گروه سیاسی-رسانهها: هنگامی که سخن از دوم خرداد1376به میان میآید کمتر کسی است که مرتضی حاجی رئیس ستاد انتخاباتی رئیس دولت اصلاحات را به خاطر نیاورد. کسی که پس از استانداری مازندران به معاونت زیارتی و سیاحتی وزارت فرهنگ و ارشاد رسید و سپس مدیر روزنامه همشهری شد.حاجی اما پس از تشکیل دولت اصلاحات بهعنوان وزیر تعاون وارد کابینه دولت اصلاحات شد و در دولت دوم اصلاحات نیز وزارت آموزش و پرورش را برعهده داشت. وی در گفتوگو با «آرمان» درباره نقش آقای روحانی در انتخابات مجلس خاطرنشان میکند: «آقای روحانی در پیشگاه ملت قسم خورده که از حقوق همه مردم و همه گرایشهای فکری جامعه دفاع کند و پاسدار قانون اساسی باشد. توقع ما از آقای روحانی این است که زمینههای به وجود آمدن یک حماسه جدید سیاسی (انتخابات مجلس) را در کشور فراهم کند».
وزیر سابق آموزش و پرورش همچنین درباره ورود پول کثیف به انتخابات مجلس تصریح میکند: «هشدار کنونی مقامات دولت آقای روحانی بهدلیل افشای کمک محمدرضا رحیمی، معاون اول دولت احمدینژاد به برخی از نمایندگان برای انتخابات مجلس هشتم بود. منشأ سخنان وزیر کشور و دیگر مسئولان دولت به این مساله بازمیگردد. بنده بهعنوان یک شهروند توقع داشتم مسئولان جنبههای مختلف پرونده محمدرضا رحیمی که به شکلهای مختلف به بیتالمال مربوط میشد را برای مردم تشریح کنند. من هشدار مسئولان دولتی را در شرایط فعلی مسالهای صحیح میدانم، چراکه باعث میشود کاندیداهایی که خود را آماده حضور در انتخابات مجلس میکنند، مراقب باشند که هزینههای تبلیغات انتخاباتی خود را از راههای نامشروع به دست نیاورند». در ادامه متن گفتوگوی روزنامه «آرمان» با مرتضی حاجی، وزیر آموزش و پرورش دولت اصلاحات را از نظر میگذرانید.
برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند مجلس نهم نسبت به مجالس گذشته انتظارات را برآورده نکرده است. به نظر شما مجلس نهم کارنامه قابلقبولی از خود به جای گذاشت؟
مجلس نهم در شرایطی مطابق با خواستهها و تمایلات دولت آقای احمدینژاد شکل گرفت. در آن زمان تلاش زیادی صورت گرفت که مجلسی همسو با سیاستهای دولت آقای احمدینژاد و از نزدیکان و همفکران ایشان شکل بگیرد. بنابراین اهداف این مجلس که میراث دولت گذشته است با اهداف و برنامههای دولت آقای روحانی متفاوت است. به همین دلیل برخی از نمایندگان فعلی مجلس نهم از نظر فکری با دولت آقای روحانی «زاویه» دارند. با این وجود برخی از نمایندگان معتدل تلاش میکنند نظر مجلس را به برنامههای دولت آقای روحانی نزدیک کنند که در برخی مواقع موفق به این مساله نمیشوند.
نمونه این مساله را ما در انتخاب وزیر علوم دولت تدبیر و امید مشاهده کردیم که میانهروهای مجلس تلاش میکردند کابینه هرچه زودتر تکمیل شود اما تندروهای مجلس چنین اجازهای ندادند و درنهایت انتخاب وزیر علوم دولت آقای روحانی پروسهای پیچیده و طولانی را طی کرد. درنتیجه مجلس نهم بهدلیل اینکه با توجه به مناسبات سیاسی دولت آقای احمدینژاد شکل گرفته است بیشتر مناسب همان دولت بوده و در برخی برنامهها و استراتژیها با دولت آقای روحانی ظاهراچندان همسو نیست . دولت آقای روحانی برنامههای جدیدی را در مسائل مختلف مانند اقتصاد، فرهنگ و سیاست خارجی دنبال کرده و نشان داده عملکرد و رویکرد متفاوتی نسبت به دولت گذشته در پیش گرفته است. به همین دلیل مجلس نهم در ماهیت خود نمیتواند با سیاستهای جدید آقای روحانی هماهنگ باشد. مساله دیگری که در مجلس نهم مشهود بود، غلبه گرایشهای فردی است.
