فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و انواع و اقسام سایت‌ها امروز به بخشی از زندگی ما تبدیل شده‌اند. کدامیک از ما هست که روزانه سری به این سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی نزند؟ به هر حال باید پذیرفت این شبکه ها و سایت ها، آنقدر گسترده شده‌اند که هر کدام از ما در طول روز سری به آنها می زنیم. علت مراجعه به این سایت ها و شبکه ها هم برای هر فردی، بسته به کارش، علایقش و میزان فراغتش متفاوت است. برخی از فضای مجازی صرفا برای کار استفاده می کنند، برخی می خواهند اطلاعات عمومی بگیرند، برخی دیگر فقط پیام هایشان را چک می کنند و برخی هم از آن برای ارتباط با دیگران استفاده می کنند.

فضاهای مجازی هم مثل هر پدیده دیگری می تواند هم کارکرد مفید داشته باشد و هم مضراتی به همراه داشته باشد. یکی از مضرات فضاهای مجازی، کارکردهای اروتیک و مستهجن است. به هر حال باید پذیرفت که تعداد افرادی که با این دید سراغ سایت ها و کانال های مستهجن در فضاهای مجازی می روند، کم نیست.

آمارهای قابل تامل
همین چند روز قبل بود که مدیر موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به استفاده جوانان ایرانی از فضای مجازی، گفت: در سال های گذشته بیش از یک میلیون کاربر ایرانی از سایت‌های غیر اخلاقی بازدید کرده اند. محمدمهدی فتوره‌چی در نشست «شبکه های مجازی، دانشگاه و سیاست های فرهنگی» با اشاره به استفاده جوانان ایرانی از فضای مجازی، گفت: در ایران جوانان دنبال دوست ‎یابی و تعاملات مجازی هستند.

در این نشست محمد آقاسی، مدیرعامل موسسه افکار سنجی دانشجویان ایران هم اعلام کرده بود طبق نظرسنجی صورت گرفته ۵۳ درصد مردم عضو شبکه های اجتماعی هستند و تلگرام بیشترین محبوبیت را دارد که چیزی برابر ۲۸ میلیون نفر را شامل می شود. به گفته او از هر ۱۰۰ مرد ایرانی ۵۵ نفر و از هر ۱۰۰ زن ایرانی ۵۱ نفر عضو شبکه های اجتماعی هستند.

مراحل اعتیاد به پورنوگرافی
اما استفاده از فضاهای مجازی برای دیدن فیلم ها یا عکس های مستهجن چه تبعاتی می تواند داشته باشد؟ پژوهشگران ۵ مرحله را برای افرادی که مشتری سایت های مستهجن هستند، برمی شمرند. نخست، مرحله مواجهه است که در آن بیشتر افراد معتاد به پورنوگراف، دیدن و تماشای فیلم های مستهجن را از سنین پایین شروع کرده اند. سپس مرحله اعتیاد آغاز می شود که در این مرحله فرد مبتلا، تمایل شدیدی به دیدن و تماشای تصاویر مستهجن پیدا می کند و اجتناب از آن غیرممکن می شود.

سوم مرحله افزایش است که در این مرحله، میزان تمایل به دسترسی افزایش می یابد و بیمار نمی تواند از آن دست بکشد. چهارم مرحله حساسیت زدایی است که در آن بیمار، با مشاهده فیلم و تصاویر مستهجن مانند اوایل تحریک نمی شود، بنابراین تلاش می کند با استفاده بیشتر و متنوع تر از مواد پورنوگراف به حساسیت اولیه دست یابد، این در حالی است که دیگر چنین اتفاقی نمی افتد. در نهایت مرحله آخر که مرحله عمل است و در آن فرد از دنیای مجازی پورنوگراف خارج می شود و در عالم واقعیت به انجام اعمال پورنوگرافیک وارد می شود.

