مهرداد احمدی ورامینی
گروه مقالات: چند سالی هست که سودای شبکه افزایی بر سر سازمان صدا و سیما افتاده است و هر از چند گاهی شاهد افزوده شدن شبکهای رادیویی یا تلوزیونی هستیم شبکههای تلوزیونی مثلای فیلم، نمایش، مستند، نسیم، تماشا، افق و. . . که این البته کاری بسیار پسندیده است که موجب جلب نظرات متعدد و سلیقههای مختلف میشود.
اما آنچه که جای تعجب و حتی تاسف دارد این است که چرا در میان این همه شبکههای تلوزیونی افزوده شده شبکهای برای موسیقی وجود ندارد؟ آیا تاسیس شبکهای ویژه موسیقی از تاسیس سه شبکه ویژه فیلم و سریال دشوارتر است؟ آیا امکانات موسیقی کشور به حدی محدود است که اجازه تاسیس چنین شبکهای را نمیدهد؟ آیا ضرورتی در کار هست که سه شبکه خاص فیلم و سریال داشته باشیم ولی شبکه ویژه موسیقی نداشته باشیم؟
آیا این شبکهها که بیشتر فیلم و سریالهای تکراری یکدیگر را پخش میکنند خیلی مورد اقبال هستند که شبکه موسیقی نمیتواند باشد؟ آیا شبکه مستند یا سلامت یا. . . ضرورت وجودیشان بیشتر از شبکه موسیقی است؟ به هر حال به نظر میرسد مسئولین امر باید به این پرسش که چرا شبکهای خاص موسیقی تاسیس نمیشود پاسخی قانع کننده دهند؟ شاید مسئولین در جواب بگویند که ما نه محدودیت نرمافزاری داریم و نه محدودیت سختافزاری. آنچه ما را محدود میکند حدود شرعی است.
در پاسخ باید گفت که در باب موسیقی نظرات متعدد و متنوع فقهی وجود دارد در جایی خواندم که حدود 18 نظر فقهی در باب موسیقی داریم که البته پرداختن به آنها از بحث ما خارج است اما آنچه در اینجا باید بدان پرداخت نظر فقهی امام خمینی (بنیانگذار و نظریه پرداز جمهوری اسلامی) است.
امام خمینی در نظر فقهی خود موسیقی را به دو نوع موسیقی مطرب و موسیقی غیر مطرب تقسیمبندی میکند و بیان میکنند که آنچه در شرع مشکل دارد موسیقی مطرب و مناسب مجالس لهو و لعب هست و موسیقی غیر مطرب اشکالی ندارد و البته تا آنجا که اطلاع داریم تعدادی از مراجع فعلی و از جمله رهبر انقلاب نیز این نظر فقهی را دارند.
اگر چه ممکن است مراجعی باشند که با موسیقی فی نفسه مخالف باشند و آن را ذاتا حرام بدانند؛ اما باید توجه داشت در نظام اسلامی آنچه معیار و ملاک است، البته در جایی که اختلاف نظر باشد، نظر مقام رهبری است و این نظر ایشان هست که پایان بخش اختلاف نظر هاست بنابراین از آنجا که نظر ایشان همانند نظر امام است و امام نیز با موسیقی غیر مطرب و حلال مشکلی نداشت پس جا دارد شبکه خاص موسیقی ایجاد شود.
به هر روی همه میدانیم که موسیقی حلال و خوب مورد نیاز مردم و جامعه است و یکی از اسباب تفریح و تفنن و نیز والایش روح است به طوری که امروزه از نقاره خانه حرم امام رضا گرفته تا رژه نظامیان و از خودروهای مسافربری گرفته تا مهد کودکها یا آسانسورها یا خانه هایی که تلوزیونی در آن است یا حتی بعضی پارکها؛ از همه آوای موسیقی به گوش میرسد (حال چه موسیقی بیکلام و چه موسیقی با کلام) لذا مخالفت با موسیقی مخالفت درستی به نظر نمیرسد.
از اینها گذشته، از آنجا که تاسیس شبکه تلوزیونی ویژه موسیقی خوب و حلال موجب ایجاد تنوع در شبکهها و برنامههای تلوزیونی میشود و همین امر موجب کاهش اقبال مردم به شبکههای ماهوارهای و بیگانه میشود. پس بسی پسندیده است که مسئولین صدا و سیما توجه جدی به تاسیس چنین شبکهای نمایند و همانطور که بیان شد نظر امام و رهبری را فصل الخطاب خود قرار دهند.
(البته در همین جای بحث، گر چه میدانم غیر منتظره است اما چون مجال دیگری ندارم، پیشنهاد دیگری را نیز مطرح میسازم و آن پیشنهاد تاسیس شبکه تلوزیونی ویژه کشورهای فارسی زبان یعنی ایران و افغانستان و تاجیکستان است. البته قرار ایجاد چنین شبکهای سالهاست که گذاشته شده اما عملی نگشته است و ضرورت ایجاد چنین شبکهای در این است که اگر ایجاد نکنیم آن را، در آیندهای نه چندان دور همین سه کشور که فارسی زبان هستند زبانشان برای یکدیگر نا مفهوم و بیگانه میشود و باید هر کدام از این سه کشور را دارای زبانی مستقل و مجزا دانست و این به ضرر فرهنگ و تمدن ایرانی است بنابراین بهتر است صدا و سیمای خود ما شبکهای ویژه فرهنگ و آداب و رسوم و زبان و ادب و هنر و. . . این سه کشور بنیاد نهد) .
در پایان این جستار کوتاه بیان این مطلب ضروری است که انقلاب و نظام ما که داعیه تاسیس و ایجاد تمدن نوین اسلامی – ایرانی را دارد، و این داعیه در سخنان مقام رهبری کاملا ظهور دارد، نمیتواند نسبت به هنر و از جمله هنر موسیقی یا مجسمهسازی یا نقاشی بیاهمیت و سهل انگار باشد، زیرا هنر یکی از مهمترین تجلی گاههای روح یک تمدن و مایه سربلندی آن تمدن و نیز مایه امتیاز آن تمدن از دیگر تمدن هاست بنابراین امیدواریم به زودی شاهد تاسیس شبکه تلوزیونی خاص موسیقی در صدا و سیما باشیم و با اینکار از شمار تماشاگران ماهواره و نیز شماتت کنندگان دین و آیین، که آن را نسبت به انواع هنر از جمله موسیقی سهل انگار و بیتوجه میدانند، کم کنیم. و بدانیم که مردم دیگر کشورها و نیز آیندگان خودمان نظاره گر عملکرد امروز ما هستند لذا بهتر است تا با هنر که در فطرت هر انسانی جا دارد خدایی ناکرده مخالفت نکنیم. ان شا الله.