خطر انقراض زبان فارسی

این شاعر و منتقد ادبی درباره‌ اشتباه‌های رایج در زبان فارسی گفت: در اداره‌های دولتی 90 درصد نامه‌ها غلط نحوی و زبانی دارند و فعل‌هایی همچون «می‌باشد‌»، «می‌نماید»، «نمود» و «ایفا می‌گردد» بسیار زیاد استفاده می‌شود. ما با زبان عربی عناد نداریم؛ زبان فارسی کلمات عربی را که با زبان فارسی مطابقت داشته‌اند پذیرفته اما استفاده اشتباه چیز دیگری است. او ادامه داد: به عنوان مثال فعل «نمودن» معنی «به نمایش گذاشتن» و «نشان دادن» می‌دهد. حافظ در شعرش می‌گوید «که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکل‌ها»؛ این «نمودن» معنای «به نظر آمدن» دارد اما امروز به اشتباه به جای فعلی مثل «آغاز کرد»، از «آغاز نمود» استفاده می‌کنیم.

یاسمی اظهار کرد: من بعد از 18 سال کار اداری بخش‌نامه‌ای ندیدم که درست نوشته شده باشد. نامه‌های اداری بیش از این‌که تابع روش صحیح نامه‌نگاری باشند، تابع مخاطب هستند. کافی است در سطح شهر به نوشته‌های رسمی و تبلیغاتی توجه کنیم. چرا تا این حد اشتباه فاحش وجود دارد؟ شهردار می‌تواند از بین این تعداد شاعر یا استاد ادبیات یک مشاور استخدام کند. او با بیان این‌که تا 50 سال آینده خطر انقراض، زبان فارسی را تهدید می‌کند، بیان کرد: واژه‌های خارجی همراه با تکنولوژی‌ها وارد زبان می‌شوند و خودمان نیز با بی‌دقتی زبان را بیش از پیش تخریب می‌کنیم. ما پیش‌تر در جهان به شاعری معروف بودیم اما اکنون عبارت‌های ساده را هم اشتباه استفاده می‌کنیم.

یاسمی افزود: عرب‌زبان‌ها برای تمام اصطلاحات تخصصی فوتبال معادل ساخته‌اند، به عنوان مثال به خود فوتبال می‌گویند کرة القدم. اما در ایران هنوز از اصلاحات انگلیسی استفاده می‌شود. در مورد اصطلاحات علوم الکترونیک مانند لپ‌تاپ و تبلت و... هم همین اتفاق رخ داده است.

این شاعر درباره‌ ورود کلمه‌های خارجی به زبان فارسی گفت: فرهنگستان زبان برای کلمه‌های وارده معادل‌هایی ساخته است. کلمه‌های جایگزین باید زیبا و خوب‌ باشند تا پذیرفته شوند، اما برخی کلمه‌های پیشنهادی فرهنگستان مضحک است. مردم پیامک را پذیرفتند اما برخی واژه‌ها نه تنها پذیرفته نشد، بلکه برای آن‌ها جُک هم ساختند.

یاسمی همچنین اظهار کرد: ما برای کلمه‌های جدید، معادل‌های خوبی نساخته‌ایم و هر چه را به زبان‌مان وارد شده پذیرفته‌ایم. حمایت از زبان کار یک نهاد یا سازمان نیست و مجموعه پیچیده‌ای از تدوین و تهیه کتاب و ممیزی دستگاه‌های نظارتی از جمله وزارت ارشاد است. در ممیزی‌ها باید به نوع نوشتار، رسم‌الخط و خوانش توجه شود؛ اما ممیزی تنها به خط قرمز‌های سیاسی و اخلاقی محدود است. تبلیغات در سطح شهر‌، تلویزیون‌، روزنامه‌ها و... هر کدام به نوعی موثرند و باید روی همه این‌ها کار شود.

او سپس درباره‌ مشکلات ادبیات پیامکی گفت: در پیامک‌ها خلاصه‌نویسی یا ساده‌نویسی رواج پیدا کرده است. به عنوان مثال « ص»، «ث‌» و «س‌» را «س» می‌نویسند یا تنوین را حذف می‌کنند. این کارها به مرور از اینترنت به زبان مکتوب وارد می‌شود. تا جایی که من اطلاع دارم پیامک انگلیسی ارزان‌تر از پیامک فارسی است. در حال حاضر زبان فارسی از همه طرف و توسط همه اقشار در معرض آسیب است. این شاعر تهیه‌کنندگان خبر و نویسنده‌های متن را عامل اشتباه‌های صدا و سیما دانست و بیان کرد: زبان فارسی از جوانب مختلف در معرض نابودی است. خبرگوی صدا و سیما ابتدا خبر را به صورت مکتوب دریافت می‌کند، در واقع فرهنگ شفاهی خبرگو و دیالوگ بازیگر نیز به بخش مکتوب مربوط می‌شود و همه چیز از متن مکتوبی آغاز می‌شود که مورد تایید تهیه‌کنندگان است.

او افزود: باید در معادل‌سازی کلمات، بعد از پیدا کردن معادل و پیشنهاد، از طریق کانال‌های رسمی به عموم مردم اعلام شود تا همه موظف به اجرای آن باشند. روزنامه‌ها،‌ تهیه‌کنندگان خبر، نویسنده‌های متن و... هر کدام به نوعی اشتباه را منتشر می‌کنند. مردم در رسانه‌ها زبان را اشتباه یاد می‌گیرند و این موضوع از این طریق وارد فرهنگ شفاهی می‌شود. در عرصه سریال‌ها و فیلم‌های طنز نیز برخی کلمه‌هایی را باب می‌کنند که باید به آن‌ها نیز توجه شود.

یاسمی در پایان متذکر شد: زمان جنگ تحمیلی عبارت «مفهومه» به معنی «متوجه شده‌ای» بود، که بعد از آن در زبان عامه مردم و در لحن عام ماند و این اشتباه از فرهنگ شفاهی وارد ادبیات مکتوب شده است. در زمانی که ما مقلد این هستیم که زبان معیار باید به زبان گفتار نزدیک شود و ویژگی اصلی شعر امروز را نزدیکی به زبان گفتار می‌دانیم، این داد و ستد اشتباه باعث وارد شدن خوراک بد زبانی برای نسل بعدی می‌شود. در حال حاضر زبان فارسی در معرض رآکتورهای ویران‌کننده است و امیدوارم چیزی از زبان فارسی برای نسل بعد باقی بماند.