وضعیت آزادی رسانه‌ها و مطبوعات در جهان

گالوپ هر سال به مناسبت روز جهانی آزادی رسانه (سوم ماه می برابر با 13 اردیبهشت) از سال 2010 میلادی تا کنون به نظرسنجی در مورد میزان آزادی رسانه ها در بیش از 130 کشور اقدام کرده است. نظرسنجی تازه ی گالوپ به 2 صورت تلفنی و حضوری در بیش از 130 کشور دنیا با نمونه آماری 1000 تن از هر کشور به صورت تصادفی انجام شده است.

بر مبنای گزارش موسسه ی یاد شده، 63 درصد افراد شرکت کننده در نظرسنجی معتقدند رسانه های کشورشان آزادی کامل ندارند و این رقم در زمینه آزادی رسانه ای بدترین آمار از سال 2010 تا کنون است. بر پایه نتایج نظرسنجی سال 2010 میلادی، 23 درصد مردم به آزاد نبودن رسانه های کشورشان معتقد بودند. در این نظرسنجی از مخاطبان پرسیده شد « آیا رسانه های کشور شما از آزادی مطلوبی برخوردارند؟» که مخاطب در پاسخ می بایست یکی از 3 گزینه بلی، خیر یا نمی دانم را انتخاب کند.

هم زمان با انتشار نتایج نظرسنجی گالوپ، گزارش سازمان فریدم هاوس ( خانه آزادی ) منتشر شد که نتایج آن نیز از کاهش آزادی رسانه های دنیا در سال 2013 میلادی خبر می دهد. «کارین کارلکار» مدیر اجرایی طرح (پروژه) 2014 سازمان فریدم هاوس معتقد است که در سال 2013 میلادی حمله های زیادی علیه خبرنگاران و رسانه های داخلی و خارجی در سراسر جهان صورت گرفته است. همچنین وی پیش بینی کرده که در سال 2014 میلادی نیز همانند سال گذشته شاهد کاهش آزادی رسانه ها در سراسر دنیا خواهیم بود.

«فریدم هاوس» یک سازمان غیر دولتی (NGO) واقع در واشنگتن آمریکا است که در زمینه آزادی سیاسی، حقوق بشر و مردم سالاری (دموکراسی) در سراسر دنیا کار می کند و در سال 1941 به وسیله ی «وندل ویکی و النور روزولت» تاسیس شد. نحوه ارزیابی این سازمان از میزان آزادی مطبوعات و رسانه های کشورهای مختلف در نوع خود قابل توجه است. خانه ی آزادی به صورت مستقل میزان آزادی سیاسی، حقوقی و اقتصادی کشورهای مختلف را تخمین می زند تا با ارزیابی این 3 ملاک و شاخص، به سطح و میزان آزادی رسانه های کشورهای جهان دست یابد. فریدم هاوس به هرکشوری بر اساس ارزیابی 3 ملاکی که ذکر شد امتیاز می دهد و کشور ها را از لحاظ آزادی رسانه به 3 دسته ی «آزاد، تا حدی آزاد و غیر آزاد» تقسیم می کند.

کنگو و چاد؛ دشمنان آزادی رسانه
بر پایه نتایج ارزیابی سازمان فریدم هاوس، جمهوری دموکراتیک کنگو و چاد کمترین میزان آزادی رسانه را در کشورشان دارند. دراین 2 کشور به طور میانگین از بین 5 نفر، کمتر از 1 نفر معتقد به آزادی رسانه در کشورش است. در کشورهای گابن، سوریه، بلاروس و آنگولا از هر 4 نفر، 1 نفر به آزادی رسانه در کشورش اعتقاد دارد. در واقع این کشورها پس از کنگو و چاد ضعیف ترین آمار را در این بخش دارند. نتایج میزان آزادی رسانه ها در کشورهای جمهوری دموکراتیک کنگو، چاد، گابن، سوریه، بلاروس، آنگولا، زیمباوه، اتیوپی، فلسطین و هندوراس در نظرسنجی گالوپ نیز همین روند را نشان می دهد.

هلند؛ بهشت رسانه ها
مردم ساکن در کشورهای اروپایی، کانادا و آمریکا بیش از هرجای دیگری معتقدند که رسانه ها در کشورشان آزاد هستند.در سال 2012 میلادی 67 درصد مردم یونان به آزادی رسانه ها در کشورشان اعتقاد داشتند که این رقم در سال 2013 با کاهشی محسوس به 47 درصد رسید. این میزان بیشترین کاهش در میان کشورهای دنیا است. مردم هلند با 95 درصد بیشترین نگرش مثبت را نسبت به آزادی رسانه ها در کشورشان دارند. فنلاند با 94 درصد، آلمان با 93 درصد و دانمارک با 92 درصد در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. مردم کشورهای سوئد و انگلیس هر کدام با 91 درصد آرا بیان کردند که کشورشان آزادترین کشور از لحاظ آزادی رسانه است.

نکته قابل توجه نتایج به دست آمده در مورد کشور سنگال است. بر پایه ی نظرسنجی گالوپ این کشور با 90 درصد پاسخ مثبت جزو برترین کشورها در حوزه آزادی رسانه است اما بر اساس تحقیقات فریدم هاوس، سنگال جزو کشورهای تا حدودی آزاد و نه کامل آزاد به شمار می رود. نتایج به دست آمده از این نظرسنجی، بیانگر بسته و محدودتر شدن فضای رسانه ای در سال 2013 میلادی در سراسر جهان است. همچنین به سقوط دو رقمی آزادی رسانه ها در شماری از کشورها اشاره دارد. این روند می تواند زنگ خطر برای سرمایه گذاران و مسوولان حوزه رسانه در سراسر دنیا را به صدا در آورد چرا که از طرف مردم به بی توجهی و دروغگویی متهم می شوند و مخاطبان خود را از دست می دهند.