به روز شده در ۱۴۰۳/۰۲/۰۶ - ۱۵:۳۵
 
۹
تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ساعت ۱۵:۰۹
کد مطلب : ۶۸۹۹۱
در کانون آینده نگری بررسي شد؛

تاثیر روحی-روانی گردوخاك بر مردم‌خوزستان

گروه جامعه: آلودگی هوا و پدیده گرد و غبار، سالهاست از صعبترین مشکلات استانهای غربی کشور، به ویژه خوزستان و مرکز آن، اهواز است. پدیده ریزگردها تاکنون از منظرهای علوم زیست محیطی، اقتصادی، سیاسی،‌ پزشکی و... مورد غور و بررسی محققان و صاحبنظران قرار گرفته است اما آنچه در اینجا بدان مي‌پردازیم، تحلیل روانشناختی این پدیده، با حضور سه تن از پژوهشگران و روانشناسان عضو "کانون آینده نگری ایران" (سازمان مردم نهاد علمی – فرهنگی – هنری – ورزشی - خیریه) است؛ که هر یک، از زاویه دید خود، پیامدهای روحی - روانی پدیده آلودگی هوا در جامعه، و راهکارهای مواجهه با آنرا شرح مي‌دهند.
تاثیر روحی-روانی  گردوخاك بر مردم‌خوزستان
"سمیه ریاحی خواه" کارشناس ارشد روانشناسی عمومی در این میزگرد با بیان اینکه "منابع استرس زا برای انسان را مي‌توان به دو دسته بیرونی و درونی تقسیم کرد" اظهار داشت: از منابع استرس زای درونی مي‌توان به کم خوابی، کم اشتهایی، وضعیت روانی و جسمی افراد اشاره کرد و از منابع استرس زای بیرونی به آلودگی ها. آلودگی شامل آلودگی هوا، آب و خاک مي‌شوند. آلودگی هوا روی همه افراد چه سالم و چه بیمار اثر دارد و اثر عمده آن کم شدن آستانه تحریک افراد است.

وی افزود: این روزها به قدر کافی درباره آلودگی هوا شنیده اید. هنگام آلودگی هوا، افراد زودرنج تر، پرخاشگرتر، عصبانی تر و کم تحمل تر مي‌شوند. یعنی با اینکه در گذشته هم این مشکلات را داشته اند اما حالا خیلی زودتر به استرس واکنش و حساسیت نشان مي‌دهند. ارتباطات اجتماعی افراد ضعیف و حتی تمرکزشان کاهش مي‌یابد وهمچنین در آلودگی هوا توجه و تمرکز دانش آموزان کم مي‌شود.

این عضو کانون آینده نگری تصریح کرد: یک فرد افسرده همیشه دنیا را غبارآلود مي‌بیند. هنگام آلودگی هوا دنیا در نظر بیمار افسرده غبارآلودتر و قدرت تصمیم گیری او ضعیف تر مي‌شود و احساس بی حوصلگی وخستگی مي‌کند. همچنین درافراد مضطرب نیز نگرانی نسبت به آینده تشدید مي‌شود و بعضی علایم جسمی مانند تپش قلب به طور شدیدتری بروز مي‌کند. مبتلایان به وسواس هم به احتمال زیاد، نگرانی های زیادی پیدا خواهند کرد. چنین افرادی همیشه با جسم خود توجه ویژه ای دارند و درشرایط الودگی هوا دائما فکر مي‌کنند که بیمار شده اند، همین احساس سبب تشدید بیماری وسواس در انها مي‌شود.

ریاحی خواه بیان داشت: برای مبارزه بااین مشکل باید همه دست به دست هم بدهیم، باید همه رسانه ها مردم را اگاه سازند. مردم باید سایر منابع استرس زا را تعدیل کنند. مانند استرس های شغلی و ترافیک، بهتر است تا حدامکان ساعت استراحت و خواب خود را افزایش دهند، به فعالیت های ورزشی و بدنی متناسب در فضاهای بسته بپردازند و مایعات بیشتری بنوشند، بهتر است خانواده ها در چنین شرایطی کودکان خود را درخانه سرگرم کنند.به عنوان نمونه بازی های فکری مانند پازل یا شطرنج ترتیب دهند، خانواده ها دراین شرایط باید دور هم بودن را افزایش دهند. درمجموع خانواده ها مي‌توانند با تنظیم و مدیریت وقت، درس، بازی و خواب کودکان تا حدزیادی از شدت عوارض آلودگی هوا درآنها بکاهند.

