حسن دادخواه*
گروه مقالات: خطبههاي نماز جمعه در کشورمان، از یک سو اعلام موضع رسمی حکومت به حساب ميآید و از سوی دیگر، به جهت اصل مردمی بودن نهاد نماز جمعه، این خطبهها، بایستی مشکلات و مصایب عمومی مردم را نیز بازتاب دهد، به گونه ای که مردم نماز گزار، خطبههاي نماز و امام جمعه را حامی و پشتیبان خویش بدانند و از این رو، شمار شرکتکنندگان در نماز جمعه و تنوع مردم شرکت کننده در آن، هفته به هفته بیشتر گردد.
ولی چند پیش فرض نادرست موجب شده است تا امامان محترم جمعه از طرح مشکلات عمومی مردم در نماز، خودداری کنند یا آنگونه که شایسته است مسائل مردم را در خطبه ها، بازتاب ندهند.آن پیش فرضهاي نادرست به قرار زیر است:
1- طرح مشکلات مردم و تمرکز بر آن، موجب تضعیف و سست شدن حکومت ميشود.
2- طرح کمبودها و کاستی ها، دل دشمنان انقلاب و میهن را شاد ميکند.
3- طرح مشکلات مردم، نقاط قوت و برجستگیهاي دولت و نظام را کمرنگ ميکند.
4- جایگاه رفیع نماز جمعه، محل طرح مشکلات و موضوعات عادی و مادی نیست.
5- طرح موضوعات و مسائل آزار دهنده، جایگاه امام جمعه را نزد برخی مقامات پایین ميآورد.
چنانچه بر پایه این فرضهاي نادرست، در شهرستان یا مرکز استان و یا پایتخت دولت و نظام اسلامی، مردم و نمازگزاران به این نتیجه برسند که خطبههاي نماز جمعه و امام جمعه و جماعت، از رنگ آنان نیستند و با مصائب ایشان فاصله دارند؛ با گذشت زمان از حضور در نماز جمعه و جماعات خودداری ميکنند.
این در حالی است که، طرح مسایل و مشکلات جامعه، نه تنها موجب سستی و تضعیف نظام نميگردد بلکه دلهاي مردم را به مسئولان و نظام نزدیکتر ميکند و مردم در سراسر کشور، امامان جمعه را از جنس خویش ميدانند و با تعداد بیشتری به نماز رو ميآورند. ضمن آنکه مردم با محدودیتها و موانع کار دولتیان نیز آشنا ميشوند و چه بسا خواستههاي خویش را کم و محدود کنند.
حدود چهار سال پیش، در یک روزی که غبارو ریزگردها آسمان اهواز را فراگرفته بود؛ به دفتر امام جمعه محترم رفتم و با حاج آقا جابریان، از مسئولان ارشد دفتر، در باره ضرورت طرح این موضوع در خطبههاي نماز گفت و گو کردم و به ایشان یادآور شدم که خطبههاي نماز تنها جای امر و نهی و موعظه به مردم نیست. مردم دوست دارند تا در کنار شنیدن موعظه، دردهای خویش را از زبان امامان محترم جمعه بشنوند تا اطمینان حاصل کنند که این مشکلات دغدغه نظام و دولت نیز هست.
متاسفانه، افزون بر فرضهاي نادرست، طرح هر موضوعی که دو دولت محترم گذشته را ممکن بود تضعیف کند؛ در خطبه های نماز جمعه گویی ممنوع شده بود. این نگارنده، تا آنجا که شخصا به نماز جمعه رفته و به خطبهها گوش ميدهم هیچ گاه بازتاب مشکل ریزگردها و مسائلی از این قبیل را در نماز جمعه نشنیدم اما در خطبههاي نماز جمعه اهواز مورخ دهم بهمن ماه، بالاخره به موضوع ریزگردها اشاره شد و دولتمردان و مسئولان استانی مورد خطاب قرار گرفتند که باید هر چه زودتر به این موضوع بپردازند. این تغییر در رویکرد و روال سنتی نماز جمعه اهواز را به فال نیک ميگیریم و آن را با شائبههاي سیاسی آلوده نميکنیم و مبارکش ميداریم. امید اینکه در هر دولت، چه مورد قبول امامان جمعه باشد یا نباشد، طرح مشکلات مردم به عنوان یک بخش از حقوق عموم مردم مورد احترام قرار گیرد.
* استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز