بهار نیوز - اولویت تخصص‌گرایی بر سیاست‌زدگی

سیدچمران موسوی- روزنامه بهار
کابینه پیر، کابینه کم تحرک، وزرای متمول، وزرای تاجر و ...کلید واژه‌های دیگر در طول چهار سال اخیر بارها و بارها نه تنها از سوی منتقدان و رقبای سیاسی، بلکه از سوی حامیان دولت حسن روحانی درباره هیئت وزیران دولت او به کار برده شده و به کثرت در رسانه‌ها و از زبان چهره‌های سیاسی و کارشناسان مطالبه تغییر و تحول در کابینه مطرح شده است. بسیاری از فعالان سیاسی در آثار مکتوب و یا در سخنان خود به ‎کرات این موضوع را مطرح می‎کنند که رییس‌جمهور باید از تمام ظرفیت‎‎های موجود در جامعه سیاسی برای تشکیل کابینه و انتخاب وزیران خود استفاده کند. طرح چنین مسایلی در میان فعالان سیاسی این سؤال را به ذهن متبادر می‎کند که یک کابینه مطلوب باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟

با توجه به این‎که هدف و فلسفه وجودی نظام سیاسی در معنای کلان و قوه مجریه در معنای خاص، مدیریت مطلوب جامعه تعریف شده می‎توان به این سؤال این‎گونه پاسخ داد که کابینه مطلوب، کابینه‎ای است که مجموعه فعالیت‎ها و عملکرد‎های آن منتهی به یک مدیریت مطلوب شود. از آن‎جایی که این پاسخ بسیار کلی است، ناگزیر برای کارآمدی کابینه ویژگی‌های عمده‌ای مطرح می‎شود که تحقق این سه ویژگی در کنار یکدیگر می‎تواند مجموعه عملکرد‎های اعضای کابینه را در جهتی مطلوب سوق دهد.

از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به همفکری و هماهنگی اشاره کرد. شاید آقای روحانی از عملکرد کابینه دولت یازدهم رضایت داشته باشد، اما حتی اگر این رضایت نسبی هم باشد، بازخورد عملکرد تک تک اعضای کابینه در میان افکار عمومی که بهترین و مناسب‌ترین راه تشخیص برای سنجش کابینه است، باید شاخص قرار گیرد. کابینه متشکل از وزرای دولت و معاونین رئیس‌جمهور است که بخش زیادی از اعضای آن را نمایندگان مجلس با رأی اعتماد خود مشخص می‌کنند و تعدادی دیگر را شخص رئیس‌جمهور به عنوان معاون منصوب می‌کند. این که گفته می‌شود رئیس‌جمهوری باید از همه ظرفیت‌های سیاسی کشور برای تشکیل کابینه بهره ببرد، حرف درست و کاملی نیست چرا که همان گروه‌های سیاسی خود با مشکلات مدیریتی روبرو هستند و با زبان صریح‌تر در اداره خود درمانده‌اند، پس با این وجود آیا می‌توان تنها از ظرفیت جامعه سیاسی کشور برای چینش کابینه بهره برد؟

کابینه یک دولت در نظام جمهوری اسلامی، پیش از آن که سیاسی باشد و براساس طرز تفکرات سیاسی یک یا دو جناح خاص معرفی شود، باید در پی یافتن افرادی باشد که بتوان به آنها برای اداره امور محوله اعتماد و اطمینان کرد. هر چند جست‌وجو برای پیدا کردن چنین افرادی شاید برای هر رئیس‌جمهوری دشوار باشد، اما نیاز امروز و هر روز ایران وجود مدیرانی کارآمد، عملگرا، خوش‌فکر، متعهد و متخصص است.

