صدا و سیما فقط در فكر القا كردن است

برنامه‌هاي توليد شده از سوي صداوسيما در حوزه اجتماعي را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
براي پاسخ به اين پرسش ابتدا بايد يك موضوع مهم‌تر كه مربوط به ميزان جذب مخاطب توسط اين رسانه‌ است را بررسي كرده و ببينيم كه آيا صداوسيما در اين حوزه موفق بوده يا خير. با توجه به اين‌كه صداوسيما تنها رسانه‌اي است كه در حوزه توليد برنامه‌هاي ديداري و شنيداري در داخل كشور فعاليت داشته و براساس قانون بخش خصوصي اجازه فعاليت در اين حوزه را ندارد، به‌طور طبيعي در گذشته مردم تنها يك انتخاب داشته و مجبور به تماشاي برنامه‌هاي اين رسانه بودند. اما با افزايش دسترسي مردم به شبكه‌هاي ماهواره‌اي، مي‌توان فهميد كه حداقل بخش مهمي از جامعه به جاي استفاده از صداوسيما به سمت شبكه‌هاي ماهواره‌اي رفته‌اند. همچنين رواج استفاده از شبكه‌هاي مجازي نيز عامل ديگري بوده كه بخش قابل‌توجهي از جوانان ما به جاي استفاده از صداوسيما، ترجيح دهند كه از اين شبكه‌ها براي دريافت اخبار و اطلاعات و همچنين سرگرمي استفاده كنند.

آيا رسانه‌اي كه در جذب مخاطب موفق نبوده، مي‌تواند در حوزه مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي عملكرد قابل‌قبولي داشته باشد؟
به‌طور قطع عدم جذب مخاطب به‌ويژه جذب نسل جوان عامل مهمي در حوزه ضعف صداوسيما در مقابله با آسيب‌هاي اجتماعي است. اما اين رسانه مشكل ديگري نيز دارد و آن‌هم مربوط به جهت‌گيري‌هاي كلان صداوسيما است. اين رسانه در حوزه نحوه پرداختن به مسائل و معضلات اجتماعي، به دليل اين‌كه بي‌طرف نيست و از يك ديد خاص به اين بخش نگاه مي‌كند، نمي‌تواند موفقيتي را كسب كند و ما نيز نمي‌توانيم از اين رسانه انتظار زيادي داشته باشيم.

آيا تاكنون از شما به‌عنوان يك استاد دانشگاه و يك جامعه‌شناس براي تحليل محتواي برنامه‌هاي اجتماعي نظرخواهي شده است؟
خير. تاكنون چنين درخواستي از من نشده است. ضمن اين‌كه آنها فقط به يك گروه خاص از كارشناسان اعتماد كرده و تنها نظرات آنها را منتشر مي‌كنند. من حدود ٥‌سال است كه ديگر با صداوسيما همكاري ندارم. در گذشته براي توليد برنامه‌هايي از من دعوت مي‌شد تا به‌عنوان كارشناس در برنامه حضور يافته و مصاحبه داشته باشم. اما رفته‌رفته متوجه شدم كه هدف اصلي صداوسيما انتشار نظرات كارشناسي نيست. بلكه مي‌خواهند با استفاده از شهرت افراد، نظرات و ديدگاه‌هايي كه خودشان مي‌پسندند را در جامعه ترويج دهند. به‌عبارتي ما را دعوت كرده و مصاحبه‌اي انجام مي‌شد. اما درنهايت برنامه‌اي به روي آنتن مي‌رفت كه با محتواي جلسات گفت‌وگو مصاحبه تناقض داشت. به همين دليل حدود ٥‌سال است كه ديگر دعوت‌هاي صداوسيما و برنامه‌هاي مختلف اين رسانه را رد مي‌كنم.

با كارشناسان ديگر نيز چنين برخوردي در صدا و سيما مي‌شود؟
با اكثر اساتيد جامعه‌شناسي كه من ارتباط دارم، به همين صورت برخورد شده است. به همين دليل نيز مي‌بينيم اكثر كارشناسان خبره و اساتيد برجسته ما همكاري زيادي با صداوسيما ندارند و بيشتر افرادي در حوزه اجتماعي دعوت اين رسانه را قبول مي‌كنند كه مي‌خواهند از اين طريق به شهرت برسند. همكاري‌نكردن جامعه‌شناسان خبره و برجسته با صداوسيما دلايل مختلفي دارد. نخستين علت اين است كه صداوسيما نمي‌خواهد نظرات كارشناسان را به صرف اين‌كه ديدگاه‌هاي آنها علمي و كارشناسي است، دريافت و منتشر كند. دليل ديگر اين است كه صداوسيما در حوزه مسائل و مشكلات و معضلات اجتماعي يك نگاه خاص داشته و بيشتر مي‌خواهد اين معضلات را مخفي كند. بنابراين رسانه‌اي كه به دنبال نشان ندادن مشكلات اجتماعي است، علاقه‌اي هم براي انتشار نظرات كارشناساني كه اين مشكلات را شناسايي و براي رفع آن برنامه‌ ارایه كرده‌اند، ندارد.

شما اگر به محتواي اخبار و برنامه‌ها و تحليل‌هاي صداوسيما نگاه كنيد، درمي‌يابيد كه اين رسانه بيشتر به دنبال بزرگنمايي معضلات ديگر كشورها به ويژه كشورهاي پيشرفته غربي است و به‌طور مداوم از مشكلات آنها گزارش تهيه كرده و پخش مي‌كند. چنين رويكردي به دنبال اين است به مخاطب القا كند كه در كشورهاي ديگر چنين مشكلاتي بيداد كرده و در مقابل جامعه ما عاري از معضلات و آسيب‌هاي اجتماعي است. به همين دليل معتقدم كه صداوسيما در حوزه مسائل و معضلات اجتماعي بيشتر به دنبال اين است كه مشكلات را مخفي كرده يا حداقل آنها را به مسائل فردي تقليل دهد.

لذا مي‌بینيم به‌جاي دعوت از جامعه‌شناسان، بيشتر از روانشناسان دعوت كرده و مي‌خواهد اين نكته را القا كند كه مشكلي وجود نداشته و اگر مشكلي هم ديده مي‌شود، بيشتر به مسائل فردي ارتباط داشته و مردم بايد به روانشان مراجعه كنند. طبيعي است كه چنين رسانه‌اي با اين رويكرد نه‌تنها در رفع معضلات، مشكلات، آسيب‌ها و مسائل اجتماعي توفيقي پيدا نمي‌كند، بلكه در افزايش آن نيز موثر است. زيرا مخفي‌كردن آسيب‌هاي اجتماعي گامي موثر در افزايش آن بوده و تهديدي جدي به‌شمار مي‌آيد.