بهار نیوز - ارکان داخلی درباره برجام یک‌صدا شوند

فائزه طاهری
حسن روحانی و بخشی از هیات ایرانی شرکت کننده در مجمع عمومی سازمان ملل از نیویورک به تهران بازگشتند؛ سفری که رئیس‌جمهور و همراهانش تلاش کردند در آن به درستی مواضع کشورمان را با ادبیاتی صلح طلبانه و اعتدال گرایانه مطرح کنند و الحق برای پاسداری از برجام سنگ تمام گذاشتند. از دستاوردهای مهم این سفر که هیئت ایرانی در ثمر دادنش نقش آفرین بود اینکه اگر‌ترامپ همچنان به مواضع کینه‌توزانه‌ی خود علیه برجام پافشاری می‌کند، حداقل پایبندی دیگر اعضای 5+1 به برجام مشخص شد و این کشورها هم اذعان کردند آمریکا راهی جز پایبندی به برجام ندارد. با علی تاجرنیا درباره آثار و نتایج سفر هیئت ایرانی به نیویورک به گفت و گو نشستیم و ارزیابی وی را در ارتبط با متن و حواشی این سفر به خصوص در ارتباط با برجام جویا شدیم. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با بیان اینکه تصمیمات سیاست خارجه آمریکا در مجموعه‌ای متشکل از اندیشمندان و کنشگران بین‌‌المللی آمریکا اتخاذ می‌شود، معتقد است اینکه‌ترامپ برجام را زیر سؤال ببرد، زیر سؤال بردن اصل تصمیم‌گیری هیات حاکمه‌ آمریکاست و با توجه به مواضع کشورهای اروپایی، او دست به اقدام عجولانه‌ای در به هم زدن برجام نخواهد زد. در عین حال، در داخل کشور و جریان‌های سیاسی و ارکان تصمیم‌گیری در حاکمیت نیز باید درباره برجام یکصدا شوند و از اقداماتی که منجر شود تا کشورهای اروپایی و یا هم‌پیمانان ایران مجبور به همراهی با آمریکا شوند خودداری کنند. در ادامه مشروح گفت‌وگوی بهار با این فعال سیاسی اصلاح‌طلب را می‌خوانید:
***

*اظهاراتی که رئیس‌جمهــــور کشور‌مان در مجمع عمومی سازمان ملل و در دیگر برنامه‌های سفر نیویورک داشتند به علاوه اظهارات دیگر مقامات هیات ایرانی همراه ایشان در نیویورک مود توجه اعضای سازمان ملل و جامعه جهانی قرار گرفت؛ اما از سوی دیگر رئیس‌جمهور آمریکا در تمامی گفته‌هايش در مجمع عمومی سازمان ملل و دیگر برنامه هایی که طی هفته گذشته داشت همچنان روی اشتباه بودن برجام تاکید داشت. نظر شما در ارتباط با مواجهات مقامات دو کشور چیست؟
در این دوره مجمع عمومی سازمان ملل، یکی از بهترین مواجهات بین دولت‌های آمریکا و ایران اتفاق افتاد و در نهایت برنده، کشور ما بود. چند ویژگی باعث شد سخنان روحانی به نوعی اثر مطلوب و مناسبی بگذارد و اگرچه ممکن است برخی از رسانه‌هایی که مخالف جمهوری اسلامی هستند، بخواهند مطالب را به گونه‌ای دیگر عنوان کنند اما در مجموع، در این مواجهه، دولت روحانی و جمهوری اسلامی برنده شدند. صحبت‌های‌ترامپ به نوعی از‌هم‌گسیخته بود و شکل تهاجمی داشت. برعکس آقای روحانی با طمانینه و آرامش و صلابت نقطه نظرات خود را مطرح کرد. آن طرف منطق زور و رفتارهای غیرمدنی را شاهد بودیم و از این طرف آقای روحانی با بیان شیوا و مستدل سعی کردند پاسخ‌های‌ترامپ و نتانیاهو را در برنامه داشته باشند. در نهایت جدا از همه مسائلی که در داخل کشورها اتفاق می‌افتد، اما در فضای بین‌المللی شاید مردم آمریکا بعد از سخنان آقای‌ترامپ دچار سرافکندگی شدند و برعکس مردم کشور ما با اظهارات منطقی آقای روحانی حس افتخار و سرافرازی بهشان دست داد. در افکار عمومی دنیا و کسانی که می‌خواهند بدون حب و بغض مسائل را مطرح کنند، نمی‌توان ایران را کشوری حامی‌تروریست و جنگ‌طلب قلمداد کرد. بنابراین می‌توان مجموعا از اظهارات آقای روحانی احساس رضایت داشت و فکر می‌کنم همه‌ی ما باید این مواجهه را تقویت کنیم. اما آنچه که آقای روحانی باید بداند این است که اگر ایشان در سازمان ملل با شایستگی از مواضع ملت و دولت ایران دفاع کردند، بخش عمده‌ای از آن مرهون تلاش‌های مردمی است که با حضورشان در پای صندوق‌های رای نشان دادند بزرگترین دموکراسی در منطقه را واجد هستند و به همین نسبت هم انتظار دارند آقای روحانی در مواضع داخل کشور تلاش کند تا بتواند اندیشه‌ها و برنامه‌هایی که مردم از آنها حمایت کردند را جلو ببرد.

