بهار نیوز - گندم نمایان جو فروش

مهدی دادویی‌نژاد
ارزش‌ها در جوامع انسانی بخش مهمی از کنش‌های اخلاقی مرتبط با یک جامعه را صورت‌بندی می‌کنند و پایداری این ارزش‌ها نیازمند و مستلزم جامعه پذیری و فرهنگ پذیری مداوم وپایدار است. هر ارزشی دارای یک وجه بیرونی و یک وجه درونی است، وجه درونی که ماهیت و جوهره ارزش را تشکیل می‌دهد. در جوامعی که حفظ ارزش‌ها در انتقال بین نسل‌ها دچار گسستگی و بی برنامگی می‌باشد، ذات و ماهیت ارزش مغلوب وجه ظاهری ارزش می‌شود و این امر تا جایی پیش می‌رود که در نهایت جامعه با نسلی رو به رو خواهد شد که وجه ظاهری ارزش را مهم‌ترین مولفه برای جبران ناتوانی‌های خود در جهت کسب یک منفعت شخصی می‌بیند، استحاله ارزش‌ها و شکستن قبح ضد ارزش‌ها مهم‌ترین پیامد جامعه عاری از بخش مهم یک ارزش یعنی جوهره و ماهیت ارزش هاست. ارزشی که به ذات خود باید مقوم و پایدار کننده خود باشد برای حفظ خود نیازمند توجیه می‌شود، توجیهی که کارساز نیست.

از ابتدای انقلاب اسلامی ایران دین به عنوان یک منبع تولید ارزش‌های نو و در مرتبه‌ای دیگر احیای ارزش‌های مغفول در رژیم گذشته، جایگاهی ویژه در ساز وکار نظام جمهوری اسلامی پیدا کرده است، امروزه و با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی می‌توان غلبه ظواهر ارزش‌ها بر باطن انها را به خوبی مشاهده کرد، غلبه‌ای که در نهایت به تضعیف ارزش‌ها و در نهایت امر به دست اویز قرار گرفتن انها برای رسیدن به مطامع غیر ارزشی منجر شده است، برای انتقال درست ارزش‌ها در جامعه امروز ایران باید تغییر در سه مسئله مهم اتفاق بیفتدتا بتوان به انتقال واقعی ارزشها امیدوار بود:

1- توجه به سیرت (ماهیت ارزش) به جای صورت (ظاهر ارزش) در حوزه جامعه پذیری و فرهنگ پذیری در انتقال ارزش: با نگاهی به قضایای چند سال اخیر می‌توان به خوبی به این مسئله پی برد که در واقع جامعه ایران درگیر ماهیت ارزش‌ها نشده و گویی ارزش‌ها در انتقال به نسل بعدی برای رهایی از وزن ماهیتی خود فقط صورت ارزش را به نسل بعدی عرضه کرده و از سیرت خبری نیست، این امر موجب دامن زدن به مسائلی مانند گسترش نفاق در ایران شده که افراد جامعه شاهد بروز افرادی هستند که در ظاهر امر بسیار مقید و مفتخر به دین داری هستند و "چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند".

2-عدم انتقال دستوری و کنترلی ارزش: برای مثال در مورد ماهیت حجاب و تاکید دین بر روی ان، بدون توجه به تغیییرات مهمی که در ماهیت ارتباطات در جوامع بشری رخ داده هم چنان به دنبال ارائه الگوهای رفتاری مرتبط با دهه شصت در قالب بخش نامه‌ها و دستورات هستیم و عزیزانی که به عنوان مروج دین هستند چه حوزویان و چه فعالین در حوزه دین هنوز برای نسل جدید نتوانسته‌اند قالب و ساختاری همگن با مقتضیات جامعه امروزی ارائه دهند، اقدامات بخشنامه‌ای نه تنها چاره ساز نیست که در دراز مدت موجب گسترش ارزش زدایی از جامعه می‌شود و باعث می‌شود این تفکر در جامعه به وجود بیاید که ارزش‌ها بیشتر از انکه وجهه تعلیمی داشته باشند وجهه تحمیلی دارند.

3-عبور و پرهیز از اقدامات سلبی برای بسط ارزش: برخورد‌های سلبی و ناکارامد در برخورد با پدیده هایی خلاف ارزش‌های مورد تاکید حاکمیت، خود مولد نوعی مقاومت در مقابل ارزش می‌شود که این مقاومت در بدو امر شکل ظاهری دارد اما در مرحله بعدی این ارزش تبدیل به نمادی از تحجر در برابر شکل امروزی زندگی می‌شود، نتیجه‌ای که تا به امروز از برخورد سلبی و امرانه گرفته شده به خوبی نشان دهنده این واقعیت است که فرد نسبت به جامعه و حاکمیت احساس بیگانگی و اجبار کرده و سعی می‌کند با مقاومت در مقابل این ارزش به دنبال به چالش کشاندن ارزش‌ها باشد که در نهایت باعث تغییر موضوع مقاومت از جنبه ظاهری به جنبه ماهیتی و باطنی می‌شود، شاید فردی در ماهیت امر با حجاب مشکلی نداشته باشد و برداشت او از حجاب با کسانی که اقدامات سلبی انجام می‌دهند متفاوت باشد، اما اصرار بر تحمیل مقاومتی بنیادین را شکل می‌دهد، ارزش گریزی عمده در جامعه ایرانی به دلیل رفتارهایی این چنینی صورت پذیرفته.

گندم نمایان جو فروش دمار از روزگار مردم و جوانانی که به شکل واقعی به مفاهیم و ارزش‌ها علاقه مند هستند درآورده اند، کسانی که پشت‌تریبون‌ها در حال ارتزاق از دین و ارزش‌های مبتنی بر ان و ضربه زدن به ارزش‌ها هستند و در نهایت چون تشت رسوایی شان از بام به پایین بیفتد، مهم‌ترین ضربه را ارزش‌ها خواهند خورد نه خود ایشان، بالاخره این افراد در تلون و به هر رنگی در امدن ید طولایی دارند، در قضیه اخیر در مورد پوشش مجری تلوزیون، یا در قضیه مربوط به مداحان، این ظواهر مرتبط با ارزش‌ها و تبلیغ آنها توسط این دست افراد چنان ضربه‌ای به ماهیت ارزش‌ها وارد اورد که تا سالها آثار این ضربه باقی می‌ماند. ارزش‌ها باید توسط ابزار‌های ارزشی و مردم محور و با حمایت از روشنفکران دینی و علمای اهل دانش و غیر حکومتی تبلیغ شوند نه انکه ارزش‌ها ابزاری شوند برای خط کشی و ارتزاق عده‌ای معلوم الحال.