"لیلا دالوند" دانشجوی دکترای روانشناسی و فعال آینده نگر، میهمان دیگر این میزگرد بود. وی طی اظهاراتش گفت: آلودگی هوا تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو بر اثر مواد شیمیایی، غباری یا عامل‌های زیست‌شناختی است. جو یا اتمسفر سامانه گازیِ طبیعیِ پویا و پیچیده‌ای ‌است که زندگانی در سیاره زمین به آن بازبسته‌ است. تحلیل‌ رفتن لایه اوزنِ استراتوسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی‌است که خطری برای تندرستی مردمان و همینطور زیست‌بوم‌های زمین شناخته می‌شود.

دالوند افزود: طبق آماری که محیط زیست جهانی منتشر نموده به ترتیب آلوده ترین شهرهای جهان عبارت از اهواز (ایران)، الانباتار (مغولستان)، لودانا (هند)، سنندج (ایران)، کویته (پاکستان)، کرمانشاه (ایران)، پیشاور (پاکستان)، یاسوج (ایران) و کانپور
آلودگی هوا، اختلالات افسردگی، اضطراب، وسواس و... را شدت می­ بخشد... مردم باید سایر منابع استرس زا را تعدیل کنند...
(هند) هستند! بیش از چند سال است که ریزگردها بسیاری از مناطق جنوبی و غربی کشور را درمی‌نوردند و هزاران تن ذرات جامد را از بیابان‌های عربستان (ربع‌الخالی)، یمن، سودان، عراق، سوریه، کویت و… حمل می‌کنند و بر گستره بزرگی از شهرهای کشور فرو می‌ریزند. این پدیده در روزهای طوفانی ایجاد اختلال در زندگی مردم استان‌های جنوبی، جنوب‌غربی و حتی استان تهران را باعث شده است.

وی ادامه داد: تالاب هورالعظیم به یکی از کانون های گرد و غبار تبدیل شده است. تنها 20 درصد از مساحت استان مناطق بیابانی بوده و مابقی تحت تاثیر پدیده ریزگرد ها قرار گرفته است، هم جواری خوزستان با کشورهای عراق و عربستان موجب شده است که یکی از کانون های بروز ریزگرد ها در کشور به شمار رود. پدیده ریزگرد ها که از کشور عراق وارد خوزستان مي‌شود و بخش وسیعی از منطقه را تحت پوشش قرار مي‌دهد تبعات بسیاری در استان داشته است. کشور ایران بر روی کمربند گرد و غبار جهان قرار دارد، این ذرات گرد و غبار که 5 میکرون هستند دید افقی را از یک تا 2 کیلومتر محدود مي‌کنند. رطوبت خاک، پوشش گیاهی منطقه، عدم آب دهی مناطق پس از احداث سد ها و مهار آب های سطحی از عوامل انتشار این پدیده در خوزستان به شمار مي‌روند. در برخی مواقع میزان حداکثر غلظت گرد و غبار تا 50 برابر استاندارد رسیده است.

این پژوهشگر افزود: بیشترین تداوم دوره زمانی 10 روز و بیشترین تعداد دفعات بروز این پدیده در استان 85 روز بوده است. در سال های 86 و 87 تنها استان های خوزستان و کرمانشاه مورد هجوم این پدیده واقع شدند اما در سال های بعد حدود 20 استان کشور تحت تاثیر پدیده گرد و غبار قرار گرفتند. 66 درصد کانون های گرد و غبار مربوط به عراق، 27 درصد مربوط به خوزستان و 7 درصد به عربستان اختصاص دارد. طی سال های گذشته بیش از 200 تا 300 نقطه به کانون ها گرد و غبار منطقه اضافه شده است. تالاب هورالعظیم به یکی از کانون های گرد و غبار تبدیل شده است این تالاب در سال 1972 حدود 750 هزار هکتار مساحت داشت اما هم اکنون مساحت آن به زیر 100 هزار هکتار رسیده است.