*با این همه اما نهایتا کشورهای عضو گروه 5+1 هستند که در موضوع تصمیم گیری در قبال برجام قرار دارند و رفتار آنها در ادامه برجام و یا همراهی با آمریکا در از میان برداشتن احتمالی برجام تعیین کننده است.
همیشه در حوزه بین‌الملل مطرح بوده تصمیماتی که در حوزه سیاست خارجه آمریکا گرفته می‌شود فارغ از احزاب حاکم در یک مجموعه‌ای از اندیشمندان و کنشگران بین‌‌المللی آمریکا است و اینکه‌ترامپ برجام را اینطور زیر سؤال می‌برد، در اصل تصمیم‌گیری هیات حاکمه‌ آمریکا را زیر سؤال می‌برد و به نوعی به یک شکاف در بین سران کشور آمریکا اشاره می‌کند که در نفس خودش نوعی ضعف محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد این اظهارات‌ترامپ بیشتر مصرف داخلی برای نیروهای تندروی سیاسی دارد و از طرفی برای دلجویی از رژیم صهیونیستی است، اما با توجه به مواضعی که کشورهای اروپایی دارند، به نظر نمی‌رسد‌ترامپ دست به اقدام عجولانه‌ای در به هم زدن برجام بزند.
ممکن است سعی کند به انحای مختلف برخی از مفاد آن را زیر سئوال ببرد و عمل نکند اما اینکه بخواهد صراحتا با برجام مخالفت کند، بعید است و آمریکا ظرفیت این کار را ندارد. از طرفی خیلی مهم است که در داخل کشور هم جریان‌های سیاسی و ارکان تصمیم‌گیری در حاکمیت، درباره برجام یک‌دل و یک‌صدا شوند. با توجه به اینکه این تصمیم، تصمیم مجموعه‌ی نظام است، هرگونه رفتاری که موجب تضعیف برجام شود، اعم از نقدهای غیرمنصفانه و غیرواقعی نشان دادن واقعیت‌ها و ایجاد تنش در فضای بین‌المللی که منجر به بی‌اعتمادی شود و کمک کند به اینکه کشورهای اروپایی و یا هم‌پیمانان ایران مانند روسیه و چین مجبور به همراهی با آمریکا شوند، قطعا‌ترامپ و دولت آمریکا را برای تصمیمات یک‌جانبه‌گرایانه بیشتر تشویق خواهد کرد. ضمن اینکه احتمال برخورد غیرمسقتیم را ضعیف می‌دانم اما در عین حال معتقدم بسیار مهم است که در روزها و ماه‌های آینده، ارکان جمهوری اسلامی با هوشمندی عمل کنند و‌ترامپ را در ایجاد دوگانه بین ایران و جامعه بین‌الملل ناکام بگذارند.

