به روز شده در ۱۴۰۳/۰۱/۰۹ - ۲۱:۵۸
 
۱۱
تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ساعت ۰۸:۳۲
کد مطلب : ۶۲۳۶۱
به بهانه رتبه ۱۳۶ ايران در «شاخص فساد» جهانی

مبارزه با فساد از «همایش»ها تا «عملکرد»ها

گروه اقتصادی: درخت تناور و شوم فساد در ایران ریشه های سترگی دارد که شاید عمر این ریشه‌ها به هزار سال هم برسد. شاخ و برگ‌های این درخت چنان در عرصه های زندگی ایرانیان رسوخ و گسترش پیدا کرده است که دیگر جز لاینفک گذران زندگی اکثریت مردم شده است.
مبارزه با فساد از «همایش»ها تا «عملکرد»ها
 لیلا واحدی

در سال‌های اخیر مردم ایران برای انجام ساده ترین کارهای خود باید دست به دامان ریشه‌هاي پربار!  درخت فساد شوند؛ تا بلکه گرهی از مشکلشان حل شود. سالیان درازی است که برنامه و دستورها و همایش‌هاي بزرگ و کوچکی برای خشکاندن ریشه این درخت نوشته و داده و برگزار مي‌شود؛ اما عمق این ریشه‌ها فراتر از این نشست‌ها و همایش هاست.

یکی از این همایش‌ها در سطح ملی قرار است در یکی از روزهای آذر ماه امسال برگزار شود  نشستی که قوه مجریه مجری آن و وزیر دادگستری رئیس شورای سیاستگذاری آن است. از اعلام فرمان هشت ماده ای رهبری در سال 1380، سیزده سال مي‌گذرد و همزمان با برگزاری نشست‌ها و جلسات منظم و پر هزینه؛ فساد هم منظم و تصاعدی در لایه‌هاي مختلف و حوزه‌هاي مختلف پیشرفت داشته است.

نگاهی به آمارهای جهانی و شاخص‌هاي فساد واقعیت‌هاي تلخی را در مورد ایران عیان مي‌سازد. سازمان شفافیت بین‌الملل یکی از نهادهای مدنی بین‌المللی است که هرساله گزارشی را در مورد میزان فساد اداری در کشورهای مختلف ارائه می‌کند که متاسفانه نمره ایران در یکی ازشاخص‌هاي مهم میزان فساد از 100 نمره 25 و در رتبه ۱۳۶ «شاخص فساد» جهانی قرار گرفته است «اينجا». سازمان‌هاي بین المللی فساد را سو استفاده از اختیارات تعریف کرده اند و بر اساس چنین تعریفی و شاخص‌هاي تخصصی دیگر رتبه بندی ایران اصلا آبرومندانه نیست. طبق اعلام مسئولین ستاد مبارزه با مفاسد بهترین رتبه ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی 10 سال پیش بوده است. که از 100 نمره 30 را به خود اختصاص داده بود. برای بررسی فساد در ایران مي‌توان به چند موضوع اشاره کرد:

ریشه فساد در ایران چیست؟
سوالی که در عین سختی، پاسخی آسان اما قابل تامل دارد، بسترهای فساد در جامعه ایران را باید در دو عامل طمع و نیاز جست. علل فسادهای بزرگ و دامنه دار که میتوان آن را به میوه‌هاي شوم درخت فساد تعبیر کرد باید در طمع افراد برای کسب ثروت و یا قدرت بیشتر جستجو کرد. بسیاری از مفسدان بزرگ اقتصادی در ایران اوضاع مالی خوبی داشتند؛ اما دهها دلیل که یکی از آنها مي‌تواند طمع قدرت و ثروت باشد موجب مي‌شد آنها برای به دست آوردن ثروت دست به هر نوع سو استفاده ای از اختیاراتشان بزنند.

