دکتر سیداحمد خاتون‌آبادی در همایش علل و راهکارهای مقابله با بحران کمی و کیفی آب کشور که در فرهنگستان علوم برگزار شد با اشاره به تحولات جوامع در حوزه محیط زیست، گفت: در دهه 70 موضوع حفاظت از محیط زیست و نقد نظریه‌ رشد اقتصادی مطرح شد. وی قرن 21 را مصادف با مبارزه با گرمایش زمین با تحقق توسعه پایدار دانست و ادامه داد: در این قرن بر گسترش انرژی‌های پاک و اقتصاد سبز و همچنین توقف روند سدسازی تاکید شد.

بر این اساس تخریب سدها شروع شد؛ به گونه‌ای که بر اساس برخی آمارها در آمریکا حدود 400 سد تخریب شده است. خاتون‌آبادی به علل پیدایش سدسازی در کشورهای مختلف اشاره کرد و یادآور شد: شرایط تاریخی و جغرافیایی خاص مناطق، ضرورت و نیاز ساکنان مناطق مختلف و پایین بودن سطح آبهای رودخانه‌ها از جمله علل پیدایش سدسازی بوده است.

عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان کمبود آب را از جمله علل سدسازی در ایران نام برد و خاطرنشان کرد: با افزایش سدسازی در ایران و خشک شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها، حرکت ریزگردها، پایین رفتن آبهای زیرزمینی و فرونشست زمین و کاهش چشمگیر رفاه جوامع را شاهد بودیم. وی به وضعیت برخی از تالاب‌های کشور بر اثر سدسازی اشاره کرد و گفت: تالاب گاوخونی در طی مدت 20 سال خشک شده است.

خاتون‌ آبادی تامین آب و برق، جلوگیری از جریان‌های سیلاب‌ را از دیگر عوامل سدسازی در کشور نام برد و خاطرنشان کرد: این در حالیست که ایجاد سدها از جریان‌های سیلابی جلوگیری نکرده است. علاوه بر آن ایجاد این سدها نابودی مناطق بالادست را موجب شده است. عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تعداد سدهای ایران را 1330 سد ذکر کرد و یادآور شد: بیشترین سدها در آذربایجان شرقی و خراسان رضوی ایجاد شده است که در این دو استان ما با بیشترین مشکل آب مواجه هستیم.

به گفته وی، در سال 74 که مصادف با دوره سازندگی بوده است تعداد سدهای ساخته شده 66 مورد بوده و این تعداد در سال 84، 54 سد بالغ شده است. خاتون‌آبادی به زیر آب رفتن برخی روستاها و آثار تمدنی ایران را از جمله پیامدهای سدسازی در کشور نام برد و اظهار کرد: علاوه بر سدسازی ما شاهد احداث بی‌رویه‌ چاه‌ها برای مصرف آبهای زیرزمینی هستیم به گونه‌ای که تعداد چاه‌ها در سال 90 به 844 مورد افزایش داشته است.

این عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به برخی اشتباهات رایج در توجیه سدسازی در کشور گفت: شیوه تحلیل سدها بر اساس فایده‌ها و کم برآورد کردن هزینه‌ها، بی‌توجهی به دوره ساخت واقعی سدها، بی‌توجهی به هزینه‌ها و عدم توجیه اقتصادی طرح‌های سدسازی از جمله اشتباهات رایج در توجیه سدسازی در کشوراست. وی با تاکید بر اهمیت بحران آب در کشور و استفاده از آب مجازی، ادامه داد: در این زمینه لازم است تا به مدیریت بحران آب توجه بیشتری صورت گیرد.

خاتون‌آبادی در ادامه به اثرات سدسازی در کشور اشاره کرد و گفت:‌ ایجاد سد در کشور موجب توهم فراوانی آب در اذهان می‌شود، علاوه بر آن موجب خشک شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاچه‌ها نیز منجر می‌شود. وی ادامه داد: برای پیشگیری از آسیب‌های مرتبط با سدسازی باید علاوه بر ارزیابی اثرات زیست محیطی آن به ظرفیت تحمل زیست محیطی، آمایش سرزمین، توجه به هزینه و فایده آثار اجتماعی نیز توجه شود. وی به برخی از تجربیات سدسازی در کشور اشاره کرد و گفت: با احداث سد گتوند شاهد شور شدن آب کارون هستیم که این امر منجر به این شده است که این رود در شرف یک بحران زیست محیطی قرار گیرد.

بهار نیوز