روزنامه بهار: اهمیت، اعتبار و تاثیری که حوزه فرهنگ و هنر در جزء و کل یک جامعه میتواند بگذارد، از کسی پوشیده نیست. فرهنگ و هنر به دلیل گستردگی در ریشههای اجتماعی و فرهنگی جامعه، ارتباط تنگاتنگی هم با شهروندان جامعه دارد و هم خوراک فرهنگی و سرگرمی لازم برای آنها را تامین میکند. حوزه فرهنگ برای مردم و هم هنرمندانی که در آن فعال هستند، محل توجه و اهمیت است و در دولت جدید مطالبات زیادی هم مردم و بیش از آن هنرمندان و اهالی فرهنگ از مسئولین دولت درخواست داشتند. مطالباتی که بیشتر بر فعالیت صنفی و درون سپاری فرهنگی تاکید داشت و تامین اجرای تعهدات را از مسئول دولتی درخواست میکرد. قطعا تا رسیدن به نقطه مطلوب و تامین نظر همگان راه بسیار است اما به نظر میرسد که بخشی از مطالبات اهالی فرهنگ و هنر که در وعدههای انتخاباتی هم مستتر یا واضح مطرح بود، در حال عملیاتیشدن است.
***
اقدامات جدید مسئولین حوزه فرهنگ و هنر
در طی هفته اخیر دولت جدید در جایگاه خود مستقر شده و بعد از رای اعتماد گرفتن وزیر فرهنگ و هنر، این وزارتخانه در مسیر اجرایی شدن برخی مطالبات و وعدههای انتخاباتی پیش رفته است. تصمیمات اجرایی برخی از مدیران اصلی و میانی که در آغاز هفته اخیر مطرح شد، نشان از آن دارد که دولت جدید به سمت عمل گرایی و میسر کردن برخی از درخواستها گام برداشته است. حال اینکه این اقدامات و نظرات در ادامه فرآیند به چالش کشیده شوند و تبصرههایی به آن افزوده شود نیز دور از انتظار نیست اما در گام نخست، عملیاتی شدن وعدههای انتخاباتی نویدبخش تغییر و توجه به درخواستهای صنفی است.
صالحی امیری:فرهنگ بخشنامهای نیست
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم تودیع سیدرضا صالحی امیری و معارفه خود بهعنوان وزیر ارشاد که در تالار وحدت برگزار شد، اظهار نظراتی داشت که نشان از تغییراتی در آینده است. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این مراسم گفت: خوشحالم امروز فرصتی برای خدمتگزاری فراهم شده و من به عنوان خادم فرهنگ و هنر در خدمت اهالی فرهنگ و هنر هستم. سید عباس صالحی ادامه داد: اگر پزشکان طبیب جسم هستند، اهالی فرهنگ و هنر طبیب روح و روان هستند و فرهنگ هوای حیات جامعه است و نمیتوان این هوا را گلخانهای اداره کرد. فرهنگ بخشنامهای و آمرانهای نیست. فرهنگ صحبت و رفاقت و همدمی و همنفسی است. ایران جانش به فرهنگ و هنر جاودانه است. بد است نام ایران با ایرانهراسی تعریف شود. هنر ایران میتواند نام ایران را دوباره بدرخشاند اما فقط به تاریخ وابسته نیستیم.صالحی همچنین تاکید کرد: امروز هنر روز ما جهانی است. امروز تنها کالایی که از ایران جهانی است، فرهنگ است. امروز در دنیا ایران را به خودرویی ایرانی نمیشناسند بلکه به اسکار سینمای ایران میشناسند در حالیکه ما برای خودرو بیشتر از فرهنگ هزینه کردیم. وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر میخواهیم سیاست و اقتصاد قوی داشته باشیم باید فرهنگ قوی داشته باشیم.
