از وام‌های چند میلیاردی بدون وثیقه تا وام‌هاي چند میلیونی با چندین ضامن!

عطا افشاریان

---

گروه اقتصادي: یکی از موانع جدی کارآفرینی و اشتغال و کار کمبود منابع مالی است. فردی که با یکی از مدارک دیپلم تا کارشناسی به بازار کار پیوسته است باید به نحوی به استخدام یک شرکت یا دولت درآید، که خود مثنوی هفتصد من است. چرا که فرصت استخدام برای همه رشته‌ها و همه افراد وجود ندارد و رانت در استخدام‌های دولتی حرف اول را مي‌زند.
افرادی نیز که تمایل به کار شخصی داشته باشند، در صورتی که از منابع مالی خانوادگی بی بهره باشند با مشکل تامین منابع و در نتیجه بیکاری مواجه هستند. در واقع متاسفانه تنها سه عامل در اشتغال مردم موثر هستند: وجود پشتوانه مالی، رانت برای استخدام دولتی، تخصص و دانش بالا.

دانش‌آموزی دبیرستانی را متصور شوید که از خانواده‌ای روستایی و با دیپلم فارغ التحصیل شده و در سن بیست سالگی پس از دوره خدمت به دنبال شغل مناسب برای خود است و البته سرمایه ای نیز ندارد. در صورتی که این فرد بخواهد در همان روستای خود به تولید بپردازد مسلما به منابع مالی نیاز دارد که با وام‌های خود اشتغالی ده تا بیست میلیونی کاری از پیش نخواهد برد، ضمن اینکه پرداخت همین وامهای اندک نیز با ضامن دولتی و گواهی کسر از حقوق امکان پذیر است.

این در حالیست که بر اساس قانون حجم دولت باید کوچک و کوچک تر شود، بدین ترتیب مي‌توان گفت هر دولتی باید ضامن چندین فرد گردد که در عمل غیر ممکن است و با مشکلات مالی امروزه تقریبا تمایل افراد برای ضمانت دیگران کاسته شده است. همین فرد در صورتی که بخواهد راننده شود و از این شغل کسب درآمد کند با توجه به قوانین کشور باید تا سن 23 و 25 سالگی منتظر اخذ گواهینامه رانندگی خودروهای سنگین بماند و بعد از آن نیز با توجه به نوع عرضه خودرو و میزان سرمایه مورد نیاز قادر به خرید نخواهد بود.

از طرف دیگر این روزها پشت سرهم اخبار اخذ وام‌های بالای ده میلیارد تومان آن هم بدون وثیقه های لازم به افرادی خاص در رسانه‌ها منتشر مي‌شود. این افراد طی سه سال گذشته بدون نیاز به انجام هیچ کار تولیدی، و با وارد نمودن این حجم پول به بازار ارز و خودرو و سایر کالاها، اکنون صاحب میلیاردها تومان پول هستند بدون تفکر، خلاقیت و یا انجام کار تولیدی و زحمت بسیار. هر کدام از این افراد در صورتی که اقدام به خرید دلار کرده باشند در سال 1392 موفق به فروش 3800 تومانی شده‌اند یعنی 3.8 برابر قیمت اصلی و بدین ترتیب با احتساب سود 14 درصدی برای بانک به راحتی تا 200 درصد سود عاید خود نموده‌اند و البته در ازای این 200 درصد سود حجم بالایی تورم، بیکاری و تنش اجتماعی نصیب کشور شده است! مسلما ارائه وام به بنگاه‌های تولیدی از نظر عقلی کاری صحیح و در راستای توسعه کشور است ولی دور از ذهن است که این وام‌ها در جهت توسعه کشور و یا تولید مصرف شده باشند و عمده این مبالغ جهت واردات، خرید کالا و یا زمین و به عبارتی دلالی صرف شده اند که پیامدهای اقتصادی آن مشهود است.

سوال اینجاست که چرا مکانیزم صحیحی برای اخذ وام و استفاده از منابع مالی بانکها برای کلیه افراد وجود ندارد؟ توسعه سیستم‌های الکترونیکی راه حلی است برای متعادل نمودن این خدمات. در صورتیکه دولتمردان بخواهند و عزمی راسخ داشته باشند، با ایجاد بانک‌های اطلاعاتی متمرکز و تجمیع کلیه اطلاعات و دارایی افراد، مي‌توان به بهترین شکل ممکن این بازار نابسامان وامهای بانکی را سامان داد. البته همه اینها منوط به اراده واقعی در مسئولین است، چرا که هستند بسیاری از افراد که از این عدم وجود سیستم و برنامه در کشور منتفع مي‌گردند.

با وجود این سامانه‌ها و در نظر گرفتن جرایم نقدی و محرومیت‌های اجتماعی برای متخلفین اقتصادی، کنترل تخلفات ساده مي‌شود و بدین ترتیب بانکها قادر به پرداخت وام به همه اقشار بدون ضمانت خواهند بود، چرا که بر اساس قوانین در صورتی که فردی بدحساب شود از کلیه مزایای اجتماعی شامل گواهینامه، گذرنامه، بیمه و... محروم مي‌گردد و در سوابق وی نیز درج خواهد شد.

با شرایط کنونی اخذ وام در کشور، توسعه و کارآفرینی مشکل و دور از ذهن است و متاسفانه مدیران بانکها را نیز در چاه رانت و فساد اقتصادی گرفتار مي‌نماید. برای کارآفرینی و ایجاد بنگاههای کوچک و متوسط اقتصادی باید سامانه های دولت الکترونیک را بیش از پیش تقویت نمود. ایجاد سامانه‌های متمرکز اطلاعاتی و پالایش مداوم آنها، تنها راه در جهت تحقق عدالت اجتماعی است. با وجود چنین سامانه‌هایی، مالیات‌ها به شکل صحیح اخذ خواهند شد و همچنین تورم و رکود محقق نخواهد گشت و از پولشویی، رشوه، اختلاس و ربا نیز تا حد بالایی جلوگیری به عمل خواهد آمد. جامعه ایران نباید جامعه آرزوها باشد، باید کشوری ساخت که ورود به آن آرزوی هر انسانی باشد. کشوری توسعه‌یافته با اخلاق والای انسانی، که در آن کرامت و عزت انسان‌ها بیش از هر کالایی ارزش دارد.