تابوی مسائل جنسی در خانواده ها
دکتر بهروز بیرشک، روانشناس و استاد دانشگاه در تحلیل این موضوع می‌گوید: اکنون با تغییراتی که در فضای مجازی صورت گرفته، شاهدیم شبکه هایی مثل تلگرام میلیون ها نفر عضو دارند. او ادامه می دهد: از طریق این شبکه در فضای مجازی اطلاعات خوبی می توان به دست آورد، اما تلگرام هم مثل هر سایت دیگری در فضای مجازی می تواند معضلاتی ایجاد کند.

این روانشناس بیان می کند: در سال های اخیر دولت خیلی تلاش کرده که سایت های مستهجن و شبکه‌های مبتذل را فیلترینگ یا محدود کند اما فیلترینگ همه این فضاها میسر نیست. چند سال قبل هم در آماری که به واسطه جستجو در گوگل بود، اعلام شده بود بیشترین جستجوی ایرانی‌ها کلیدواژه‌هایی در زمینه مسائل جنسی است. البته در آن آمار مشخص نشده بود که سن اشخاص چقدر است و یا جنسیت افراد به چه شکل است، اما می‌توان حدس زد این‌ها بیشتر نوجوانان پسر هستند که به دنبال این مسائل می روند.

دکتر بیرشک ادامه می‌دهد: شاید بخشی از این اتفاق را بتوان این طور توجیه کرد که نوجوانان پسر با توجه به سن و سال خود و جنبه های فرهنگی سراغ این سایت‌ها می‌روند. آنها از لحاظ تماس با جنس مخالف در مرحله ای هستند که احساس می کنند محدودیت دارند و بسیاری از آن ها نمی توانند این احساس محدودیت را مطرح کنند. هنوز هم برای خیلی از خانواده‌ها صحبت از این مسائل به نوعی تابو تلقی می‌شود.

او عنوان می کند: چنین آماری می‌تواند منبعی باشد که به این موضوعات توجه کنیم. کشف اطلاعات در فضای مجازی یک بحث است، اما گاهی دیدن عکس‌ها و فیلم های مبتذل در فضای مجازی باعث افزایش تحریک پذیری می‌شود و این موضوع باعث ارضای افراد به شکل غیر عادی و غیرطبیعی می شود. همین امر می تواند اضطراب افراد را بیشتر کند، افسردگی در آن ها را افزایش دهد که با خود بگویند چرا من این کار را می کنم و دیگران نمی کنند؟ چرا من نمی توانم خودم را کنترل کنم.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه برخی افرادی که به سایت‌های مستهجن می روند، احساس نیاز روانی می کنند و نه صرفا نیاز فیزیولوژیک، ادامه می‌دهد: صرفا فیلترینگ نمی‌تواند به حل این مشکل کمک کند. جنبه های فرهنگی موضوع هم باید در نظر گرفته شود و باید در این زمینه به افراد آموزش داده شود. او می‌افزاید: نوجوانی اوج احساس و تغییرات فیزیولوژیک است و این موضوعات برای همه جوامع وجود دارد، حال در جوامعی که ارتباطات آزاد جنسی وجود دارد افراد کمتر سراغ جستجوی این مسائل در فضای مجازی می روند.

دور شدن از واقعیت های زندگی
برای پیگیری بیشتر تاثیرات مخرب دیدن فیلم های مستهجن در نوجوانان سراغ دکتر مهدی تهرانی‌دوست، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران رفتیم. او می‌گوید: قطعا مشاهده این سایت‌های مستهجن تبعاتی دارد. در خارج از کشور معمولا چنین سایت‌هایی محدودیت سنی دارند و نوجوانان اجازه ندارند آن ها را ببینند.

او ادامه می‌دهد: گذراندن وقت در فضای مجازی، هم مشغله فکری نوجوانان را زیاد می کند و هم باعث دور شدن آنها از واقعیات زندگی می شود و نیز می تواند باعث تخریب رفتارهای جنسی و احساسات جنسی نوجوان شود. این فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان می‌افزاید: رفتن نوجوان به سایت‌های مستهجن ممکن است باعث شود او مسیر منطقی و معقولی را که باید در آن قرار بگیرد، نتواند سپری کند. بنابراین هرگز توصیه نمی شود نوجوانان وقت خود را با گذراندن در فضای مجازی و بخصوص این سایت ها سپری کنند.

بهار نیوز