کوثر فرهادی
روزنامه بهار
فناوری اطلاعات سلامت حوزهای است که برای ایجاد ارتباط میان سلامت و فناوری اطلاعات ایجاد شده و مبتنی بر استفاده IT در حوزه سلامت و مراقبتهای سلامتی وناظر بر تبادل ایمن اطلاعات میان گروههای مختلف، کنترل و مانیتورینگ اطلاعات سلامتی است. ارتباط مدیریت سلامت با وضعیتهای بحرانی ارتباط تنگاتنگی است چرا که بحران منجر به ایجاد فشار روانی _اجتماعی شده و آسیبهای جانی مالی، تهدیدها و خطرهای تازهای ایجاد میکند.با این توضیحات میتوان بحران، تکنولوژِی و سلامت را سه حوزه در هم تنیدهای دانست که البته در کشور ما هنوز نتوانستهاند هم پای با هم رشد کنند.
پلاسکو و فناوری اطلاعات
حادثه پلاسکو در آخرین روز دی ماه سال جاری اگرچه میتوانست کم هزینهتر باشد اما طولانی شدن عملیات نجات، عدم وجود اطلاعات قابل اعتماد از مصدومین زیر آوار و اطلاعات آماری نادرست از افراد درگیر در ساختمان همه و همه نشاندهنده خلایی در سیستم مدیریت بحران کشور است که البته تا حدودی با پروتکلهای مربوط به سلامت پرسنل و کاربرد IT در مدیریت بحران قابل پیشگیری بود. بدینترتیب گسترش کاربرد IT در حرفهها و مشاغل سخت و زیان آور جهت پشتیبانی از سلامت پرسنل میتواند بیش از گذشته مانع ایجاد هزینه برای افراد و اموال وگامی موثر در مدیریت بحران باشد.
معرفی یکی از نمونههای کاربرد IT در مدیریت بحران و سلامت
RFID کوتاه شده عبارت RADIO FREQUENCY IDENTIFICATION و یک سامانه شناسایی از طریق امواج الکترومغناطیس است . RFIDیک سامانه است که با استفاده از ارتباطات مبتنی بر فرکانسهای رادیویی امکان شناسایی خودکار، ردیابی ومدیریت اشیا، انسان و حیوانات را فراهم میکند. کاربرد RFID بسیار گسترده است و میتواند در کلیه سطوح سلامتی، خدمات و مدیریت شهری و و ایمنی استفاده شود. روش انتقال اطلاعات در این سامانه از طریق امواج رادیویی میدانهای مغناطیسی است که بهطور بی سیم و بدون تماس انجام میشود و هدف این روش شناسایی خودکار اشیا از طریق تگهای متصل به آنهاست. اجزای مختلف یک سامانه RFID شامل موادی است مانند: یک TAG که خود از حافظه و آنتن تشکیل شده یک خواننده یا READER ، میانافزار برای تبدیل کدهای خوانده شده از تگ به کدهای کامپیوتری و یک نرمافزارترجمه گر کدهای کامپیوتری برای انسان.
تگ شامل یک مدار الکتریکی است که به شیء مورد نظر که لازم است دارای یک کد شناسایی باشد وصل میشود و زمانی که تگ نزدیک یا در محدوده کدخوان قرار میگیرد میدان مغناطیسی تولید شده توسط کد خوان باعث فعال شدن تگ میشود. در ادامه تگ پیوسته اقدام به ارسال از طریق پالسهای رادیویی میکند. در نهایت دادهها توسط کد خوان دریافت و از میانافزار دادههای دریافت شده را به اطلاعات قابل استفاده در سیستم کامپیوتر میزبان تبدیل میکند. RFID میتواند یکی از مهمترین ابزارها در مواقع بحران به خصوص آتش سوزی و زلزله باشد چنانکه اگر هر آتش نشان مجهز به مچ بندها یا گردنبندهای RFID باشد میتواند در مواقعی از بحران حجم زیادی از اطلاعات را از مصدوم دریافت کرد و همچنین برای جایابی قربانیان حادثه از آن استفاده کرد؛ بدین صورت که تگهای متصل به آتش نشانها میتوانند اطلاعات دقیقی از مکان، اطلاعات هویتی، گروه خونی و سایر اطلاعات سلامتی در اختیار بگذارند.
آنچه که RFID برای پلاسکو داشت
در این صورت احتمالا مجبور نبودیم در حادثه پلاسکو برای رسیدن به محلی که آتش نشانها در آن محبوس شدهاند مسیرهای مختلف را آزمون و خطاکنیم بلکه استفاده از فناوری RFID میتوانست به ما در تعیین مکان دقیق قربانیان حادثه کمک و فرآیند نجات را با مشکلات کمتری مواجه کند. همچنین استفاده از تگهای دو طرفه در این سامانه باعث میشود که تگهای مختلف همدیگر را پیدا کنند و به تبادل اطلاعات با یکدیگر بپردازند؛ بدین صورت احتمالا آتش نشانها و مصدومین حادثه پلاسکو میتوانستند به مخابره اطلاعات مکانی شان با هم پرداخته و درنهایت امداد گران را در زمان کمتری متوجه محل حضور شان کنند . استفاده از این فناوری البته در تجمیع و کنترل وسایل و تجهیزات آتش نشانی پیش از ماموریت نیز مفید است. اطمینان از وجود همه وسایل با استفاده از فعال کردن READERهای سامانه راه را برای اطمینان آتش نشانها از تجهیزات فراهم خواهد کرد.
RFID همچنین میتواند مجهز به سیستمهای سنجش ضربان یا CO2 بوده و حیات مصدومین و زیر آوار ماندگان حادثه را به طور منظم به مراکز سلامتی گزارش دهد. در این حالت مدیران بحران قادرند اولویتهای عملیات نجات را مشخص کنند و به مدیریت زمان طلایی برای نجات افراد بپردازند.RFID همانند سایر نسخههای کاربردی IT ضعف هایی دارد از جمله این موارد میتوان به نبود استاندارد معتبر استفاده از آن اشاره کرد که موجب عدم توسعه آن شده گرچه تدوین استاندارد درآمریکا شروع شده است. همچنین هزینه راهاندازی این سیستم در مقایسه با سیستمهای دیگر بیشتر و ممکن است با سایر فرکانسها و فلزات تداخل ایجاد کند. بهعلاوه تجاوز به حریم خصوصی افراد و کنترل نامحسوس آنها مغایر با اصول محرمانگی اطلاعات است. در کنار همه این معایب و محدودیتها میتوان به مزایای این سامانه از جمله کاهش خطا، کنترل فرآیندهای غیر قابل رویت، امنیت و یکپارچگی اشاره کرد.