این حجم از خشونت گفتاري برای چیست؟

صادق صدرایی

---

هنگامی که با نگاهی بی طرفانه به آنچه دانشجویان در نشست‌های مختلف روز دانشجو و یا سایر جلساتی با چنان جوّی مطرح می‌کنند می‌نگریم شاهد نوعی خشونت کلامی در اظهارات هستیم. این گفتار تند لزوما مربوط به امسال و سال گذشته یا این جریان و آن جریان هم نیست و عمومیت دارد. شاید بتوان بخشی از این خشونت را به جوانی و خاصیت این سال‌های عمر مرتبط دانست اما به واقع از‌اندازه‌ی طبیعی اش به شدت فراتر رفته است.

آنچه در بررسی این موضوع مشاهده می‌شود این است که چنین خشونت‌های لفظی لزوما مختص یک جریان فکری هم نیست و می‌توان در همه‌ی اندیشه‌ها آن را به عینه دید. وزیر بهداشت با نگاهی به همین حجم از خشونت عجیب و غریب که در کلام دانشجویان موج می‌زند در همایش ”اخلاق و حقوق حرفه‌ای، قوانین و حقوق پزشکی” اظهار کرد: ”16 آذر که در دانشگاه خدمت رئیس جمهور رفته بودم در دلم غصه گرفت چرا که 80 دقیقه ایشان سخنانی را شنیدند که لحن خشونت از آن می‌بارید و در جمع نیز مرگ بر این و مرگ بر آن سر داده شد. آن هم روسای جمهور گذشته، واقعاً به چه سمتی در حال پیش رفتن هستیم؟ ”

برای یافتن ریشه‌های این خشونت احتمالا کار سختی پیش رویمان نیست، تنها کافی است کمی به محدودیت‌های نهادینه شده در جامعه‌ی ایرانی نگاهی بیندازیم. محدودیت‌های نابجایی که راه را بر اعتراض و حتی در برخی حوزه‌ها انتقاد هم بسته است و نتیجه‌ی طبیعی چنین روشی که متاسفانه در یک دهه‌ی اخیر به شدت متداول هم شده است این خواهد شد که اعتراضاتِ معمول که در لایه‌های مختلف اجتماعی از جمله در یبن قشر دانشجو وجود دارد از حالت طبیعی اش خارج شود و و به خود رنگ و بوی خشونت بگیرد. خشونتی که در برخی از اوقات می‌توان مشاهده کرده است که فراتر از کلام و بیان هم رفته است.

به نظر می‌رسد که یافتن راه چاره‌ای برای کاهش این حجم از خشونت‌های گفتاری و رفتاری چندان کار پیچیده و سختی نباشد و تصمیم گیران احتمالا آن راه را باید به خوبی بدانند. آن مثال ”فنر” را احتمالا همه شنیده‌اند که هر چه فشار بیشتری برای نگه داشتنش آورده شود در هنگام رها شدن نیروی بیشتری را ایجاد خواهد کرد، این مسئله هم مانند همان فنر است، هر چه بیشتر راه اعتراض و نقد که به شکل طبیعی در همه جوامع وجود دارد را مسدود کنیم و با حساسیت‌هایی نابجا و بلاوجه به دنبال محدود‌سازی معترضان و منتقدان باشیم نتیجه‌ی طبیعی اش افزایش بیش از پیش خشونت هایی خواهد بود که قطعا آثار سوء آن بیشتر از هر اعتراض و انتقادی خواهد بود. فضا را برای معترضان و منتقدان بگشاییم و باور کنیم که نظام مستحکم‌تر از آن است که با یک نوشته و کلامی حرف از هم بپاشد. اینقدر دلواپس نباشیم.