ترامپ؛ از اعلام نظر تا اعمال نظر!

محمد توکلی

---

معرفی رکس تیلرسون بعنوان وزیر خارجه دولت‌ترامپ نشانه‌ای از تفاوت آشکار نگاه واقعی رییس جمهور منتخب ایالات متحده به برجام نسبت به تصویری است که رسانه‌های جریان رسمی در ایران از او و نگاهش به برجام ساخته اند. همانطور که بارها از سوی دولتمردان ایرانی تاکید شده است سند برجام توافقی نیست که یکی از طرف‌ها بتواند به سادگی از کنارش عبور کند و در نتیجه رجزخوانی‌های اولیه‌ی دونالد‌ترامپ به معنای واقعی کلمه مصرف داخلی داشته است و در هنگام اعمال نظر و با روبرو شدن با واقعیات صحنه دست به انتخابی می‌زند که کاملا عکس تصورات و پیش بینی هاست.

معرفی فردی برای وزارت خارجه امریکا که نسبت به اصل تحریم‌ها چنین نگاهی دارد که: " شرکت‌های آمریکایی شبیه ما هنوز نمی‌توانند تجارتی در ایران داشته باشند. این در حالی است که تعداد زیادی از رقبای اروپای ما فعالانه در بازار ایران حضور دارند و من واقعا نمی‌دانم که ما در نقطه ضعف هستیم؟ تاریخ تجارت خارجی ایران در گذشته همراه با چالش‌ها و سختی‌هایی بوده و ما هرگز سرمایه‌گذاری‌های طولانی در ایران به خاطر این علت نداشته‌ایم و من نمی‌دانم ایرانیان امروز تغییری کرده‌اند یا نه. ما باید منتظر بمانیم و من یاد گرفته‌ام که همیشه اول بودن بهترین گزینه نیست. ما منتظر می‌مانیم و می‌دانیم که چه اتفاقی برای شرکت‌های آمریکایی می‌افتد. البته این موضوع نیز مورد توجه است که ایران یک بازار سرشار از منابع است. " معانی و سیگنال‌های مشخصی با خود به همراه دارد.

این نوع از اظهار نظر که در آن رگه‌های مشخصی از نارضایتی از فضای تحریم‌ها (حتی از تحریم‌های اولیه) موج می‌زند و نوعی دید تجاری و "هزینه – فایده" را نمایندگی می‌کند نشان از آن دارد که وزیر خارجه معرفی شده از سوی‌ترامپ هم مانند خود او به دنبال سود و منفعت است، سود و منفعتی که طبیعتا رسیدن به آن در توافق هایی پای میز مذاکره درباره‌ی موضوعات اختلافی و تنش زا می‌تواند مسیری سهل الوصول‌تر باشد.

این انتخاب‌ ترامپ را اگر در کنار نوع مواجهه‌ی او با روس‌ها قرار دهیم (مخصوصا که رکس تیلرسون روابط بسیار نزدیکی هم با روس‌ها و به ویژه شخص پوتین دارد) می‌توان به این نتیجه رسید که‌ ترامپ و دولتش با وجود جمهوری خواه بودن شباهت چندانی به دولت جنگ طلب بوش و تیم نئو محافظه کار همراه او ندارد و به واقع برای او مهمترین مسئله کسب منفعت است،‌ ترامپ برای رسیدن به این منفعت حتی حاضر است اتهام مداخله روس‌ها به سود او در انتخابات اخیر امریکا را هم تحمل کند یا با وجود مخالفت هایی در مجلس امریکا فردی را که به دوستی با پوتین شهره است را بعنوان وزیر خارجه معرفی نماید.

با چنین شرایطی می‌توان به این نتیجه رسید که در صورت هوشمندی تصمیم گیران در ایران و کنار گذاشتن نگاه بسته و به شدت ناکارآمد ایدئولوژیک به موضوعات حوزه‌ی سیاست خارجی از فرصت حضور‌ترامپ در کاخ سفید نهایت استفاده را برد. در خصوص معرفی تیلرسون از سوی‌ترامپ نکته‌ی لطیفی هم وجود دارد که می‌توان آن را ناظر بر مختصات سیاست در داخل بررسی کرد و آن اینکه رسانه‌های طیف منتقد دولت و در صدر آن‌ها رسانه‌ای که ملی اش می‌خوانند در برابر این خبر هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهد.

هنگامی که این سکوت رسانه‌ای را با زمان معرفی وزیر دفاع‌ترامپ مقایسه می‌کنیم که جار و جنجال بسیاری راه انداختند و لفظ "سگ هار" گفته شده از سوی‌ ترامپ را بزرگنمایی کردند می‌توان به این نتیجه رسید که دلواپسان از این که یک دلواپس امریکایی که مخالف برجام و تعامل باشد وزیر خارجه جدید این کشور و جایگزین جان کری میانه رو نشده است دلواپسند. این رفتارهای جریان مخالف دولت روحانی از همان جنس دلواپسی هایی است که نشان می‌دهد دل نگرانی‌های این حضرات از جنس دغدغه مندی برای آینده‌ی این کشور و مردم حاضر در متن جامعه به هیچ وجه نیست.