داروغهزاده: صدور مجوز کارگردانهای اول به صنوف سینمایی سپرده شد
در ادامه روند تازه آغاز شده و مسئولین جدید وزارت فرهنگ و ارشاد، معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی نیز از حذف پروسه طولانی صدور مجوز کارگردانهای اول در وزارت ارشاد خبرداد و تاکید کرد که تأیید صلاحیت کارگردانی برای سینما وظیفه دولت نیست. از آنجا که صنف کاملا به بدنه سینما نزدیک است از این رو صنف بهتر از دولتها میتواند درباره صلاحیت افراد، میزان تولیدات و همچنین وضعیت اکران نظر بدهد و عمل کند و بهتر آن است که دولت بحثهای محتوایی و حمایت از اجرای قانون را تحت مدیریت خود قرار بدهد. روندی که پیش از این دولت نهم و دهم از این فراتر رفت و دولت وارد مسائل صنفی شد و روند طبیعی خانه سینما و بسیاری از مجموعههای هنری را دچار اختلال کرد.
این در حالی بود که هفته گذشته شرایط و ضوابط تهیهکنندگی فیلمهای کارگردانان اول از سوی ابراهیم داروغهزاده (معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی) اعلام شد و گروهی تصور کردند آییننامه جدید باعث محدود شدن ساخت فیلم و سختگیری بیشتر میشود. داروغهزاده با رد این مسئله میگوید: ما قبلا روالی را در شورای پروانه ساخت داشتیم به این شکل که هر کسی میخواست به عنوان کارگردان فیلم اول پروانه ساخت بگیرد و فیلم بسازد، باید ابتدا به شورای پروانه ساخت درخواست میداد و این شورا صلاحیت وی را برای کارگردانی فیلم اول سینمایی بررسی میکرد و معلوم میشد آیا او توانایی کارگردانی در سینما را دارد یا خیر. این توانایی نیز براساس نمونه کارهای ارائه شده، رزومه و سابقه فرد تعیین میشد. وی ادامه داد: ما مکاتبهای با کانون کارگردانان و خانه سینما انجام دادیم و پیشنهاد دادیم مجوز تعیین صلاحیت کارگردانهای اول توسط کانون کارگردانان تعیین و صادر شود همانگونه که در سالهای نه چندان دور صلاحیت کارگردانهای اول توسط کانون تعیین میشد.
معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی افزود: کانون کارگردانان اعلام کرده شرایط سینما با سالهای گذشته متفاوت شده و نوع فیلمسازی نیز باتوجه به گسترش فناوری تغییر کرده و همهگیر شده است به این معنا که فیلمسازی آسان و بسیار میسر شده لذا نمیتوان مانند شرایط قبل درباره صلاحیت فیلمسازی افراد اعلام نظر کرد. وی ادامه داد: کانون کارگردانان پیشنهاد کرد به سمت ارتقای جایگاه تهیهکنندگان سینما حرکت کنیم یعنی اگر تهیهکنندهای صلاحیت تهیه فیلم را دارد و شورای عالی تهیهکنندگان نیز این صلاحیت را تایید میکند، تمام مسئولیتهای ساخت فیلم به تهیهکننده واگذار شود. داروغهزاده با اشاره به اهمیت صنوف سینمایی ادامه داد: ما به دنبال آن هستیم که کارها را به صنوف بسپاریم. یکی از اصلیترین کارها در سینما تشخیص صلاحیت افراد برای فیلمسازی است که خود صنف باید انجام بدهد و طبیعی است تا فیلمی تهیهکننده نداشته باشد امکان ساخت ندارد.
داروغهزاده افزود: با شورای عالی تهیهکنندگان سینما جلساتی برگزار کردهایم و مسئولیت نظارت بر این بخش برعهده این شورا است. اگر تخلفی در این بخش رخ بدهد و صنف نتواند به آن مساله رسیدگی کند طبیعتا ما مسئول رسیدگی هستیم زیرا مانند همه جای دنیا ضمانت اجرایی قانون برعهده دولت است. داروغهزاده افزود: با روند جدید تعیین صلاحیت کارگردانان فیلم اول به صنف و خانه سینما واگذار شده است و دیگر وزارت ارشاد صلاحیت کارگردانهای اول را تایید نمیکند بلکه از نظر ما هر کارگردانی که توسط یک تهیهکننده حرفهای و با معرفینامه صنف به ما معرفی شود، ما او را به عنوان کارگردان میشناسیم و برایش پرونده تشکیل میدهیم.