بهترین راهکار برای حضور پرقدرت اصلاحطلبان در انتخابات مجلس دهم چیست؟
من در این زمینه تنها میتوانم نظرات شخصی خود را عنوان کنم و داعیه این را ندارم که ازطرف یک جریان یا تفکر سخن میگویم.به نظر من با توجه به برنامههایی که آقای روحانی در زمان مبارزات انتخاباتی خود عنوان کرده و مورد قبول اکثریت مردم قرار گرفته، طبیعی است که باید سازوکاری فراهم بشود که امکان تحقق وعدههای رئیسجمهور محقق شود. مقام معظم رهبری امسال را سال «همدلی و همزبانی دولت و ملت» نامگذاری کردند که این مساله میتواند نوید بخش همگرایی بیشتر بین مردم و دولت باشد. نمایندگان مجلس نماینده مردم هستند. به همین دلیل هنگامی که قرار است دولت و ملت با یکدیگر همزبانی و همدلی داشته باشند باید نمایندگان ملت نیز تلاش کنند با سیاستهای دولت هماهنگ و «یکصدا» باشند.
به همین دلیل راهبرد مهم و حیاتی که باید مورد توجه قرار بگیرد، تشکیل مجلسی است که به این همدلی و همزبانی پایبند باشد. بهصورت طبیعی مشخصه اصلی چنین مجلسی فاصله گرفتن از و تندوریهای سیاسی است. تندروهاعلاوه براینکه فضای مجلس را به هم میزنند که سبب نادیده گرفته شدن مطالبات مردم است مانع مهمی هم درجهت تحقق شعار «همدلی و همزبانی دولت و ملت» بهشمار میروند. به همین دلیل مهمترین راهبرد انتخابات مجلس آینده باید مبتنی بر«نه» گفتن به تندروها و عناصر تندرو باشد. مجلس آینده باید به شکلهای مختلف حامی و پشتیبان سیاستهای دولت باشد تا مردم و کشور از ناهمسونی بین دستگاههای اجرایی و قوای مقننه و مجریه آسیب نبینند.
به نظر شما تندروهای اصولگرا نظم و انسجام درونی اردوگاه اصولگرایی و میانهروهای این جریان را بههم نمی زنند؟ این مساله نمیتواند نقطه مثبتی برای اصلاحطلبان به شمار بیاید؟
بله؛ به نظر من تندروهای اصولگرا مانع از انسجام کلی جریان اصولگرایان خواهند شد. این مسالهای طبیعی است که همه جریانهای سیاسی و افراد دارای تفکر سیاسی تلاش کنند که در مقطع انتخابات به امتیازات بیشتری دست پیدا کنند. حتی اگر فردی یا جریانی در گذشته دچار خطا یا اشتباهی شده تلاش میکند از فرصت انتخابات برای جبران اشتباهات خود استفاده کند. با این وجود آنچه در فضای سیاسی کشور قابل مشاهده و ادراک است، اینکه تندروهای سیاسی همچنان بر مواضع خود پافشاری میکنند و در تلاش هستند که معتدلین را به حاشیه بکشانند تا خود همچنان میداندار مجلس آینده باشند. این مساله یک آفت بزرگ برای همدلی و همزبانی بین دولت و ملت و حتی در بین اصولگرایان است. به نظر من اصولگرایان معتدل باید هرچه سریعتر مرزبندی خود را با اصولگرایان تندرو مشخص کنند تا مردم بتوانند به صراحت تفاوتها را تشخیص بدهند.
اگر چنین اتفاقی رخ ندهد برخی از تندروهای سیاسی زیر چتر اصولگرایان میانهرو ناشناخته میمانند و ممکن است مردم در تشخیص خود دچار اشتباه و خطا بشوند. اگر معتدلین اصولگرا مرزبندی خود را با تندروها مشخص نکنند و برخی تندروها را در لیستهای انتخاباتی خود قرار بدهند، ممکن است مردم بهدلیل حضور چهرههای معتدل که همگام با خواستههای مردم حرکت میکنند به تمام افراد حاضر در لیست رأی بدهند که درنتیجه سبب حضور مجدد تندروهای سیاسی در مجلس آینده میشود. درستنمایی و واقعنمایی چهرههای کاندیداها برای مردم یکی از مسائل مهم انتخابات است که تمامی جریانهای سیاسی باید نسبت به آن اهتمام داشته باشند. تندروهای سیاسی هم باید به صراحت و با شفافیت عقاید و افکار خود را همچنان که در مجلس بیان میکردند در فضای انتخابات عنوان کنند تا مردم با چهره واقعی، طرز فکر و نگرش آنها آشنا شوند و سپس نسبت به انتخاب این افراد تصمیمگیری کنند. این مساله بهمعنای «صداقت» در انتخابات است که بسیار میتواند به تشکیل مجلسی پویا و توانمند در آینده کمک کند.