وي ادامه داد: در سال 86 بیش از 47 پرواز هوایی و در سال 87 نیز 56 پرواز به علت پدیده گرد و غبار لغو شدند، در سال 87 نیز تعداد روزهای سالم 80 روز و تعداد روزهای خطرناک 40 روز بود. همچنین در نیم سال اول 92 تعداد روزهای خطرناک 32 روز بود و از همه مهم تر هیچ گونه روز پاکی در استان مشاهده نشده است. از سال 65 تا 90 میزان رطوبت در بستان به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده است که این امر باعث مي‌شود پدیده گرد و غبار تشدید پیدا کرده و به لحاظ مسائل بهداشتی بسیار خطرناک است. پدیده گرد و غبار شیوع بیماری تنفسی به میزان 4 درصد در استان افزایش یافته است. در روزهای اخیر به واسطه باران میکروبی بیش از 4 هزار نفر راهی بیمارستان ها شده اند. در نمونه برداری هایی که از ذرات گرد و غبار به عمل آمده شاهد آلودگی این ذرات به ماده سرب به میزان 12/57 درصد که این موضوع بسیار خطرناک است.

لیلا دالوند در خصوص "راههای مقابله با گرد و غبار" گفت: چون ریزگردها هر روز هستند پس اطلاع رسانی هر روز توسط رسانه ملی و مطبوعات با ذکر جزییات هوا شناسی و راهکارهای مربوطه و توزیع بروشورهای مقابله با ریزگرد‌ها خانه به خانه در بیشتر نقاط کشور لازم و وظیفه‌ای بر دوش همگان به خصوص مسئولان بهداشتی است.گنجانیدن بهداشت تنفسی در کتاب‌های درسی ضروریست و استفاده همگان از ماسک باید همگانی شود تا هم اهمیت این کار جدی گرفته شود و هم کسی از ماسک زدن احساس
لیلا دالوند: بخشي از منشأ افسردگي ها، زودرنجي ها، پرخاشگري ها، کم شدن آستانه تحمل ها، انزواطلبي ها، خستگي هاي روحي و رواني و... که همگي از واکنش هاي رواني انسان امروزي به شمار مي روند، در آلودگي هوا نهفته است...
شرمساری نکنند. تصفیه هوا و فیلتر کردن هوا در منازل و مکان‌های عمومی در حد امکان باید صورت پذیرد و در این زمینه استفاده از جارو برقی مجهز به هیپا (تکنولوژی مخصوص آسم و آلرژی) در منازل نیز ضروریست.

دالوند افزود: موارد مورد توجه برای مقابله با ریزگردها شامل بسته بودن همه منافذ ورودی هوا و کنترل درب و پنجره (استفاده از درب توری جدید) و کانال کولر و استفاده از پرده‌های که گرد و غبار خوب نگه دارد و شستشوی هفتگی آنها و همچنین قرار گرفتن کولرها در زیر سقف و زیر سایبان و قرار دادن حفاظ کرکره‌ای برای کمتر رسیدن غبار به کولر و در نهایت تعویض پوشال‌ها به‌طور مرتب و بستن راه پله در این زمینه باید رعایت شود. وی همچنین گفت: استفاده نکردن از قالی و گبه در اطاق‌های منزل نیز توصیه می‌شود زیرا با قدم زدن روی قالی و گبه مجددأ گرد و غبار پراکنده می‌شود و به ریه‌ها می‌رسد و استفاده از سرامیک یا پارکت و یا حداقل زیلوی نخی بیشتر توصیه می‌شود.

این دانشجوی دکترای روانشناسی دربارة تأثيرات آلودگي هوا بر روح و روان انسان ها گفت: اگر بپذيريم انسان موجودي است دو بعدي که نيمي از هويت او، جسم اوست و نيمه‌ي ديگرش روح او، پس محققان و دانشمندان و علاقمندان به امر پژوهش در هر زمينه اي که قرار است به تحقيق بپردازند، از جمله در زمينه ي آلودگي هوا، مي بايد تحقيقات خود را به طور متعادل و متوازن درهر دو بعد جسمي و روحي انسان توزيع نمايند. آنچه مسلم است و از آنچه از گفته ها و مقالات پراکنده در اين زمينه، به دست مي آيد، مي توان گفت منشأ يا حداقل، بخشي از منشأ افسردگي ها، زودرنجي ها، پرخاشگري ها، کم شدن آستانه تحمل ها، انزواطلبي ها، خستگي هاي روحي و رواني و... که همگي از واکنش هاي رواني انسان امروزي به شمار مي روند، در آلودگي هوا نهفته است.

