وقتي پوپوليسم در آمريكا هم جواب مي‌دهد!

داریوش احمدیان

---

پس از گذشت چند هفته از انتخاب دونالد‌ ترامپ همچنان می‌توان بهت و حیرت را در چهره‌ی بسیاری از تحلیل‌گران هنگام تحلیل انتخابات اخیر آمریکا مشاهده کرد. پرسش اساسی که با ادبیات مختلف در این باره مطرح می‌شود این است که به واقع چگونه ممکن است در کشوری با مختصات ایالات متحده فردی با ویژگی‌های عجیب و غریب ‌ترامپ که حداقلی‌ترین شرایط برای حضور در این پست را هم ظاهرا ندارد پیروز انتخابات شده باشد؟

شاید اگر چنین اتفاقی در کشوری جهان سومی مانند ایران رخ داده بود و فرد پوپولیستی برگزیده شده بود چندان نمی‌شد از چنین انتخابی شگفت‌زده شد اما برگزیدن مانند‌ ترامپی در کشوری مثل امریکا جای تعجب دارد. شاید بتوان با اندکی تغییر زاویه‌ی نگاه به آنچه رخ داد علت اصلی انتخاب ‌ترامپ را دریافت.

با نگاهی به تحصیلات رای دهنگان روشن می‌شود که هر چه از مقطع ابتدایی دورتر می‌شویم افرادی که به هیلاری رای داده‌اند درصدشان بیشتر و بیشتر می‌شود به این معنا که بیشترین رای هندگان به ‌ترامپ افرادی با تحصیلات ابتدایی هستند و هرچه به سمت تحصیلات بالاتر می‌رویم از تعداد آرای او کاسته می‌شود و در نهایت تنها حدود سی درصد از افرادی با مدرک تحصیلی فوق لیسانس و بالاتر به او تمایلی نشان داده‌اند.

چنین آماری نشان می‌دهد که یکی از مهمترین مسائلی که می‌تواند جامعه را خریدار عوام فریبی فعالان سیاسی کند سطح تحصیلات پایین است. از نگاهی دیگر هم می‌توان این موضوع را ناشی از کم‌کاری تحصیل‌کردگان که می‌بایست نقش مرجعیت سیاسی را برای عوامِ فارغ از سیاست ایفا کنند دانست. این تجربه‌ی اخیر در انتخابات امریکا را می‌توان به حوزه‌ی فعالیت سیاسی در داخل هم تعمیم داد.

به این معنا که اگر قشر تحصیل‌کرده و آگاه در جامعه‌ی ایرانی هم کم‌کاری کنند و یا به بهانه‌ی آنکه به برخی وعده‌ها عمل نشده است پا پس بکشند و روی به سکوت و انفعال و گوشه‌نشینی بیاورند هیچ بعید نیست که عوام‌فریبان با روش‌های‌ ترامپ – احمدی‌نژادی باز بر اسب قدرت سوار شوند و بتازند و هر آنچه که در این سه چهار سال اخیر (کم یا زیاد) "رشته شده است پنبه شود."

بی عملی قشر تحصیل کرده که هنوز هم در جامعه‌ی ایرانی نقشی تعیین کننده در جهت دهی به مردمی که چندان موضوعات سیاسی را دنبال نمی‌کنند و علاقه‌ای به این قبیل مباحث ندارند می‌تواند داشته باشد قطعا خسارات بزرگی را به کشور وارد خواهد آورد. بی‌توجهی به آنان که از دنیای سیاست دور هستند و یا تحصیلات و آگاهی چندانی از این موضوعات ندارند و کم اهمیت دانستن شان باعث آن می‌شود که این گروه که کسر قابل توجهی از جامعه را هم تشکیل می‌دهند روی به سوی افرادی عوام‌فریب بیاورند حتی اگر مدت زیادی از وقایع تلخی که با حضور آن‌ها در قدرت پیش آمده نگذشته باشد.