به نظر میرسد استراتژی احمدینژاد برای انتخابات مجلس این است که وزرای کابینه خود را وارد مجلس آینده کند تا بتواند از تریبون قوه مقننه زمینه بازگشت خود یا یکی از نزدیکانش به انتخابات ریاستجمهوری را فراهم کند. شما در انتخابات آینده چه نقشی برای محمود احمدینژاد قائل هستید؟
هر فردی براساس قانون اساسی حق دارد در انتخابات چه بهعنوان کاندیدا و چه بهعنوان هوادار شرکت کند. کسی نمیتواند چنین حقی را از کسی بگیرد یا اینکه مانع وی برای ورود به عرصه انتخابات شود. احمدینژاد هم از این قاعده مستثنا نیست و نمیتوان مانع از ورودوی به عرصه انتخابات مجلس شد. نکته مهم دیگر اینکه نمیتوان عنوان کرد که وزرای دولت احمدینژاد هم کاملا شبیه به وی فکر میکنند و قصد دارند زمینه را برای بازگشت وی فراهم کنند. ممکن است برخی از وزرای دولت گذشته شخصا به این نتیجه رسیده باشند که میتوانند از طریق نمایندگی در مجلس به مردم خدمت کنند.
درنتیجه نمیتوان مدعی شد که وزرای احمدینژاد برای بازگشت وی تلاش خواهند کرد. معتقدم برخی از افرادی که در دولت احمدینژاد وزیر بودند با افکار و سیاستهای احمدینژاد زاویه دارند. با این وجود بنده شانس زیادی را برای احمدینژاد یا وزرای کابینه وی قائل نیستم و معتقدم تفکر احمدینژادی جایگاه خود را در بین مردم از دست داده است. هرچه دولت آقای روحانی در اجرای سیاستهای خود پیشرفت میکند، مردم بیشتر به عمق فرصتسوزیها و عقبماندگیهایی که دولت احمدینژاد به وجود آورد، آگاهی پیدا میکنند.
آیا از آقای روحانی بهعنوان رئیسجمهور برآمده از جریان اصلاحطلبی انتظار دارید درمورد تائید صلاحیتها رایزنی کند؟
بله؛ آقای روحانی در پیشگاه ملت قسم خورده که از حقوق همه مردم و همه گرایشهای فکری جامعه دفاع کند و پاسدار قانون اساسی باشد. بنابراین از آقای روحانی انتظار داریم نسبت به همه گروهها حساسیت داشته باشد و درصورت لزوم بهویژه برای اصلاحطلبان که در استقرار دولت تدبیر و امید به او یاری دادند، کمک کند. توقع ما از آقای روحانی این است که زمینههای به وجود آمدن یک حماسه جدید سیاسی (انتخابات مجلس) را در کشور فراهم کند.
نظر شما درباره شایعه دیدار اصلاحطلبان با احمدینژاد که توسط یکی از نزدیکان احمدینژاد مطرح شده، چیست؟
شخصیتهای سیاسی هم مانند مردم عادی هنگامی که همدیگر را ملاقات میکنند به احوالپرسی و مراودات معمول اجتماعی میپردازند که مسالهای مرسوم و پذیرفتنی است. قرار نیست اصلاحطلبان با اصولگرایان، و باهم حرف نزنند. ممکن است یک یا چند اصلاحطلب آقای احمدینژاد را در مکانی عمومی ملاقات کردهاند و با ایشان احوالپرسی مرسوم اجتماعی انجام دادهاند یا ممکن است به مناسبت عید نوروز با یکدیگر روبوسی کرده باشند اما اینکه اصلاحطلبان بهصورت سازمانیافته و با برنامهریزی قبلی با احمدینژاد دیدار کردهاند قطعا غلط و «دروغ» است.
زمزمههایی مبنی بر حضور مستقل هواداران آقای روحانی در انتخابات مجلس آینده به گوش میرسد. اینکه هواداران آقای روحانی بهصورت مستقل از اصلاحطلبان وارد انتخابات مجلس بشوند، صحیح است؟
بین حامیان آقای روحانی و اصلاحطلبان یک هدف مشترک وجود دارد. از این نکته نیز نباید غافل شد که اکثریت هواداران آقای روحانی اصلاحطلب هستند و هیچ تفاوتی در رویکرد با آقای روحانی احساس نمیکنند. «اعتدال» یکی از خصوصیات بارز تفکر اصلاحطلبی است و بین این تفکر و مبحث اعتدالی هیچ فاصلهای وجود ندارد. هدف اصلی دولت و اصلاحطلبان این است که مجلس آینده با سیاستهای دولت تدبیر و امید همدل و همزبان باشد. اینکه عدهای که به عناصر حاضر در دولت نزدیکترند، قصد دارند کار انتخاباتی کنند، دلیلی براین مساله نیست که راه اعتدالیون و اصلاحطلبان از هم جداست. هواداران دولت و اصلاحطلبان باید دست در دست یکدیگر زمینه را برای تشکیل مجلسی قوی و منسجم فراهم کنند. انتخابات مجلس آینده انتخابات بسیار مهمی است. مردم، بهای رأیی که در انتخابات ریاستجمهوری به آقای روحانی دادند را توسط تندروها در مجلس پرداخت کردند. به همین دلیل انتخاب نمایندگانی که تکمیلکننده رأی مردم در 24خرداد باشد و از سیاستهای دولت تدبیر و امید حمایت و پشتیبانی کند، مساله بسیار مهم و کلیدی برای آینده کشور است.
