غلامرضا ظریفیان با اشاره به اینکه در تاریخ ایران از یک مقطعی شاهد دو ویژگی مشارکت‌ستیزی و قانون‌گریزی بوده‌ایم، اظهار کرد: این ویژگی‌ها با ملاک زیست سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ما آمیخته شده است. با اینکه از زمان مشروطه شاهد تحولات مهمی در کشورمان بوده‌ایم اما هنوز این ویژگی‌ها قابل مشاهده است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: چه پیش از انقلاب اسلامی چه پس از آن، شاهد این بوده‌ایم که چگونه افراد موجب انشقاق احزاب شده‌اند. در واقع به دلیل همان دو ویژگی یاد شده،‌ پایبندی به مشارکت سیاسی- اجتماعی در ایران با مشکلاتی روبرو است.

این استاد دانشگاه در تشریح نقش احزاب در فرآیند مشارکت سیاسی، تصریح کرد: ما در شکل‌دهی به احزاب جدی و قوی دچار مشکل بوده‌ایم. وقتی احزاب قوی وجود نداشه باشند، جریان‌ها و جناح‌ها یا باندها و گروه‌های فشار ایجاد می‌شوند. در مناسبات جناحی و جریانی این مشکل وجود دارد که چارچوب‌ها و اصول قوی همچون احزاب وجود ندارد. اکنون در کشور، فرهنگ جناحی بر فرهنگ حزبی غلبه دارد و افراد در یک مقطعی و بر اساس ضرورتی در کنار هم قرار گرفته و جناح یا ائتلافی را به وجود می‌آورند و با گذر از آن ضرورت، این ائتلاف دچار شکنندگی جدی می‌شود. این در حالی است که این مشکل در احزاب به دلیل وجود ساختارها و اصول حزبی کمتر پیش می‌آید.

این عضو انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها با بیان اینکه ما دچار ضعف در اخلاق عمومی هستیم، گفت: وقتی جمعی در کنار هم قرار می‌گیرند، اخلاق عمومی و دینی ایجاب می‌کند که بر اساس میثاق خود عمل کنند. در آموزه‌های دینی، عهدشکنی یکی از گناهان بزرگ است در حالی که ما شاهد ترجیح منافع شخصی یا گروهی بر منافع جمعی هستیم. بین سیاست و اخلاق در جامعه ما شکاف‌هایی وجود دارد.

ظریفیان ادامه داد: از سویی وجود فرهنگ رودربایستی نیز باعث شده حرف دل و عقل افراد در عرصه سیاست‌ورزی متفاوت باشد و فرد بر اساس رودربایستی ‌در جمعی قرار بگیرد اما به تعهدات خود نسبت به آن جمع پایبند نباشد. وی همچنین با بیان اینکه گاهی افراد به این دلیل تعهدات جناحی خود را کنار می‌گذارند که عهدشکنی برای آنها هزینه زیادی ندارد، خاطرنشان کرد: فرهنگ سیاسی ما به گونه‌ای تنظیم شود که اگر کسی در عرصه سیاست عهد خود را شکست، جامعه او را در لیست سیاه قرار داده و امتیاز منفی جدی به او بدهد. متأسفانه به دلیل ضعیف بودن خاطره جمعی ما، عهدشکنان مورد مواخذه قرار نمی‌گیرند. جامعه عهدشکنان سیاسی را از یاد نبرده و به آنها امتیاز منفی بدهد.

این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به اینکه نیاز داریم از سیاست‌ورزی آماتور و در حال توسعه به مرحله سیاست‌ورزی توسعه یافته حرکت کنیم، اظهار کرد: در سیاست‌ورزی توسعه یافته، احزاب و میثاق‌نامه‌ها و تعهدات نقش کلیدی دارند و افراد در بستر این میثاق‌نامه‌ها در سالیان دراز مورد قضاوت قرار می‌گیرند. ظریفیان در پایان گفت: ما باید کارهای آموزشی جدی انجام دهیم تا افرادی که وارد عرصه سیاست می‌شوند بر اساس مکانیسم‌ها، قواعد و چارچوب‌های سیاست عمل کنند و هر کسی به خود اجازه ندهد که بدون در نظر گرفتن این اصول در عرصه سیاست عمل کند.

بهار نیوز