معمولا چنین فسادهایی بالاخره شناسایی و افشا مي‌شوند؛ ممکن است هشت سال مفسدی توسط مسئولی مورد حمایت قرار بگیرد؛ ممکن است برای مدتی بزرگترین بنگاه کارگری یک کشور دست مایه سو استفاده مفسدین باشد؛ ممکن است صدها نفر به صرف آقازاده بودن؛ یا ارتباط با آقازاده‌ای؛ یا کوتاه آمدن در برابر آقازاده‌ای، یا ایجاد چالش برای آقا‌زاده‌ای بتوانند بورسیه‌های معتبری به دست آوردند و جوانان لایق و با سواد ایرانی را از تحصیل در مدارج بالاتر باز گذارند اما بالاخره روی ماه چنین مفسدانی زیر ابر حمایت‌ها
در همه کشورهای پیشرفته و سالم به لحاظ مالی؛ یکی از بزرگترین بازوهای اجرایی دولت برای مبارزه با فساد؛ رسانه های ارتباط جمعی است
نمي‌ماند و عیان مي‌شود.

هرچند این عیان شدن گاهی در حد حروف الفبایی چون "م.ر" یا " ب.ز" است اما مي‌توان به همین هم قانع بود؛ زیرا به گفته وزیر دادگستری امکان شفاف‌سازی‌هاي بیشتر از این حروف الفبا را به لحاظ قانونی در اختیار نداریم و قانون آبروی افراد در این حوزه را ملاک قرار می‌دهد؛ هرچند پورمحمدی خود این نقصان را قبول دارد و معتقد است «قوانین باید اصلاح شوند، اما اصلاح چنین قوانینی زمان خواهد برد.» اما درد بزرگ جوامعی چون ایران؛ درد مفاسد کوچکی است که مانند ریشه برای  درخت فساد هستند؛ مفاسدی که هریک از ما روزانه و به وضوح و از نزدیک لمس مي‌کنیم. مفاسدی که دیگر در پیدایش آنها طمع نقش اول را ندارد؛ بلکه این نیاز است که آنها را به وجود مي‌آورد.

سیستم اداری و خدماتی و حتی اجتماعی در ایران دچار چنان هرج و مرج و بروکراسی زجرآوری است که بی اختیار برای زنده ماندن و زندگی کردن در این هرج و مرج باید فاسد بود. ممکن است این فساد در حد یک 50 هزار تومانی برای منشی مطب پزشکی برای جلو انداختن نوبت ویزیت باشد یا زیر میزی 10 میلیونی به همان پزشک برای بهبودی درست و کامل.

همین مفاسد کوچک قبح فساد را ریخته است و «تخم مرغ دزدان را در شتر دزدی » جری تر و حرفه ای تر کرده است. این مفاسد با همایش ارتقاء سلامت و داستان‌هایی از این دست حل شدنی و از بین‌رفتنی نیستند و به گفته یکی از اساتید رسانه، تا زمانی که رابطه کار با معاش در ایران قطع باشد فساد روز به روز گسترده تر هم خواهد شد. کارگر و کارمندی که دریافتی ماهانه اش 10 روز تورم و رکود را کفاف می‌دهد برای 20 روز بعدی زندگی مستعد فساد است.

ابزارهای جلوگیری از فساد
در جوامع مختلف برای مبارزه با فساد ابزارهای مختلفی را به کار مي‌گیرند اما مهمترین ابزار همان قانون‌هاي شفاف است. در یک جامعه یا باید ابزارهایی چون وجدان و اخلاق از چنان قدرتی برخوردار باشند که خود به خود به عنوان یک عامل بازدارنده عمل کنند؛ یا اگر چنین نیست؛ ابزار قدرتمند دیگری به نام قانون بتواند از فساد جلوگیری کند. متاسفانه در جامعه ایران علیرغم تمام ادعاهای موجود مبنی بر اخلاق گرایی و علیرغم تمام تاکیدات آموزه‌هاي اسلامی؛ چندان نمي‌توان روی گزینه‌هاي وجدان و اخلاق برای مقابله با فساد حساب باز کرد.