نحوه برگزاری و نظارت جشنوارهها و همکاری صنوف سینمایی
برگزاری جشنهای فرهنگی نیز همواره با چالشها و بحثهای فراوانی از جمله نگاه دولتی و غیر دولتی یا تخصصی و غیر تخصصی همراه بودهاند. یا از منظر اجرایی و نظارتی با بروز مسائلی همراه بوده است که نیاز به نظارت و تعهد دولتی از طرفی و از سوی دیگر ارائه نظر کارشناسی و تخصصی از سوی فعالان صنفی دارند که عملکرد قابل تفکیک به فرآیند تخصصی شدن آن و غیر دولتیشدن اما با تضمین اجرای فراصنفی به پیشبرد آن کمک میکند. در این راستا محمدمهدی حیدریان (رئیس سازمان سینمایی) در حاشیه بازدید از جشنواره فیلم «سلامت» در پردیس چارسو درباره امکان همکاری بیشتر صنوف سینمایی در جشنواره فیلم فجر گفت: در بخشهایی همچون بخشهای فنی و هنری صنوف جامعتر و بهتر میتوانند نظر بدهند و قضاوتهای این بخشها باید به خود آنها واگذار شود و ما نیز این مسئولیت را به آنها واگذار میکنیم. وی همچنین در پاسخ به این سؤال که در برخی جشنها که مستقیم به سازمان سینمایی مرتبط نیست اتفاقاتی میافتد و نتیجه آن اتفاقات کل سینما و سازمان سینمایی را تحتالشعاع قرار میدهد، گفت: در این دوره از این ناحیه فشار کمتری وارد شد زیرا ما اختیار و مسئولیت را با هم میدهیم و این مساله نیز در آینده شفافتر میشود یعنی اگر کسی متقاضی برگزاری جشن یا جشنوارهای است باید همه مسئولیتهای آن را قبول کند و از آن پس ما مدعی هستیم زیرا وظیفه ما یک وظیفه نظارتی است و از نزدیک نظارت خواهیم کرد برای دوره بعدی هر جشن و یا جشنوارهای. رئیس سازمان سینمایی در پاسخ به سؤال دیگری درباره شکل همکاری بیشتر سازمان سینمایی و سینماگران و خانه سینما گفت: برنامه کلان ما حرکت به سمت سپردن تصدیگری به بخش خصوصی است و تولیگری و سیاستگذاری در دولت انجام میشود. برخی نقشها حاکمیتی است که دولت خودش آنها را برعهده میگیرد و ما هم در حوزه سینما آن را انجام میدهیم. وی ادامه داد: حتما ما به سمت تعامل بیشتر حرکت میکنیم و اینکه ما متصدی چراغ قرمز و سبز باشیم چنین وظیفهای نداریم و حوزه فرهنگ حوزه چراغ سبز و قرمز نیست بلکه باید با گفتوگو به نتیجه برسیم شاید اقناعی صورت نگیرد اما شورا باید توضیحات خود را ارائه و گفتوگو کند و حاصل این گفتوگوها تا 80 درصد حل این مساله است.
در مسیر تعامل و مشارکت
در دولت جدید، مسئولین حرف از تعامل و مشارکت بین اهالی فرهنگ و هنر و مسئولین وزارت ارشاد میزنند. این رویکرد در صورت عملی شدن میتواند به هدر رفت هزینه ها، استعدادها و برنامههای کلان فرهنگی- اجتماعی کمک کند و بتواند دیدگاهها و افراد مختلف را گرد هم آورد. رویکردهای جدید مدیران بخشهای مختلف در اولین اقدامات شان رو به این سمت دارند اما اینکه این فرآیند عملی خواهد شد و نتیجه با نظر دلخواه و مطلوب هنرمندان و اهالی فرهنگ مطابقت دارد یا نه؟ یا اینکه این تعامل در ادامه به وجود خواهد آمد؟ را باید منتظر ماند و دید. اما در گام نخست رویکرد و اقدامات جدید نشان از عملی شدن برخی وعدهها و تامین مطالبات اهالی فرهنگ و هنر دارد که باید به فال نیک گرفت.