فکر میکنم مجلس آینده، مجلس نسبتا خوبی خواهد بود که تداومدهنده آرا و نظرات مردم در انتخابات ریاستجمهوری باشد و تحقق شعارها و برنامههای رئیسجمهور منتخب را در آینده ممکن کند. اگر قرار باشد که مجلس، مجلسی باشد که هر روز کارت زرد نشان بدهد، هر روز تهدید به استیضاح باشد، مطمئنا مجلس آینده و حتی کشور به مشکل برمیخورد. مجلس اگر نداند چه وظایفی دارد و در چه جاهایی باید دخالت کند و در چه جاهایی نباید دخالت نکند، معلوم است که نمیتواند برنامهریزی درستی برای آینده و حل مشکلات مردم داشته باشد. همچنین از دولتی که مدیران و وزرایش دائما بخواهند تحت فشار بیدلیل مجلس باشند، نمیتوان توقع داشت به وعدههایی که به مردم داده است جامه عمل بپوشاند. بعد هم عدهای میگویند پس چه شد آن وعدههایی که دادید؟همه ما باید توجه داشته باشیم که تحقق وعدههایی که آقای روحانی و دولت ایشان داده است بستگی به فراهم شدن شرایط و بسترهای مناسب آن دارد. یکی از عوامل تحقق وعدههای دولت هم حمایت مجلس و حوزه قانونگذاری و نظارت است.
ارزیابی شما از نقش رئیس دولت اصلاحات در انتخابات مجلس آینده به چه صورت است؟ نقش دکتر عارف را چگونه ارزیابی میکنید؟
اگر آقای دکتر عارف در انتخابات مجلس ثبتنام کند و در مجلس آینده حضور داشته باشد به نظر من بهترین گزینه برای ریاست مجلس دهم خواهد بود. با این وجود هنوز چشماندازهای انتخابات آینده روشن نیست و نمیتوان با قطعیت و صراحت در این زمینه سخن گفت. درباره نقش رئیس دولت اصلاحات هم باید عنوان کنم که اگر زمانی نیاز باشد که ایشان کاری برای جریان اصلاحات انجام دهد بدون شک این کار را خواهد کرد و نظرشان مورد پذیرش همه اصلاحطلبان قرار خواهد گرفت. البته من فکر میکنم سازوکار انتخاباتی جریان اصلاحات به شکلی تنظیم شده که زیاد به حضور شخص خاصی برای میدانداری در انتخابات نیاز نباشد.
مقامات ارشد دولت به شکلهای مختلف از احتمال ورود پولهای کثیف به انتخابات آینده مجلس سخن گفتهاند. به نظر شما چه کسانی و با چه اهدافی تلاش میکنند از طریق پول کثیف وارد مجلس آینده شوند؟
قانون انتخابات به خوبی شرایط استفاده از امکانات انتخاباتی را برای همه کاندیداها فراهم کرده است. حتی در این قانون شرایطی در نظر گرفته شده که هزینههای تبلیغات کاندیداها از حد معمول تجاوز نکند تا کاندیداها مجبور نشوند از طریق دیگر هزینه تبلیغات خود را فراهم کنند. به نظر من هشدار کنونی مقامات دولت آقای روحانی به دلیل افشای کمک محمدرضا رحیمی، معاون اول دولت احمدینژاد به برخی از نمایندگان برای انتخابات مجلس هشتم بود. منشأ سخنان وزیر کشور و دیگر مسئولان دولت به این مساله بازمیگردد. بنده بهعنوان یک شهروند توقع داشتم، مسئولان ذیربط جنبههای مختلف پرونده محمدرضا رحیمی را برای مردم تشریح و شفافسازی کنند من هشدار مسئولان دولتی را در شرایط فعلی مسالهای صحیح میدانم، چراکه باعث میشود کاندیداهایی که خود را آماده حضور در انتخابات مجلس میکنند، مراقب باشند که هزینههای تبلیغات انتخاباتی خود را از راههای نامشروع به دست نیاورند.