قوه مجریه در جمهوری اسلامی ایران به خاطر وظایفی که برعهده دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است و باید در به کارگیری نیروهای مدیریتی و سازمانی خود حسن سلیقه به خرج داده و افرادی را در مسند کار بگمارند که ضمن گره‌گشایی از مشکلات کشور، ایده‌های نو و گشاینده‌ای را برای اداره امور از خود داشته باشند. کابینه‌ای را می‌توان مطلوب و مناسب اداره امور کشور دانست که فعالیت‌ها و کارکرد آن بتواند یک مدیریت مطلوب و سالمی را در جامعه داشته باشد. به همین خاطر، رضایتمندی اقشار جامعه از وجود چنین افرادی که در مسند وزیر و معاون در دولت‌ها می‌نشینند می‌تواند شاخصی مهم و کارآمد برای انتخاب وزرا و معاونان دولت باشد.

با توجه به این که کشور از وجود برخی کاستی‌ها که به خاطر ضعف در مدیریت برخی مسئولین رنج می‌برد، تغییر در اداره امور کشور نیاز جامعه است، تغییری که باعث رشد در همه زمینه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شود. اگر دولت تدبیر و امید در اندیشه ایجاد تغییرات سازنده و پیشرفت در زمینه‌های گفته شده به ویژه اقتصادی است، کافی است تا با تمرکز بر روی مسائل اقتصادی و اعتقاد به رفع آنها برای بهبود وضع موجود، در پی افرادی باشد که هم و غم آنها حل مشکلات اقتصادی کشور است. قطعاً و یقیناً با وجود چنین افرادی که دغدغه حل مشکلات اقتصادی کشور را دارند و می‌توانند با تعهد و تخصص خود گشایشی در وضع کنونی کشور داشته باشند، دولت دوازدهم در ۴ سال آینده به موفقیت‌های خوبی دست خواهد یافت که باعث خواهد شد، با حل معضلات و مشکلات اقتصادی، باقی مسائل و مشکلاتی که در حوزه فرهنگی و اجتماعی بروز یافته، رفع شود و از ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی کاسته شود.

بدون شک بسیاری از مسائل و رفتارهایی که در ناهنجاری‌های اجتماعی و فرهنگی دیده می‌شود، به اوضاع اقتصادی کشور مربوط است که اگر وضعیت و شرایط اقتصادی بهبود یابد، خود به خود بسیاری از آن بحران‌های اجتماعی و معضلاتی که هم اکنون شاهد آن هستیم برطرف خواهد شد. نقش تعیین‎کننده احزاب سیاسی در تربیت کادر‎های باتجربه برای امور مدیریتی در سطوح کلان اجتماعی عاملی است که باید بیش از پیش مورد توجه کسانی قرار بگیرد که در مقام ریاست‎جمهوری تلاش می‎کنند تا وزیرانی با تجربه انتخاب نمایند. تجربه‎گرایی در تصدی‎گری پست‎‎های مهم اجتماعی - سیاسی باید مبتنی بر سیر تدریجی و پلکانی باشد. گفته شده که وزیران مطلوب که خود تشکیل دهنده یک کابینه مطلوب و کارآمد خواهند بود، حداقل باید دارای سه ویژگی تخصص، تعهد و توانمندی باشند.

هر‎کدام از این خصایص به تنهایی برای افرادی که واجد آن‎ها باشند، فضیلت محسوب می‎شود اما مدیریت به‎خصوص مدیریت کلان اجتماعی به ترکیب سازگار و توأمان هر سه ویژگی وابستگی دارد. ممکن است علاوه‎بر این ویژگی‎ها بتوان خصوصیات دیگری را نیز برای کارآمدی یک وزیر برشمرد ولی حداقل ویژگی‎هایی که یک وزیر کارآمد می‎تواند داشته باشد، همین سه عامل است که رئیس‎جمهور به عنوان کسی که افرادی را برای پست وزارت انتخاب می‎کند و نمایندگان مجلس شورای اسلامی که به صلاحیت یا عدم صلاحیت افراد منتخب رییس‎جمهور رأی می‎دهند و همچنین منتقدین دولت باید نسبت به آن‎ها حساسیت داشته باشند.