شاید علت این نکته را هم بتوان در همان مفهوم نیاز جستجو کرد؛ مفهومی که آنقدر ارزشمند و درخور توجه است که حضرت امیر (ع) مي‌فرمایند از هر دری که فقر وارد شود ایمان از در دیگر خارج مي‌شود. از طرفی دیگر نیز قانون که در چنین بحرانی باید به داد رسد؛ یا آنقدر درز دارد که عملا همه دور زدن آن را کار راحتی مي‌بینند یا به گفته وزیر دادگستری آنقدر دستگاه و قانون زیاد است که عملا حکایت شور شدن آشی را دارد که آشپزش دوتا شده است.

بنابراین دارو یا پادزهر، زهر کشنده فساد در ایران اصلاح قانون و وضع قوانینی است که کسی نتواند به هر عنوان آن را دور بزند و از درزهای آن عبور کند. گویا دولتمردان ایران هم پس از سی و پنج سال به این مطلب پی برده اند و از همین رو است که وزارت دادگستری و وزیرش به عنوان متولیان مبارزه با فساد تاکید اکید دارند
طول می کشد که مردم فراموش کنند چندین هزار میلیارد تومان از بیت المال این کشور در یک دوره هشت ساله به ثمن بخس رفت
که باید سیستم در ادارات؛ در بانک‌ها و شرکتها و موسسات؛ در بیمارستان‌ها و کلا در هرجایی امکان رشد فساد هست؛ اصلاح شود. برای این اصلاح سیستم هم برنامه ریزی کرده اند و به گفته پورمحمدی، کار را با بودجه ریزی عملیاتی و به سرانجام رساندن دولت الکترونیک آغاز کرده اند. دولت الکترونیکی که مردم هنگام مراجعه به آن درگیر کاغذ و انسان نباشند؛ تا مفسده ای هم بر آن مترتب نباشد اما دولت الکترونیک و اصلاح سیستم اداری تنها یک روی سکه مبارزه با فساد است؛ روی دیگر آن استفاده از رسانه به عنوان عامل بازدارنده و عامل افشا کننده است.

نقش رسانه‌ها در مبارزه با فساد
در همه کشورهای پیشرفته و سالم به لحاظ مالی؛ یکی از بزرگترین بازوهای اجرایی دولت برای مبارزه با فساد؛ رسانه‌هاي ارتباط جمعی است و بسیاری از ما فعالیت‌هاي اصحاب رسانه در جوامع متمدن برای مقابله با فساد را دیده و شنیده ایم. متولیان همایش مبارزه با فساد و ارتقای سلامت اداری هم رسانه‌ها و به ویژه روزنامه‌ها و سایت‌ها را برای کمک به یاری طلبیده اند؛ اما افسوس و دریغا که در ایران اصحاب رسانه برای بسياري از مسئولان، حکم بمب متحرک و خطرناکی را دارند که باید به هر نحو ممکن آن را خنثی کرده و یا حتی در صورت لزوم به بیابانی برده و منفجرش کنند!

نقش رسانه‌هاي ایران در افشای مفاسد و بازدارندگی از آن؛ در حد تعریف و تمجید از دستگاه‌هايي اجرايي و نهايتا تشکر از زحمت‌هاي بی دریغ آنان در کشف مفاسد دولت قبل! کاهش یافته است. زمانی که هزینه سوال و مطالبه گری در حوزه‌هاي اجتماعی برابر با تعطیلی و حتی زندانی شدن اصحاب رسانه است؛ دیگر در حوزه اقتصادی چه انتظاری از رسانه مي‌توان داشت که مفسدان اقتصادی یا خود "دانه درشت" هستند یا به "دانه درشتی" وصل هستند و جسم نحیف رسانه در ایران را یارای مقابله با چنین درشتی هایی نیست. پس عملا انتظار از رسانه برای افشای جرم و مفسده، آن هم با مدرک و دلایل حقوقی و متقن! انتظار چندان درستی نیست؛ زیرا هیچ مفسد و مجرمی؛ مدارک فساد و جرم خود را در اختیار اصحاب رسانه قرار نخواهد داد؛ تا رسانه بتواند متقن افشاگری کند. رسانه در خوشبینانه ترین حالت در ایران مي‌تواند سرنخی از یک جرم را در اختیار دستگاه قضا قرار دهد و این وظیفه دستگاه قضاست که پیگیر دلایل متقن باشد.

