قدرشناسي‌ومهمان‌نوازی ايراني را هم مخدوش كردند فرای خدمات‌ارزنده‌ای به تاریخ‌ایران داشت

دفن جسد ریچارد فرای با نوعی زورآزمایی خیابانی مواجه شده تحلیل شما در این باره چیست؟
فرای یک کارشناس است که در شناسانیدن ایران به جهان تاثیر مثبت داشته و این هم که تقاضا دارد درایران دفن شود مشکلی با آن نمیبینم و فکر میکنم خوب است اگر اجازه داده شود که این اتفاق بیفتد. برای اینکه آنجا قبلا هم محل دفن پروفسور پوب شرق شناس مشهور بوده که او هم خدماتی را دراین حوزه به انجام رسانده است. در هر حال من نمی گویم که به کلی عاری از هرگونه عیب و نقص است اما در مجموع و در شرایطی که الان با آن مواجه هستیم اجازه دهیم تا دانشمندی که ایران شناس است و با کتاب هایش با اقداماتش به ما کمک کرده، درآنجا دفن شود.

اتفاقا دراین باره مسئولین واکنش های مختلف نشان دادند و عده ای تدفینش را درایران به عنوان یک ایران شناس جایز شمرده اند و گروه دیگر او را تا مرز"زباله های غربی" پیش برده اند که به هیچ وجه نباید در خاک کشورمان مدفون شود. شما به عنوان یک چهره فرهنگی این مسئله را چطور ارزیابی میکنید؟
ببینید به عقیده من ما نباید به گونه‌ای به مسئله نگاه کنیم که این فرد یک اجنبی و یک عنصر خارجی است. دقیقا با آثاری که ایشان دارند، اقدامات، سخنرانی‌ها و نحوه معرفی ایران به جامعه جهانی البته مطلقا عاری از اشکال نیست اما به هر حال مجموعه خدمات ایشان نسبت به درخواستی که دارد که در ایران دفن شود معقول است. به اعتقاد من مخالفین این امر جنبه ضد آمریکایی قضیه را دیده‌اند در حالیکه اگر به آثار ایشان به ویژه مقالات وی رجوع کنند و با دیدگاه های ایشان آشنا باشند متوجه می‌شوند که در زمان حیاتشان به اندازه‌ای که از یک فردی نظیر او توقع مي‌رفت، بیشتر قصد خدمت داشته اند. ازاین جهت من فکر می‌کنم در این موقعیت این بزرگواری و مهمان نوازی و لطفی است که ایرانیان مي‌توانند داشته باشند نسبت به اینکه این فرد با توجه به توان مندی‌ها و موقعیتش توانسته خدمتی را برای مردم ایران و تاریخ ایران انجام دهد. مسلما ایشان به اندازه یک ایرانی مسلمان خادم نتوانسته است اما در جایگاه خودش و در حد وسع و توانش خدمت کرده است.

آقای حجت مسئله خارجی بودن یا نبودن یک چیز است و اینکه او را بزرگترین جاسوس سازمان CIA در خاورمیانه بدانیم که پل ارتباطی فتنه و جریان انحرافی است یک بحث دیگر ...
بله ضمن تائید مقصود شما باید بگویم که اگر اینگونه به مسئله نگاه کنیم، می‌شود هر کسی را متهم به این قسم کلمات و عبارات کرد. باید بررسی شود که اسناد و شواهد این ادعا چیست. ما از ایشان بت نمی‌سازیم اما در زمان حکومت شاه و به میزانی که ممکن بوده تلاش کرده و ما شاهد نتایج آن بوده ایم. داوری من این است: ما این اجازه را بدهیم بسیار بهتر از تکیه به نقاط ضعف ایشان و ممانعت ازانجام این کاراست.

بسیاری از موافقین تدفین در داخل ایران معتقدند که نحوه مخالفت با این مسئله هم باید درست باشد نه اینکه بریزند و به بهانه مخالفت به مقبره ای دیگر نیز آسیب بزنند.
بله باید مستند با این موضوع مقابله کرد و این به اصطلاح متهم کردن فقط درحد اینکه ایشان یک خارجی بوده نمی توان و نباید دست به یک چونان اعمالی زد. این که فرای به عنوان یک کارشناسی کسری اشتباه داشته اینها برای همه هست. ما اکنون احتیاج به این داریم که نسبت به این موضوع قدرشناسی شود تا دیگران را بامحبت دعوت کنیم به اینکه خدمت کنندو بیشترهم خدمت کنند و این خدمت صادقانه تر باشد و اشتباهات کمتری داشته باشند تا اینکه ما، مثلا با چنان سخت گیری و چونان رفتاری از یک آقایی نظیر ریچارد فرای تقاضا داشته باشیم مثل یک علامه کار کند. این انتظار نا معقولی است. از این جهت همانطور که می‌دانید تمام رئیس‌جمهوران گذشته با این مسئله موافق بودند هیچ یک مخالفتی نکردند، چون سال‌های طولانی است که ایشان این مسئله را مطرح کرده‌اند. در زمان‌های گذشته از دو دوره قبل تا به امروز روسای‌جمهور هم موافق بودند که این اتفاق بیفتد. برخوردهایی که شده فکر نمیکنم مناسب باشد.

از دولت حرف زدید. با توجه به سکوت دولت دهم نسبت به این مسئله چه نقشی برای دولت و سازمان میراث فرهنگی باید در نظر گرفته شود؟
من فکر می‌کنم چون ایشان به میراث فرهنگی ایران خدمت و آثار فرهنگی ایران را معرفی کرده است، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری ایران علی‌القاعده باید راه را برای تحقق خواسته ایشان باز کند. ایشان نخواسته که در محل نامعقول و نامشروعی دفن شود. در همان محل زاینده‌رود و در همانجایی که مدفن او هست باشد، بعدها هم این زمینه باز شود که سایر خدمت گذاران غیر ایرانی به فرهنگ ایران را آرام آرام بتوانیم در آنجا دفن شوند یعنی جایی با طراز بین‌المللی به وجود بیاوریم. آنگاه این مسئله نقطه ای در اصفهان برای دفن این قسم خادمین به فرهنگ ایران شود. ما می‌توانیم این مسئله را به یک پدیده جذاب و خوب بدل کنیم و بتوانیم ازآن یک جذابیت بین المللی بسازیم.

تاجیکستان وارد صحنه شده تا درصورت عدم موافقت ایران پذیرای او باشد...
بله همینطور هم هست شما توجه داشته باشین که ایشان که همه مطالبش درباره ایران، نه کشور ایران بلکه ایران بزرگ هست این را تاجیکستان ببرد و دفن کند در حقیقت توضیحاتی که ایشان راجع به ایران داده است به نحوی سوی تاجیکستان تمایل مي‌یابد. اینها به هیچ وجه درست نیست. کاری نکنیم که این اتفاق بیفتد و به نظرم اشتباهات شخصیتی نظیر ایشان ولو در همان حدی که ادعا می‌شود قابل اغماض است.