چالش‌های غرب و روسیه؛ فرصتي بزرگ برای اقتصاد ایران

حسن فاتحی

---

تابحال دایره تحریم‌های غرب شامل برخی اقدامات سمبولیک و البته غیر بازدارنده شده است که تحریم افراد و یکی از بانکهای حلقه یاران پوتین نمونه آنها بوده است، هرچند که روسیه نیز در اقدامی تلافی جویانه برخی از مقامات آمریکارا به لیست سیاه خود افزوده است و بی توجه به هشدار مقامات غربی کریمه را رسما" به روسیه الحاق نموده است.

بنظر می‌رسد روس‌ها سهم خود را ازاکراین برداشته و نیم نگاهی نیز به شرق اکراین دوخته‌اند تا در بزنگاه لازم استانهای دیگر روس تبار اکراین را به روش اشغال کریمه به خاک خود الحاق نمایند، و از سویی دیگر غربي‌ها، پیمان اتحاد با اکراین را عملیاتی نموده و در کنار همبستگی با اکراین برخی مقامات روسیه بالاخص حلقه یاران پوتین را به لیست سیاه و تحریم خود افزوده‌اند.

تا اینجای بحران اکراین، در حقیقت اکراین به دو قسمت بین غرب و روسیه تقسیم شده است، سهم روس‌ها کریمه و آنهم به روش اشغال و همه پرسی تحمیلی بوده است و سهم غربي‌ها نیز اکراین منهای کریمه با روش انقلابهای مخملی بوده است.

اگر بخواهیم برنده و بازنده اکراین را درشرایط موجود به قضاوت بنشینیم، برنده واقعی آن غربي‌ها بوده‌اند، در حالیکه بازنده واقعی مردم اکراین‌اند که سرزمینشان تجزیه شده است، ضمن اینکه روس‌ها نیز از شرایط پیش آمده استفاده نموده و کریمه را به خاک خود الحاق نموده‌اند تا در نتیجه سرخوردگی‌های بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیم نگاهی به احیای امپراطوری نوین روسیه ولو با خیزهای لاک پشتی داشته باشند.

هرچند تابحال هریک از طرفین قدرت‌ها سهم خود را از اکراین برداشته اند، لیکن نگرانی غربی‌ها از توسعه نفوذ روس‌ها در استانهای دیگر اکراین باعث شده است تا برخلاف جدایی اوستیای جنوبی از گرجستان، این بار غربی‌ها هزینه‌هايي را برروس‌ها تحمیل نموده باشند تا در فرایندهای بعدی رقابت توانسته باشند پوتین رامدیریت نموده باشند.

سوال‌هايی که مطرح مي‌شوند اینها هستند که آیا غربي‌ها برای مهار و مدیریت پوتین و روسیه، به تحریمهای فلج کننده نیز متوسل خواهدشد؟ اگر غربي‌ها به تحریم‌های اقتصادی و بانکی موثر اقدام کردند، آیا پوتین ابزارها و کارتهای ذخیره‌اي را دارد که در مواقع بحران ازآنها استفاده نماید و یا اینکه روسیه در قبال تصرف و اشغال کریمه، منزوی ترخواهد شد؟ آیا بحران اکراین در همسایگی روس‌ها، ممکن است از مدیریت سیاسی و تنش‌های لفظی خارج شده و سرمنشاء جنگ‌های دامنه داری بین روس‌ها و غربي‌ها شود؟

هرچند گمانه زنی درباره شروع جنگ بین روس‌ها و غربي‌ها درشرایط موجود نامحتمل به نظر میرسد ولی همچناکه رئیس پارلمان اروپا بدان اشاره کردند وقوع جنگ نیز می‌تواند احتمال واقعی باشد. ("شولتس با اشاره به فرا رسیدن صدمین سال آغاز جنگ اول جهانی گفت که چه کسی تصور می‌کرد که جنگ در کشوری که با اتحادیه اروپا مرز مشترک دارد٬ "احتمالی واقعی" باشد؟ " ).

آنچه که دراین بین مشخص شده است، این هشدار مهم خواهد بود که ناخنک‌های پیاپی پوتین به غربي‌ها در مباحث جهانی و منطقه‌اي دیگر به غربي‌ها اجازه رفتارهای انفعالی و نظاره از دور را نخواهد داد و آنها قطعا" با تداوم رویکرد فعلی پوتین، فشارهای عدیده خود بر روسیه را گسترش خواهند داد، واقعیت خطرناکی که پوتین را ناچار به استفاده از ابزارها و کارت‌های منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي خود خواهد نمود تا در برابر فشار غربي‌ها مقاومت كند.

ابزارهای مهمی که روسیه درجهت مقابله باغربي‌ها از آنها برخوردار مي‌باشد، علاوه بر وابستگی اروپا به منابع گازی و انرژی خود، برخی پرونده بین‌المللی به مثابه پرونده هسته‌اي ایران و قضیه کره شمالی و سوریه درمنطقه و استفاده از کارتهای ونزوئلا و کوبا درمواقع بحران خواهد بود.

سرگئی ریابکوف معاون وزیرخارجه مسکو در اخرین اظهارنظر خود درمورد احتمال استفاده روسیه از کارت ایران! درجهت اقدامات تلافی جویانه گفتت: روسیه قصد ندارد از مذاکرات هسته‌اي ایران به عنوان دستاویزی برای مقابله با غرب استفاده کند اما ممکن است اقدامات امریکایی‌ها و اروپایی آنان را مجبور به این کار کند!

نام‌برده درفراز دیگری ازسخنان خود به این مطلب هم اشاره کرد که "برای روسیه اتحاد با کریمه مهمتر از پرونده هسته‌اي ایران مي‌باشد"، مطلبی که بیانگر نیات فرصت‌طلبانه و رویکردهای دوگانه روس‌ها در جهت حفظ منافع خودشان مي‌باشد.

روس‌ها درجهت مقابله با غربي‌ها قطعا" اگر مصالحشان اقتضا نماید، هیچ ابایی نخواهندداشت تا ایران و سوریه و یاکره شمالی را قربانی مطامع سرزمینی خود بنمایند. اگر روس‌ها از پرونده هسته‌اي ایران و قضیه سوریه به عنوان ابزاری درجهت مقاومت در برابر غربي‌ها بهره برداری نمایند، هیچ بعید هم نخواهد بود که غربي‌ها و یا اسرائیل دوباره به ناقوس جنگ بکوبند تا هزینه را ما بپردازیم، بلکه روس‌ها بواسطه سرگرم شدن غربي‌ها، سیاستهای کشورگشایی خود را دنبال نموده باشند.

و بخاطر همین رویکردهای دوگانه و فرصت‌طلبانه روس‌هاست که مي‌بایست متولیان تصمیم گیر در عرصه سیاست‌گذاری بین‌المللی و سیاست خارجی ما بادرک واقعیت‌های رفتاری روس‌ها، بااقداماتی هوشمندانه بجای اینکه به مهره و ابزار روس‌ها بدل شده باشیم تا آنها از ما بهره ابزاری برده باشند، جایگاه و توانمندی ایران را در منطقه به نمایش گذاشته باشند و با بهره‌گیری از شرایط زمانی موجود، ضمن حل و فصل معضلات پرونده‌اي هسته‌اي به صادرات گاز به اروپا نیز اندیشه نمايند كه مي‌تواند به تنهايي تحولي شگرف در اقتصاد ايران ايفا كند.