تاریخ انتشار : ۱۳۹۶/۱۰/۲۱ ساعت ۱۲:۰۸
کد مطلب : ۱۴۱۸۵۸
همه‌جانبه‌گرایی؛ برای پایداری برجام
روزنامه بهار: پایان این هفته می‌تواند آغاز راه تازه‌ای در مسیر اجرای برجام باشد. دونالد‌ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده چند روز دیگر بین دو راهی ادامه «توقف تحریم‌های آمریکا» و یا عبور از برجام باید دست به انتخابی بزرگ بزند که می‌تواند جامعه جهانی را تحت تاثیر قرار دهد. برخی رسانه‌های آمریکایی در روزهای اخیر از فشار مقامات ارشد امنیت ملی آمریکا به‌ترامپ برای ادامه اجرای برجام خبر می‌دهند و چنین تحلیل کرده‌اند که با وجود نارضایتی رییس‌جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای او همچنان به ادامه اجرای آن تن خواهد داد. در نقطه مقابل گروهی دیگر بر این عقیده‌اند که‌ترامپ این بار و بر خلاف دفعات گذشته خروج آمریکا از برجام را اعلام می‌کند. در همین زمینه سیدعباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران در نشست امنیتی تهران خطاب به جامعه جهانی از آن‌ها خواست که خود را برای خروج احتمالی آمریکا از توافق هسته‌ای آماده کنند.
اینکه رییس جمهور غیرقابل پیش بینی آمریکا چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد موضوع مهمی است که در هفته اخیر طرف‌های برجام در اتاق‌های فکر خود قطعا به بررسی آن و سناریوهای احتمالی متعاقبش پرداخته اند. همزمانی نشست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران با وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلستان که با حضور فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزهای آتی برگزار خواهد شد با اعلام تصمیم دونالد‌ترامپ این گمانه را تقویت کرده است که ایران، اتحادیه اروپا، روسیه و چین به دنبال اتخاذ موضعی واحد و هماهنگ در قبال خروج احتمالی‌ترامپ از برجام هستند. این هماهنگی در صورتی که در صحنه عمل نیز دیده شود از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند زمینه ساز نوعی انزوا در موضوع برجام برای دولت‌ترامپ شود. سیاستی که در گذشته علیه کشورمان به کار می‌رفت. اما انزوای آمریکا، حتی در حد همین توافق هسته‌ای هم به همین سادگی نیست و می‌بایست برای به مرحله اجرا رساندن آن به نکاتی توجه شود که در ادامه به بخشی از آن خواهیم پرداخت.
1ـ همراهی اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران تا به این جا تنها در موضوع برجام بوده است. اختلافات و تنش‌ها در حوزه‌های دیگر این هماهنگی و همراهی بین این دو طرف برجام را تهدید می‌کند. پرونده‌های بازی همچون مسائل منطقه ای، حقوق بشر و. . . از جمله موضوعاتی است که می‌تواند این همگرایی را دچار اختلال کند. این موضوعات که از ابتدا بنای مذاکره درباره آن‌ها وجود نداشته با وجود آن که ارتباطی به پرونده هسته‌ای نداشته است اما می‌تواند در بلند مدت تاثیرات منفی بر دستاوردهای برجام بگذارد.
2ـ روابط اقتصادی و قراردادهای تجاری میان ایران و کشورهای اروپایی دیگر موضوعی است که پس از توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌های اثرگذار بر اقتصاد ملی انتظار می‌رفت بیشتر از آنچه تا به حال شاهدش بودیم مورد توجه قرار بگیرد. اما آنچه در عمل شاهدش هستیم آن است که موانع آشکار و پنهانی که تحت تاثیر همان پرونده‌های بازی است در مورد یک شرح آن رفت باعث شده است که قراردادهای اقتصادی هنوز به مرحله‌ای که انتظار می‌رود نرسیده باشد.
3ـ نوع رابطه روسیه با ایران که بیشتر از آن که بر خلاف ادعای روس‌ها رابطه‌ای راهبردی باشد در بعضی موارد همچون بحران سوریه با نوعی دور زدن ایران همراه شده است دیگر نکته‌ای است که عدم توجه به آن می‌تواند انزوای آمریکا در موضوع برجام را تحت تاثیر قرار دهد. به بیان دیگر مقامات ایران می‌بایست به این نکته دقت کنند که دولت روسیه در توافق هسته‌ای ممکن است لزوما درهمان مسیر قابل پیش بینی همراهی با ایران حرکت نکند و به سمت سیاست‌های دولت‌ترامپ بلغزد. امکان تحقق این موضوع شاید درصد اندکی باشد اما در دنیای سیاست نباید از هیچ احتمالی به سادگی عبور کرد.
