بهار نیوز - نتیجه انفعال دیپلماتیک

گروه سیاسی: روزنامه گاردین خبر داد که اتحادیه اروپا با ارسال پیامی خصوصی به تهران هشدار داده اگر تهران تهدیدش به دورشدن بیشتر از برجام را اجرایی کند، این اتحادیه چاره‌ای جز خروج از برجام در ماه نوامبر (همزمان با گام چهارم برجامی ایران) نخواهد داشت.

چند روز قبل، بیانیه سران سه کشور اروپایی مبنی بر مسئول دانستن جمهوری اسلامی در موضوع حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان و تاکید آنان بر آغاز مذاکرات جدی در خصوص سیاست‌های منطقه‌ای ایران مورد توجه رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفته بود. رسانه‌ها و چهره‌های جناح تندرو در ایران پیشنهاد لغو دیدارهای روحانی و ظریف با مسئولان دولت‌های اروپایی در نیویورک را مطرح کردند، رییس‌جمهوری آمریکا در واکنش به این بیانیه از اروپایی‌ها تقدیر کرده، ظریف آنان را به عدم اجرای تعهدات برجامی خود در یک سال و نیم اخیر توجه داده و...

اما این بیانیه را می‌توان از نگاهی دیگر نیز مورد تحلیل و بررسی قرار داد. با نگاهی به کنش‌های اروپایی‌ها در مدتی که ایالات متحده با تصمیم دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شده است شاهد آن هستیم که آنان کارزار سیاسی بی سابقه‌ای را برابر آمریکای ترامپ ایجاد کرده بودند و با ادبیاتی صریح و کم‌سابقه از تفاوت نظر مبنایی و آشکار خود با دولت ترامپ در موضوع برجام سخن می‌گفتند.

این موضوع همان وضعیتی که برخی در داخل از آن با عنوان «انزوای سیاسی آمریکا» و یا «شکاف در روابط ایالات متحده با اتحادیه اروپا» سخن می‌گفتند. در مقابل این دیدگاه، نظرات دیگری نیز مطرح می‌شد که این اختلاف جدی اروپا و آمریکا بر سر توافق هسته‌ای را «جنگ زرگری» یا «بازی پلیس خوب و بد» می‌نامیدند و معتقد بودند که مطلقاً شکافی میان اروپا و آمریکا در هیچ موضوعی وجود نداشته و این دو قدرت نقش‌آفرین در جامعه جهانی همچون یک روح در دو کالبد هستند.

این دو دیدگاه در مراکز تصمیم‌سازی در حوزه نظری به مصاف یکدیگر رفته و در نهایت تصمیم‌گیران را به این سمت و سو هدایت کرد که اتکای دستگاه دیپلماسی در مذاکرات با اروپا صرفاً نجات برجامِ منهای آمریکا و ذیل ۴+۱ باشد. امروز و پس از گذشت حدود یک سال و نیم از انتخاب این استراتژی از سوی دستگاه سیاست خارجی زمان مناسبی است که کمی جدی‌تر فعالیت‌های دیپلماتیک بر اساس این راهبرد را مورد بررسی قرار داده و به این پرسش پاسخ داده شود که دستاورد مذاکرات با اروپا جهت حفظ برجام برای مردم چه بوده است؟

بیانیه مشترک سران سه کشور اروپایی بریتانیا، آلمان و فرانسه به روشنی نشان می‌دهد که شکاف برجامی میان اروپا و آمریکا رفته رفته در حال ترمیم شدن است و شاید بتوان گفت به لحظات پایانی استفاده از این اختلاف دیدگاه میان دولت ترامپ و اتحادیه اروپا در خصوص برجام نزدیک می‌شویم. اندک اندک می‌توان این فرصت دیپلماتیک را نیز به فهرست بلند فرصت‌های طلایی از دست رفته حوزه دیپلماسی در همه این سال‌ها اضافه کرد.

به نظر می‌آید که اتخاذ راهبردی نادرست در مواجهه با اتحادیه اروپا و همینطور موضوع مذاکره با دولت ترامپ و همینطور تکیه بیش از حد بر مسئله حفظ برجام و بی توجهی تعمدی به پرونده‌های باز دیگر میان ایران و قدرت‌های بزرگ از جمله مسائل و بحران‌های مربوط به منطقه خاورمیانه سبب آن شده است که اروپایی‌ها که تا همین چندی پیش یکصدا در موضوع برجام از ایران حمایت می‌کردند به سوی آمریکا در حرکت باشند تا جایی که شاهد تکرار اظهارنظر معروف ترامپ درباره توافق بد دانستن برجام از سوی بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا بوده‌ایم.