که شاهد کودک آزاری‌اند موظف به ارائه گزارش هستند. این در حالیست که ما موارد زیادی را می‌بینیم که افراد شاهد کودک آزاری بودند اما در دو راهی اخلاقی و انسانی مانده و گزارش نمی‌دهند. در حالی که ارائه گزارش کودک آزاری، مرجع رسیدگی به این گزارشات، نحوه گزارش دهی و. . . که در حال حاضر در کشور در هاله‌ای از ابهام قرار دارند در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان به دقت مشخص شده است. بر‌اساس لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان، وزارت بهداشت، آموزش و پرورش، صدا و سیما و سازمان بهزیستی و... در زمینه کودک آزاری موظف و مکلف شده‌اند به طوریکه سازمان بهزیستی کشور موظف به ایجاد بانک اطلاعاتی در زمینه کودکان شده است؛ هر چند لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان دارای نقاط ضعفی هم هست اما در هر صورت لایحه‌ای مترقی است و حتی با نواقصی که دارد، در صورت تصویب شاهد اتفاقات خوبی در حوزه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان خواهیم بود.

مهمترین موضوع درخصوص «کودک‌آزاری» ، عدم آگاهی و ضعف فرهنگی است
حسین میرمحمدصادقی مدیر گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه معضل جرم ناشی از عوامل مختلف است و در نتیجه عوامل جرم‌زا رخ می‌دهد، می‌گوید: یکی از عوامل پدیده کودک‌آزاری که از سوی خویشان یا دیگران رخ می‌دهد، سقوط یا کم رنگ شدن موازین اخلاقی است. موضوع آموزش یکی از موضوعات مهم و اساسی است که باید در جامعه ارائه شود تا بخشی از مشکلات مربوط به معضل کودک آزاری رفع شود؛ در واقع ارتقاء سطح سواد، فرهنگ و تقویت باورهای دینی و موازین اخلاقی جرایمی مانند کودک آزاری را در جامعه کاهش می‌دهد. مردم و از جمله کودکان باید آموزش ببینند تا از ارتکاب این گونه جرایم جلوگیری شود؛ لذا  ضرورت آگاه کردن مردم و آموزش آنها در برخورد با کودک آزاری بسیار اهمیت دارد. نهادهای اجتماعی، آموزش و پرورش، دانشگاه‌ها و حتی رسانه‌ها باید بیشتر به این موضوع بپردازند و ابعاد آن را بررسی کنند. پدیده کودک آزاری در اکثر جوامع با شکل‌ها و شیوه‌های مختلف رخ می‌دهد و این روزها متاسفانه در ایران نیز انتشار برخی اخبار با موضوع کودک آزاری مانند آتنا نشان دهنده این است که ما در زمینه پیشگیری موفق نبوده‌ایم؛ در حالی که قوه قضائیه طبق بند 5 اصل 156 قانون اساسی که وظیفه پیشگیری را بر عهده دارد نتوانسته در این زمینه موفقیت کامل داشته باشد. گسترش معضل کودک آزاری در ایران ناشی از نقص قوانین و عدم حمایت جدی از کودکان بزه دیده و عدم مقابله واقعی با بزهکاران است. باید حمایت سریع و آسیب شناسانه‌ای از بزه دیدگان به عمل آید؛ چرا که می‌تواند گامی موثر در جهت پیشگیری از کودک آزاری در جامعه باشد. آمارها نشان می‌دهد که ما در برخورد با جرایمی همچون کودک آزاری در جامعه موفق نبوده‌ایم و برخورد با این جرایم اثربخش نبوده است. همه عوامل از جمله عدم آموزش به کودکان و بی اطلاعی خانواده‌ها و عدم اطلاع رسانی در مدارس و قصور آموزش و پرورش و رسانه‌ها و صدا و سیما می‌تواند در وقوع جرایمی همچون کودک آزاری موثر باشد.

با خلاء قانونی عدم نظارت کافی بر مجرمین خطرناک مواجه هستیم
مرضیه محبی وکیل دادگستری و مدیرعامل کانون حقوقدان زنان سورا نیز معتقد است: امروز آسیب‌های اجتماعی در روند توسعه کشور مانع ایجاد کرده‌اند و اینکه گره‌های کور ناگشودنی همانند اعتیاد، فقر، بیکاری و طلاق وجود دارد روایت روشنی است از این داستان که روزی از کودکان این سرزمین غافل شده و چرخه محرومیت را استمرار بخشیده ایم.  مردم باید آموزش ببینند و با تصویب مقررات تازه مکلف شوند که به هنگام اطلاع یافتن از وجود کودک در معرض آزار وارد مداخله شده و به پلیس یا اورژانس‌های بهزیستی خبر بدهند. این تصور که خشونت و سرکوب و آزار در زندگی خانوادگی امر شخصی است و والدین به مثابه صاحب اختیار مطلق کودکان مصون از مداخله اجتماعی هستند، باید از نهاد جامعه زدوده شود. علاوه بر آموزش اجتماع و جلب توجه همگان به مساله کودکان نیاز به تصویب مقررات تازه برای برخورد با آزار و شکنجه و خرید و فروش و بهره کشی از کودکان داریم؛ چرا که لایحه حمایت از حقوق کودکان سال هاست در راه تصویب مانده و روند تصویب آن کند است و قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۱۳۸۱ بازدارندگی و کارایی لازم را ندارد و پاسخگوی نیازهای زمان نیست.
وی تاکید کرد: امروز بیش از هر زمان نیاز به  اتخاذ سیاست‌های جزایی مبتنی بر عدالت‌ترمیمی و بزه دیده شناسی داریم. فرآیندی که در آن همه اشخاص دخیل در رخداد مجرمانه به همراه جامعه مدنی برای رفع اثر بزه از کودک آسیب دیده و توانمندسازی او و همچنین بازگرداندن مجرم به اجتماع و‌ترمیم گسست‌های اجتماعی چاره اندیشی کنند. کیفر به تنهایی واجد وصف بازدارندگی نیست، اما جلب مشارکت مجرم در جبران خسارات بزه دیده و اجتماع باعث اصلاح او خواهد شد. قانون باید بیش از آنکه به کیفر مجرم ‌و طرد او توجه کند به تشریک‌ مساعی برای جبران خسارت کودک آسیب دیده، درمان پزشکی و روانشناسی و بازگرداندن او به وضع طبیعی توجه کند. خلاء قانونی دیگر که بدان مبتلا هستیم عدم نظارت قانونی کافی بر مجرمین خطرناک است؛ زیرا امروز در نظام‌های مدرن قضایی متعرضین جنسی به کودکان به شدت کنترل می‌شوند و جامعه از موقعیت و خطر آنها آگاه می‌شود. در جنایاتی که اخیرا بر کودکان در مغان و تهران و. . . واقع شد ضرورت  توجه به این مساله در سپهر قضایی ما آشکار شد. کودکان ما به حمایت اجتماعی نیاز دارند، کودکان به شدت آسیب پذیرند و شرایط سخت اجتماعی امروز آسیب‌ها را جبران ناپذیر می‌کند.