کد QR مطلبدریافت لینک صفحه با کد QR

پرندگان به دریاچه ارومیه می‌روند و می‌میرند

روزنامه ايران , 16 آذر 1392 ساعت 20:55

گروه جامعه: سال‌هاست که حیات ارومیه به خطر افتاده و جلوی چشم فلامینگوها و پرنده‌های مهاجری که روزی این دریاچه را خانه خود می‌دانستند، جان می‌دهد.


سال‌ها پیش مدرسه که می‌رفتیم در کتاب جغرافیا می‌خواندیم «دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب‌شور دنیا است»؛ آن وقت‌ها می‌گفتند دریاچه ارومیه آنقدر شور است که کسی در آن غرق نمی‌شود. همان روزها بود که به داشتن این دریاچه بزرگ افتخار می‌کردیم؛ اما حالا نمی‌دانم در کتاب‌ها راجع به آن چه می‌نویسند؟ آیا خواهند نوشت دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه شور ایران است؟ وقتی می‌بینند قلب تپنده این تالاب به دلشوره افتاده و از آن همه عظمت، چیزی جز تپه‌های نمکی باقی نمانده، چطور می‌توانند با افتخار از آن بنویسند تا کودکان ما بدانند دریاچه ارومیه چقدر با ارزش است؟ سال‌هاست که حیات ارومیه به خطر افتاده و جلوی چشم فلامینگوها و پرنده‌های مهاجری که روزی این دریاچه را خانه خود می‌دانستند، جان می‌دهد. جایی خواندم که عبدالرضا کرباسی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت از محیط‌زیست گفته خطر مرگ در کمین پرندگان مهاجر دریاچه ارومیه است. تأخیر در حل مشکلات آبی این منطقه و تعلل مسئولان پیشین وزارت نیرو در توقف فعالیت سدهای حاشیه‌ای، منجر به فاجعه زیست‌محیطی دریاچه شده و پرندگان در حالی کوچ خود به ارومیه را آغاز می‌کنند که استراحتگاه آن‌ها آغشته به نمک دریایی است و این حجم زیاد نمک، سبب مرگ می‌شود. به عقیده او زمانی‌ که پرندگان به دلیل خستگی از پروازهای ممتد، روی سطح دریاچه می‌نشینند تا استراحت کنند، نمک دریایی روی بال آن‌ها نشسته و آب بدنشان را خشک می‌‌کند و این پرندگان توان پرواز را از دست داده و می‌میرند. هر چه خداوند آفریده عزیز است و قابل سپاس و چه بی‌رحمند انسان‌هایی که همه چیز را برای زنده ماندن خود قربانی می‌کنند.

مرگ دریاچه ارومیه را فقط همین پرندگان می‌فهمند نه انسان‌هایی که با دست خود تیشه به ریشه دریاچه زدند. آنقدر با سدها و چاه‌های کشاورزی شیره جان دریاچه را مکیدند که حالا خودشان هم در کار نجات دریاچه مانده‌اند. وقتی 90 درصد منابع آبی منطقه صرف بخش کشاورزی می‌شود و برداشت غیرمجاز از آب‌های زیرزمینی در پی حفر چاه‌ها بیداد می‌کند، انتظاری غیر از پایانی تلخ نمی‌توان برای این دریاچه درخشان داشت. با این حال پیدا کردن مقصر این داستان و برگزاری جلسه‌های اضطراری و غیراضطراری و هزار و یک میزگرد، آنچه به روز این آبگیر بزرگ آمده را جبران نمی‌کند. تیر ماه امسال بیشتر از ۷۵ درصد از آب دریاچه ارومیه خشک شده بود تا این‌که کار به دولت یازدهم واگذار شد.

