صادق سرافراز *
گروه مقالات: دوستي نقل ميكرد، چندي پيش با پرواز هواپيمايي لوفت هانزا از فرانكفورت عازم استكهلم بوده، كه در بين مسير مهمانداري به جهت پذيرايي به وي نزديك ميشود، دستمال كاغذي بر كف دست پهن و شيريني كوچكي وسط آن قرار ميدهد و پيشكش ميكند. سپس با رويي خوش به وي پيشنهاد نوشيدني ميدهد. الكلي يا غير الكلي؟ سرد يا گرم؟
غير الكلي سرد را سفارش ميدهد و مهماندار از يك بطري كه ما اصطلاحا آن را در ايران با عنوان نوشانه خانواده ميشناسيم، به اندازه نصف ليوان نوشابه تحويل ميدهد. اين پذيرايي مختصر مربوط به يكي از بزرگترين ايرلاينهاي دنياست. گروه هوايي لوفتانزاي آلمان در مجموع با بيش از 710 فرورند هواپيماي پيشرفته كه علاوه بر آن 202 فروند به ارزش کل 19 میلیارد یورو هم تو راهي دارد و تا سال 2018 كم كم وارد ناوگان خود خواهدكرد.
این گروه، پیوسته ناوگان خود را مقرون به صرفه تر و عملیات خود را با محیط زیست سازگارتر ميسازد. لوفت هانزا در سال تجاری 2010 سود کلي به ارزش 27/3 میلیارد یورو را كسب كرد. خطوط هوایی لوفتانزا تاکنون جوایز متعددی را از آن خود ساخته است که از آن میان ميتوان به دریافت جایزه در مراسم جوایز جهانی سفر اشاره کرد که در دوم سپتامبر در آنتالیای ترکیه برگزار شد. هیئت داورانی مستقل؛ متشکل از بیش از 213000 متخصص صنعت هوانوردی، لوفت هانزا را به عنوان "خط هوایی پیشتاز اروپا" برگزیدند. این سومین باری است که این شرکت ترابری آلمانی این جایزه معتبر را از آن خود ميسازد.
همه اينها را آوردم تا بدانيد كه اين شركت از نظر اقتصادي و همچنين موقعيت جهاني در چه جايگاهي قرار دارد. چگونه است كه اين شركت با اينگونه پذيرايي در سال تجاری 2010، به 90 میلیون مسافر در پروازهای خود خوش آمد ميگويد و به عنوان گروه پیشتاز در اروپا بدل ميشود. اما در هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران "هما"، ناوگان ملي كشور مان چه خبر است؟
هما با وجود ضرر و زيانهاي كلان مالي، همچنان با پذيراييهاي رويايي و ريخت و پاشهاي كلان خود جولان ميدهد. هنوز هيچ حسابرسي، نتوانسته است هزينه تمام شده يك پرس چلوكباب كوبيده را در اين شركت دولتي محاسبه كند. با كاهش چشمگير در آمدها، هنوز هم ضريب هزينههاي بي مورد و غير ضروري اين شركت در اوج قرار دارد.
انگار نه انگار كه در تحريم هستند و بيش از 60 درصد ناوگانشان در كنار آشيانهها در حال جان كندن است. بعضي از مديران اين شركت توصيه مقامات عاليه نظام مبني بر توجه به مقوله اقتصاد مقاومتي را هم جدي نميگيرند. چنان به سفارش و خريدهاي غير ضروري مشغولند كه گويي فردا از كار بركنار خواهند شد.
اصرار بيش از حد اين آقايان به استفاده از ظرفيتهاي كميسيونهاي ترك تشريفات مناقصه به حدي زياد و شك بر انداز شده كه لزوم توجه جدي نهادهاي نظارتي را ميطلبد. بر طبق شنيدهها اخير مصوبهاي در هيئت مديره هما به تصويب رسيده با ارزش بيش از 3000000000 ريال، بله بيش از 3 ميليارد ريال، براي خريد پازل بازي، بله براي خريد يك اسباببازي، اين در حالي است كه اين روزها "هما" با عميقترين بحران مالي از زمان تاسيس خود تاكنون رو به رو بوده است!
با وجود شعارهاي دولت تدبير و اميد مبني بر بهبود وضعيت معيشتي مردم، اين شركت در اقدامي بي سابقه به بهانه مشكلات مالي شديد، كارت مربوط به كمكهاي غير نقدي كاركنان خود در سال جديد را به ميزان 50 در صد كاهش داده است و موجبات نگراني و نارضايتي كاركنان خود را به بار آورده است.
ذهنم در آشفته بازار ضرورت بودن يا نبودن اين وسيله سرگرمي و همچنين مبلغ كارت غير نقدي كاركنان هما بود كه به ناگاه گزارش سومي به دستم رسيد، گزارشي كه بر آشفتگي توام با پريشانيام افزوده است. گزارش سالانه سازمان شفافیت بینالملل در مورد فساد اداری و اقتصادی در کشورهای مختلف در سال ٢٠١٣.
اين گزارش نشان میداد که در میان ١٧٧ کشور مورد بررسی، ایران رده ١٤٤ را در اختیار دارد. اين در حالي است كه براساس گزارش سال گذشته همین سازمان، ایران در رده ١٣٣ قرار داشت. به این ترتیب، طی یک سال گذشته، فساد اداري و اقتصادي در ایران با 10 پله صعود بیشتر شده بود.
نميدانم سهم شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي "هما" دقيقا در كسب اين رتبه چند درصد است اما مطمئنم كه هما هم با وجود دارا بودن علائم اوليه ناشي از سومديريت شديد و ساختار معيوب، مبتلا به بيماري فساد اداري و اقتصادي در كسب و كار است و به اندازه خودش در به دست آوردن اين رتبه براي كشور نقش داشته است.
به هر حال شايد با تشكيل يك كميته تحقيق و تفحص ساده در مجلس شوراي اسلامي و يك سرك كشيدن مختصر در مصوبات يكي دو سال اخير اين شركت، بتوان همچون سازمان تامين اجتماعي به نتايج مهمي رسيد. به هر حال مشكل پازل هما فعلا حل شده است، اما حل معماي پازل اصلي آن، همچنان در پاره اي از ابهام قرار دارد.
*كارشناس صنعت حمل و نقل هوايي
واقعا درد و دل ما كاركنان زحمتكش هما را منعكس كرديد (191238)