برخورد سیاسی با فساد
در جلسه نشست پرسش و پاسخ با وزیر دادگستری نمایندگانی از رسانه‌هاي حامی دولت سابق از وزیر خواستند که مسئله فساد را از زیر بار سیاسی و جناحی آن خارج کند؛ هرچند هم خواسته و هم پاسخ پور محمدی قابل قبول بود و سیاسی شدن فساد به گفته او دارای اشکال است؛ اما باید در نظر داشت که فراموش کردن برخی از فسادهای چند سال گذشته؛ زمان بر است؛ طول مي‌کشد که مردم فراموش کنند چندین هزار میلیارد تومان از بیت المال این کشور در یک دوره هشت ساله به ثمن بخس رفت. حتی اگر مردم هم فراموش کنند؛ از آنجایی که هردم از این باغ بری مي‌رسد و هر روز یکی از پرونده‌هاي پاک دستی! رو مي‌شود؛ مردم نمي‌توانند به این زودی خدمات خادم ملت را فراموش کنند. رسانه‌ها هم باید قدری حوصله و سکوت کنند!

امیرازقم(1)
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۰۸:۵۵
متاسفانه مبارزه با فساد سیاسی شده !! تمامی اسناد مدارک و شواهد براین است که تیم احمدی نژاد دربسیاری از این مسائل دخالت مستقیم داشته ولی میبینیم قراره تا قیام قیامت پرونده های دولت گذشته برسی بشه !!بدونه هیچ نتیجه ای ! در کشورهای دیگه اگر رئیس جمهوری بعداز دوره ی ریاستش از امکانات دولتی استفاده کنه مجرم است !ولی درکشور ما کسی حتی ککش هم نمیگزه !32 میلیارد بابت حفظ بیت المال و جلوگیری از تاراج بیت المال هزینه شد چنان ضربتی وارد میدان شد (267637)
امیراز قم (2)
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۰۹:۰۵
شدند که واقعا من در حیرتم ! که چرا ای دولت شرکت های بزرگ چندصد میلیاردی با این همه امکانات و زمین را مفت و بقیمت بسیار بسیار کمتر در اختیار بخش خصوصی !!!!!قرار نمیدید؟؟ !از بنزین و سرطان و بورسیه 37+840+1234نفر مشکل دار وپارازیت ها گذر کنیم .آیا گم شدن 50درصد ارز تخصیصی 300میلیارد دلار یا 650 هزار میلیارد تومن و دادن دریای خزر به روسهای کثیف جنایتکار پیگرد قانونی ندارد ؟؟؟؟؟بنظر بنده این جایگاه جایگاه ما نیست بلکه رتبه ی 175جایگاه واقعی ما است (267642)
1
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۲:۳۴
طبق بندی از کنوانسیون ژنو ، کشورهای استقلال یافته از کشور مبدأ می بایست به تعهدات کشور مبدأ پایبند باشند .که در این نمونه شوروی نیمی از دریای خزر را طبق معاهده ای به ایران داده است اما امروز آذربایجان و ... به قول خودمان دبه کرده اند . روسیه کثیف هست ولی نه به آن غلیظی که شما فرمودید . (267691)
امیرازقم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۶:۰۵
حقیقت تلخه شمابرای گرفتن دوتا دقت کنید ((دوتا)) رای بی طرف دست به این خیانت تاریخی زدید . سهم ایران 50 درصد و جماهیر شوروی 50درصد این چیزی که میگید روسیه باید حق کشورهای دیگه را بده نه ایران (267733)
حميد نجف
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۰:۰۳
درود بر شرف نويسنده اين مطلب هرچه در باب فساد گفته و نوشته شود باز هم كم است .
به اميد روزي عاري از فساد (267662)
سوادکوه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۱:۲۴
تا زمانی که برای انتخابات مختلف در کشور تایید صلاحیت بر پایه علم و دانش نباشد و افراد نخبه به جای نشستن در سمت های معتبر،خانه نشین یا مجبور به ترک میهن شوند وضیعت به همین منوال است (267677)
عدالت
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۳:۴۱