*جلسه وزیر خارجه کشورمان با دیگر وزرای خارجه عضو گروه 5+1 چه تاثیری بر فشارهای طرف آمریکایی بر برجام داشت؟
برگزاری این جلسه حتی به صورت غیررسمی لازم بود، از این جهت که این کشورها علی‌رغم اظهاراتی که توسط برخی از سران و از جمله‌ترامپ شده، به نوعی پایبندی خود را به برجام نشان دهند. این مساله برای اطمینان‌بخشی طرفین بوده برای اینکه جدای از شعارها و حرف‌های داخلی این بود که ممکن است مصارف داخلی داشته باشد، نشان دهد به برجام متعهد هستیم. بنابراین، این کار ابتکار خوبی بود که انجام شد و کمک کرد فضای تنشی که با صحبت‌های این‌ چنینی ‌ترامپ به وجود می‌آید، کنترل شود.

*جدایی از چالش‌های برجامی ما در حال حاضر در داخل کشور هم با چالش‌هایی روبه‌رو هستیم، چه از لحاظ سیاست داخلی و چه در دیگر حوزه هایی چون اقتصاد موانعی وجود دارد. مهم‌ترین چالشی که دولت آقای روحانی در ادامه دولتش با آن روبه‌روست، چه خواهد بود؟
مهم‌ترین چالش آقای روحانی در داخل کشور بحث مسائل اقتصادی و معیشتی است. بزرگترین بحرانی که دولت با آن مواجه است، بحران کارآمدی است. اگر روحانی بخواهد اقتدار بین‌المللی را حفظ کند، طبیعتا باید در داخل کشور هم برنامه‌های اقتصادی و معیشتی و نیز سیاسی و اجتماعی خود را به درستی پیش ببرد. بزرگترین مشکل دولت، درون خود دولت است. علی‌رغم انتظاری که از آقای روحانی می‌رفت در دور دوم که همکارانی با انگیزه‌های جدی‌تر را برای پیگیری خواسته‌ها و مطالبات مردم دنبال کند، احساس می‌شود آقای روحانی نسبت به این بعد از شرایطی که قبل از انتخابات مطرح می‌کرد، کم‌توجه‌تر بوده است. نوع انتخاب‌هایی که در حوزه وزرا صورت گرفته، شاهدیم که در وزرای اقتصادی یک فرد اقتصادی هم نداریم. این نشان می‌دهد آقای روحانی باید بتواند از درون دولت یک هم‌گرایی خوبی ایجاد کند و این هم‌گرایی منتج به کارآمدی مناسب شود. آقای روحانی در حال حاضر باید بیش از اینکه نگران برجام باشد، نگران این باشد که اگر اقتدار دولت در افکار عمومی با توجه به ضعیف شدن کارآمدی دولت پایین بیاید، تاثیر خواهد گذاشت روی تصمیمات و برنامه‌هایی که ایشان برای تعامل با کشورهای دیگر دارد. آقای روحانی از اهرم‌های بسیار خوبی نسبتا در این دوره برخوردار است، همچنان که حمایت اصلاح‌طلبان را به طور کامل دارد، در عین حال بخشی از موانع از جریان مقابل هم در این دوره برطرف شده و به نسبت انتقادات و فشارهای نسبت به ایشان با تعاملاتی که داشتند کمتر شده است. بنابراین همه انتظار دارند در این دوره حداقل در حوزه بحث‌های اقتصادی و معیشتی مردم یک اتفاق جدی بیفتد. اگر این موضوع شکل بگیرد، مردم با جدیت بیشتری از دولت حمایت خواهند کرد و دولت هم اهداف بین‌المللی خود را بهتر به پیش خواهد برد.