احیای تالاب‌های اقماری
کم شدن تراز آبی دریاچه ارومیه از سال 74 شروع شد و هر سال سطح ارتفاع آب 30تا50 سانت کاهش داشت که در دهه 80 این روند شتاب گرفت و اکنون در دهه 90 به حداکثر خود رسیده و بیشتر مساحت دریاچه خشک شده است. در مجموع تاکنون سطح دریاچه 8 متر پایین آمده و سطح تراز آبی آن در اول آذر ماه امسال 40/1270 متر بالاتر از آب‌های آزاد بوده که نسبت به تراز آبی در سال گذشته همین موقع، 35 سانتیمتر کاهش سطح ارتفاع داشته است. امید یوسفی مدیر پارک ملی دریاچه ارومیه می‌گوید: بارش‌های چند روز اخیر موجب شده سطح آب کمی بالا بیاید اما با این حال باید گفت 85درصد دریاچه خشک شده است. ارومیه را دیگر نمی‌توان دریاچه نامید و باید از آن به عنوان یک بستر خشک شده نام ببریم که فقط بعضی مناطق آن آب دارد. وی می‌افزاید: در دولت قبل تصمیم‌هایی برای احیای ارومیه گرفته شد و طرح‌هایی هم مانند انتقال آب از ارس و دریای خزر مطرح کردند که بی‌نتیجه ماند و فقط طرح انتقال آب از رود زاب به مرحله اجرایی رسید. این رود از سردشت به عراق می‌رسد که به دلیل مسیر کوهستانی، هیچ مصرف کشاورزی و صنعتی ندارد و پرآب بودن و نزدیکی آن به حوضه آبریز باعث شد تا تصمیم بگیرند 100میلیون مترمکعب از رود زاب را به ارومیه انتقال دهند. اما اجرای این طرح با وجود 30درصد پیشرفت فیزیکی، به علت کمبود بودجه، امکانات و نداشتن ماشین‌آلات مجهز برای حفر کانال متوقف شد.

یوسفی با اشاره به تشکیل کارگروه نجات دریاچه ارومیه در اولین جلسه هیأت دولت عنوان می‌کند: با این‌که مدت کمی از آغاز فعالیت دولت یازدهم گذشته، طرح‌های مهمی برای احیای ارومیه مصوب شده که در حال پیگیری و تأمین منابع مالی هستند و این خود نقطه امیدی است تا شاهد تغییر روند منفی وضعیت کنونی دریاچه ارومیه باشیم. وی در پاسخ به این‌که آیا ورود فلامینگوهای مهاجر که اکنون ساکن دریاچه هستند، می‌تواند نویدبخش حیات دوباره ارومیه باشد، می‌گوید: براساس یک باور قدیمی، در سال 1300 یا قبل از آن، اتفاقی مشابه اکنون برای دریاچه می‌افتد و سطح آن پایین می‌آید اما همزمان با آغاز روند احیای مجدد دریاچه، پرندگان مهاجر مهمان این منطقه می‌شوند و این تفکر به وجود می‌آید که فرود پرندگان مهاجر نشانه حیات مجدد دریاچه است؛ در حالی که از نظر علمی صحت ندارد. دریاچه ارومیه برخلاف آنچه مردم تصور می‌کنند فقط نمک طعام ندارد، بلکه انواع املاح و فلزات مانند مس و روی هم در آن یافت می‌شود. اکنون میزان نمک شور آب دریاچه به اندازه کافی ته‌نشین و موجب شده سایر املاح آب افزایش یابد، به‌طوری که آب به شکل روغنی سنگین درآمده است. یوسفی توضیح‌ می‌دهد: پیش از این وقتی پرندگان مهاجر به ارومیه می‌آمدند، بال و پرشان با نمک پوشیده می‌شد و این موجودات خشک و تلف می‌شدند؛ همین امر باعث شد تا دیگر به دریاچه نیایند اما حالا تغییراتی که در ترکیبات آب به وجود آمده موجب شده تا دوباره به دریاچه بیایند. اما این اتفاق نشان‌دهنده بهبود وضعیت دریاچه نیست و فقط شرایط املاح آب تغییر کرده است.

وی یکی از عوامل مهمی را که باعث شده پرندگان مهاجر همچنان مهمان این منطقه باشند شرایط مناسب تالاب‌های اقماری و اطراف دریاچه می‌داند و می‌افزاید: احیای این تالاب‌ها یکی از اقدامات مهمی است که اکنون سازمان حفاظت محیط زیست در دست اجرا دارد و سعی کرده با افزایش میزان آب و مساحت تالاب‌ها باعث شود تا اگر پرندگان مهاجر دریاچه ارومیه را ترک کرده‌اند، دست کم منطقه را ترک نکنند. یوسفی یکی دیگر از اقدامات اساسی را که در دولت جدید انجام شده، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم منطقه می‌داند. کشاورزان در خصوص جایگزینی محصولات کم‌آب‌بر و تغییر نحوه آبیاری آموزش‌ می‌بینند تا با استفاده از مازاد آب در مصارف صنعتی و کشاورزی بتوان یکی از مشکلات منطقه یعنی کمبود آب را حل کرد؛ اما مشکل اصلی این منطقه نبود مدیریت صحیح آب است.


کد مطلب: 23837

آدرس مطلب :
https://www.baharnews.ir/news/23837/پرندگان-دریاچه-ارومیه-می-روند-می-میرند

بهار نیوز
  https://www.baharnews.ir