تا زمانی که پارتی بازی بر نداشته نشه کسی انگیزه ای برای خوب کار کردن نداره و نخبه اشم اگه بیاد داخل گود نمی تونه چیزی رو عوض کنه و بازده کاری نداره. من تا به حال ندیدم مسئولی بگه من حتی قصد همچین کاری رو دارم. جالبه که همیشه هم رای رو می خوان. (267712)
سوادکوه
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۹:۱۹
اگر اعمال شما پاک و منطبق بر عدالت بود قدرت شما رونق خواهد یافت و اگر در اجرای عدالت تسامح ورزید دیری نمی انجامد که ارزش شما در نزد دیگران از بین خواهد رفت و خوار و ذلیل خواهید شد.من عمر خود رادر یاری به مردم سپری کردم،نیکی به دیگران در من خوشدلی و اسایش فراهم می ساخت واز همه ی شادی های عالم برایم لذت بخش تر بود(کوروش بزرگ) (267771)
رضا درودگر
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۱:۳۹
ریشه ی فساد وقتی خشک میشه که اقتصاد ازاد شکل بگیره و اقتصاد ازاد وقتی شکل میگیره که قیمت دلار واقعی بشه یعنی از دستوری بودن خارج بشه تا تولید کننده و صادر کننده براش بصرفه که تولید و صادر کنه و ازادی قیمت دلار محقق نمیشه مگر با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و واقعی کردن قیمت سوختی که به کارخانه ها و مراکز صنعتی میدن همون کاری که دکتر محمود میخواست انجام بده ولی همین مجلس محترم با مشورت با برخی رانت خواران وارد کننده با اون مخالفت کرد (267683)
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۲:۲۹
مشکل دریای خزر روس ها نیستند بلکه کشورهای استقلال یافته از شوروی سابق مانند آذربایجان و قزاقستان و ... هستند که ادعای ملکیت بیشتری از دریای خزر را خواستار شده اند (267690)
یوسف
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۳:۳۹
برادر محترم قبل از اینکه شوروی فرو بپاشد سهم ایران 50% بود وشوروی هم 50% بعد از فروپاشی باید روسیه از سهم خود باید سهم بقیه ی کشورها را بدهد که نمیدهد والان سهم واقعی ایران حدود 15% شده. چرا کسی دلواپس این قضیه نمیشه نمیدونم؟!!! (267711)
ایرانی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۷:۲۷
اونام از داداش روسیه خط می گیرن. (267753)
ناصر
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۳:۱۷
نیمی از اطرافیان اقای احمدی نژاد ازجمله نیگزاد ، بفایی ، رحیمی ،مرتضی تمدن ، مشایی باید محاکمه می شدند. (267707)
داش کریم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۶:۳۳
آقایاخانم عزیزی که بنام داش کریم کامنت میذاری برات متاسفم اگه چیزی داری از خودت ووجود خودت مایه بذار.جناب بهارنیوز IPمن مشخصه لطفاکامنتای جعلی راکه به اسم من میادنذارراضی نیستم .من نوکر مقام معظم رهبری وآقایان هاشمی.نا طق.خاتمی.عارف وروحانی هستم. (267737)
داش کریم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۱۶:۳۵
سهم ایران سطح وزیر سطحی کلاشده5% (267739)
کار، آزادی ، جامعه ی مدنی
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۵ ۲۱:۴۴
ادبیات ضعیفی داره مقاله های ایشون
مثل انشای بچه مدرسه ای هاست (267812)
ایرانیم
Iran, Islamic Republic of
۱۳۹۳/۰۹/۱۶ ۰۷:۵۸
داستانی است از زمان اسکندر که بعد تسلط بر ایران بفکر چگونگی اداره کشور بزرگ ایران بود که پیر فرزانه ای گفت برای کارهای بزرگ افراد کوچک و برای کارهای کوچک افراد بزرگ بکمار انگاه حکومتت برقرار خواهد بود (267850)