وی افزود: همين است علت اينکه وقتي بسياري از افراد شهر نشين، به ويژه ساکنان کلان شهرها که مدت مديدي را در متن زندگي ماشيني و آلوده ي شهرها و فضاهاي پردود و دم و آسمان هاي مملو از گرد وغبارهاي صنعتي بسر برده اند، براي تفرج و تفريح کوتاه، شهر خود را ترک نموده و به دامان طبيعت پاک در روستاها، جنگلها و سواحل روح افزاي درياها و رودخانه ها پناه مي برند و وقتي هواي دلکش و با طراوت و سرشار از اکسيژن آن مکان ها را به درون ريه هاي خود مي فرستند، به يکبار نشاط و بهجتي قابل توجه در خود احساس کرده و سبکبال و خوشرو و با سعه صدر با اطرافيان به معاشرت و گفتگو مي پردازند.

از دیگر کارشناسان این میزگرد، "عبدالکریم حلفی" - دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی در کوت سید نعیم (سوسنگرد)- بود كه ابراز نمود: محیط پاک و منظم و خرم، زندگی انسان را شاداب وخوش عطر می‌کند. محیط، فراگیرنده و جای زندگی آدمی است و اصولا یکی از وظایف مهم انسانی یا بشری که حفظ جان است، جز با زندگی در محیط سالم و زیبا امکان پذیر نیست. بدین منظور شرط اولیه برای انسان داشتن روحی سالم وجسم سالم است و جسم سالم و تندرست نیز فقط زمانی برای انسان حاصل مي‌شود که انسان از محیط سالم ودلگشا بهرمند باشد.

حلفی بیان داشت: گرد و غبار یکی از پدیده های هواشناختی که است که آثار و پیامدهای زیان‌باری برمحیط زیست، سلامت انسان و سیستم اقتصادی-اجتماعی نواحی مختلف از خود به جای مي‌گذارد که متاسفانه اکثر شهرهای استان خوزستان دامن گیر آن شده است. خب مسلما این پدیده گرد و غبار بر وضعیت روحی و روانی مردم تاثیر می‌گذارد. درست است بسیاری از بیماریهای جسمانی انسان ریشه و منشأ روانی دارد؛ همین پدیده گرد وغبارباعث میشود مردم همیشه ذهنشان آشفته و درگیر شود. یعنی اضطراب یا وسواس و ترس از اینکه مبادا مشکلات تنفسی وغیره پیدا کنند؛ که موجب تاثیرات منفی روی روح و روان مردم مي‌شود.

چرا؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
Romania
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۵:۴۶
وضعیت امروز هوای اهواز از فاجعه هم فراتر رفته؛واقعا معنای خفگی همینه...
چرا کسی برای مردم خوزستان کاری نمیکنه؟؟!!
چرا باید سهم مردم خوزستان از نفت فقط هوای الوده و اب ناسالم و بیکاری و بیماری باشه؟؟!!
منظور من فقط با دولت فعلی نیست چراکه در دولتهای قبلی هم به خوزستانیها خیلی بی توجهی شده و ظاهرا این وضعیت در دولت اقای روحانی هم ادامه دارد!! (289149)
عراق برادر ما
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۵:۵۸
اصن هرچی خیر و خوبیه از عراق همینجوری گندله گندله برا ما میاد (289156)
یک ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۶:۵۵
تاثیرش اینه که بیشتر از قبل باور می کنم برای مسیولین فرقی نمیکنه حال و روزم چطوره مگر اینکه بهم خوش بگذره (289181)
حسن
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۷:۴۹
این خوزستان قبل از انقلاب عروس خاورمیانه بود ولی حالا شده زباله دونی آقایان آیا این حق مردم این خطه اسا (289199)
ایکاش
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۸:۴۹
ایا کسی بفکرماهست کسی به مااهمیت میده یافقط نفتو گازمون مهمه بعد میگن چراجمعیت تهران زیاد میشه چون به بقیه اهمیت نمیدین کاری برای توسعی کشورورفاه مردوم نمی کنید الان ابمون بوی فاصلاب میده بخدا چی بگیم دولت امید چکارمی کنید. (289224)
بامداد بهبهانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۹:۰۷
گر ساقه ما اسیر خرمنکوب است
یا سمت جنوب باز هم آشوب است
یک توده خاک است، خودش خواهد رفت
تهران!! تو بخواب حال ماها خوب است.
شاعرش نمیدانم کیست اما خوب سروده ... (289233)
ali
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۱۹:۳۶
بر باد رفته (289256)
یکان
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۱۱/۱۹ ۲۱:۱۹
گفت: احوالت چطور است؟
گفتمش: عالی است
مثل حال گُل!
حال گُل در چنگ چنگیز مغول!

قیصر امین پور (289321)