رتبه بد ایران از نظر رضایت از زندگی​و شادي

دکتر لیلا فلاحتی افزود: این عوامل حس ناامیدی و عدم اعتماد به سیستم را در ذهن همه افراد تقویت می‌کند و در طولانی مدت منجر به افسردگی، عدم اعتماد به‌نفس و در نتیجه کاهش رضایت از زندگی در سطوح مختلف جامعه می‌شود.این جامعه‌شناس با بیان اینکه رتبه ایران از نظر رضایت از زندگی پایین است، گفت: این امر جای تامل جدی دارد، چرا که پایین بودن رتبه رضایت از زندگی و شادمانی به معنای بالا بودن نرخ افسردگی و ناامیدی در جامعه است.

وی اظهارکرد: در کشور ما روندپژوهی در زمینه عناصر مهم زندگی شهروندان مثل کیفیت زندگی مورد توجه قرار نمی‌گیرد و اصولا داده‌های مدونی در زمینه دو بعد عینی و ذهنی کیفیت زندگی وجود ندارد؛ البته شادمانی مرتبط با بعد ذهنی است.فلاحتی اضافه کرد: بیشتر طبقه‌بندی‌ها و آمارهای مرتبط با کشور ما بر اساس پیمایش‌های جهانی است. به‌عنوان مثال بر اساس پیمایش سال 2013 سازمان ملل، ایران از مجموع 156 کشور مورد مطالعه رتبه 115 را دارد و در مجموع پایین تر از کشورهایی مثل موریتانی، جیبوتی و لائوس قرار گرفته است. اگر این رتبه را با کشورهای همسایه و به ویژه کشورهای مسلمان مقایسه کنیم ملاحظه می‌کنیم که پاکستان رتبه 81، بحرین رتبه 79، عمان رتبه 23 و عراق رتبه 105 را دارا هستند.

عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی-اجتماعی وزارت علوم با اشاره به یافته‌های طرح پژوهشی که در سال 92 در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران و کردستان انجام شد، اظهار کرد: این پژوهش را پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم انجام داد که در این پژوهش از مجموع پاسخگویان 41 درصد سطح اعتماد به نفس پایین، 57 درصد استرس زیاد و 49 درصد امید کمی به آینده داشتند.فلاحتی افزود:37 درصد از پاسخگویان نیز امید به کسب شغل پس از فراغت از تحصیل را کم ارزیابی کردند و این نتایج را در کنار آمارهای رسمی کشور مثل نرخ 35 درصدی تورم، نرخ بیکاری جوانان که 9.22 و رشد اقتصادی 5- درصدی نشاندهنده آن است که مهمترین شاخص‌های تعیین کننده در احساس رضایت از زندگی و شادمانی که همانا میزان استرس، امید، اشتغال و اعتماد به نفس است، در ایران وضعیت نامناسبی دارد.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از مولفه‌های مهم در احساس شادمانی و رضایت از زندگی، سرمایه اجتماعی است، گفت: کاهش اعتماد اجتماعی منجر به کاسته شدن از توان کنش و تعامل فرد می‌شود و همین امر تعهدات شغلی، خانوادگی و اجتماعی او را نیز کاهش می‌دهد. وقتی اعتماد فرد به سیستم اجتماعی چه به‌عنوان ساختار هنجاری و چه به عنوان سیستم سازمانی کاهش یابد، احساس ناامیدی می‌کند و این به معنای نارضایتی از زندگی و افسرد‌گی است.

فلاحتی درباره راهکارهای افزایش شادی اظهارکرد: رضایت از زندگی و شادمانی یکی ازمهمترین شاخص‌های کیفیت زندگی در یک جامعه است و موفقیت و کارآمدی یک مجموعه متاثر از این عامل است. شادی امری درونی و پایا است و در طول زندگی فرد به‌ صورت تجمعی باعث ارتقاء سطح رضایت فرد می‌شود و رضایت از زندگی از مهمترین مقوله‌هایی است که اکثر سیاستگذاران در جهت ارتقای آن در سطح جامعه تلاش می‌کنند.این جامعه‌شناس افزود: توجه به مولفه‌هایی مثل امید به آینده، اعتماد به‌نفس و بویژه اعتماد اجتماعی اهمیت فراوانی در ارتقاء این وضعیت دارد، اما متاسفانه کشورما در بسیاری از این مولفه‌ها وضعیت خوبی ندارد و آمارها نشان می‌دهد هنوز راه طولانی در پیش داریم. به طوریکه نرخ اشتغال و کاسته شدن اعتماد مردم به ساختارهای رسمی عامل بسیار موثری در این امر است.

فلاحتی درادامه با بیان اینکه در ادبیات جهان شادی به‌عنوان یک عنصر پایا در تشخیص رضایت از زندگی و کامیابی مطرح بوده است، اظهار کرد: از زمان ارسطو تاکنون شادمانی به‌عنوان معیار زندگی خوب شناخته شده است و مطالعات‌های صورت گرفته طی دهه 90 میلادی تاکنون تمرکز گسترده‌ای بر شادی داشته‌اند و جالب‌تر آنکه نتایج بیانگر این است که شادی مهمترین عامل تاثیرگذار بر رضایت فرد از زندگی و عامل تعیین کننده کیفیت زندگی است.وی گفت: مطالعات داینر (Diener) از معروفترین مطالعات درباره شادی است. نکته مهم این است که شادی به‌عنوان امری ذهنی و رضایت فرد از ابعاد مختلف زندگی تعریف می‌شود. به‌عنوان مثال مطالعات نشان داده است که ضرورتا ثروت باعث رضایت ذهنی از زندگی نمی شود. در این امر توجه به مفهوم شادی و آنچه که در ادبیات علمی کیفیت زندگی طرح می شود با امر شادی کردن متفاوت است. شادی یک امر ذهنی است که پایایی زیادی دارد و در همه ابعاد زندگی تاثیر دارد، اما شادی کردن امری مقطعی است و فرد تا مدت محدودی تحت تاثیر آن است.

فلاحتی در پایان با بیان اینکه مطالعات گوناگون، شاخص‌های مختلفی را در بررسی شادمانی مد نظر قرار داده اند، اظهار کرد: از مجموع آن‌ها می‌توان به تاثیر عوامل فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی و عوامل فیزیکی مثل سلامت جسم و روان اشاره کرد و ناتوانی‌های جسمی و یا حتی اعتیاد در این دسته عوامل می‌گنجند و باعث کاهش رضایت و شادمانی فرد می‌شوند؛ اما عوامل اقتصادی و اجتماعی نقش پرر نگ‌تری را ایفا می‌کنند و اشتغال، هدفمندی و انگیزه، توسعه فردی، امید و به ویژه اعتماد به‌نفس از مهمترین عوامل این بخش هستند.