به طور خلاصه می‌توان گفت که با توجه به سه مورد ذکر شده انزوای آمریکا در موضوع برجام شدنی است به شرط آنکه مسئولان کشورمان به الزامات و مقدمات آن توجه کافی نشان دهند. شاید امروز بدون توجه به این الزامات و به دلیل آنکه برجام همزمان با منافع ایران، منافع سایر کشورها را هم تامین می‌کند شاهد همراهی همه طرف‌های برجام در مخالفت با تصمیم دولت دونالد‌ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای باشیم اما برای تضمین بلند مدت این همراهی نیاز است که به تنش‌های موجود و واقعی میان ایران و غرب توجهی جدی نشان داده شود، روابط اقتصادی، فرهنگی، نظامی، امنیتی و سیاسی میان ایران و اروپا سیر صعودی داشته باشد و به کشورهایی همچون روسیه به عنوان شریکی «کاملا قابل اعتماد» نگریسته نشود.
اینکه رییس جمهور غیرقابل پیش بینی آمریکا چه تصمیمی اتخاذ خواهد کرد موضوع مهمی است که در هفته اخیر طرف‌های برجام در اتاق‌های فکر خود قطعا به بررسی آن و سناریوهای احتمالی متعاقبش پرداخته اند. همزمانی نشست محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران با وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلستان که با حضور فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در روزهای آتی برگزار خواهد شد با اعلام تصمیم دونالد‌ترامپ این گمانه را تقویت کرده است که ایران، اتحادیه اروپا، روسیه و چین به دنبال اتخاذ موضعی واحد و هماهنگ در قبال خروج احتمالی‌ترامپ از برجام هستند. این هماهنگی در صورتی که در صحنه عمل نیز دیده شود از آن جهت حائز اهمیت است که می‌تواند زمینه ساز نوعی انزوا در موضوع برجام برای دولت‌ترامپ شود. سیاستی که در گذشته علیه کشورمان به کار می‌رفت. اما انزوای آمریکا، حتی در حد همین توافق هسته‌ای هم به همین سادگی نیست و می‌بایست برای به مرحله اجرا رساندن آن به نکاتی توجه شود که در ادامه به بخشی از آن خواهیم پرداخت.
1ـ همراهی اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران تا به این جا تنها در موضوع برجام بوده است. اختلافات و تنش‌ها در حوزه‌های دیگر این هماهنگی و همراهی بین این دو طرف برجام را تهدید می‌کند. پرونده‌های بازی همچون مسائل منطقه ای، حقوق بشر و. . . از جمله موضوعاتی است که می‌تواند این همگرایی را دچار اختلال کند. این موضوعات که از ابتدا بنای مذاکره درباره آن‌ها وجود نداشته با وجود آن که ارتباطی به پرونده هسته‌ای نداشته است اما می‌تواند در بلند مدت تاثیرات منفی بر دستاوردهای برجام بگذارد.
2ـ روابط اقتصادی و قراردادهای تجاری میان ایران و کشورهای اروپایی دیگر موضوعی است که پس از توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌های اثرگذار بر اقتصاد ملی انتظار می‌رفت بیشتر از آنچه تا به حال شاهدش بودیم مورد توجه قرار بگیرد. اما آنچه در عمل شاهدش هستیم آن است که موانع آشکار و پنهانی که تحت تاثیر همان پرونده‌های بازی است در مورد یک شرح آن رفت باعث شده است که قراردادهای اقتصادی هنوز به مرحله‌ای که انتظار می‌رود نرسیده باشد.
3ـ نوع رابطه روسیه با ایران که بیشتر از آن که بر خلاف ادعای روس‌ها رابطه‌ای راهبردی باشد در بعضی موارد همچون بحران سوریه با نوعی دور زدن ایران همراه شده است دیگر نکته‌ای است که عدم توجه به آن می‌تواند انزوای آمریکا در موضوع برجام را تحت تاثیر قرار دهد. به بیان دیگر مقامات ایران می‌بایست به این نکته دقت کنند که دولت روسیه در توافق هسته‌ای ممکن است لزوما درهمان مسیر قابل پیش بینی همراهی با ایران حرکت نکند و به سمت سیاست‌های دولت‌ترامپ بلغزد. امکان تحقق این موضوع شاید درصد اندکی باشد اما در دنیای سیاست نباید از هیچ احتمالی به سادگی عبور کرد.
به طور خلاصه می‌توان گفت که با توجه به سه مورد ذکر شده انزوای آمریکا در موضوع برجام شدنی است به شرط آنکه مسئولان کشورمان به الزامات و مقدمات آن توجه کافی نشان دهند. شاید امروز بدون توجه به این الزامات و به دلیل آنکه برجام همزمان با منافع ایران، منافع سایر کشورها را هم تامین می‌کند شاهد همراهی همه طرف‌های برجام در مخالفت با تصمیم دولت دونالد‌ترامپ مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای باشیم اما برای تضمین بلند مدت این همراهی نیاز است که به تنش‌های موجود و واقعی میان ایران و غرب توجهی جدی نشان داده شود، روابط اقتصادی، فرهنگی، نظامی، امنیتی و سیاسی میان ایران و اروپا سیر صعودی داشته باشد و به کشورهایی همچون روسیه به عنوان شریکی «کاملا قابل اعتماد» نگریسته نشود.
