بهار نیوز - ما، بیداری و ‌رویای شرقی

مهرداد ابوطالبی اصفهانی

فاصله روستای محل زندگی شان با مدرسه زیاد بود. با یک گاری دستی کنار خیابان موز می‌فروخت. با پس‌اندازش یک دوچرخه خرید، پیاده نمی‌توانست به مدرسه برود.برای ملتی شرقی که در ‌بیداری‌ بین 50 تا 70 درصدشان زیر خط فقر زندگی می‌کنند و مدت‌هاست درگیر زد و خوردهای سیاسی و قومی هستند و درآمد متوسطشان از 100 دلار تجاوز نمی‌کند، ‌رویای شبانه‌ چه می‌تواند باشد؟ جز اشتغال و رونق اقتصادی و بهداشت ارزان قیمت و فراگیر؟ بیایید نام بیداری‌های عاقلانه‌ چهارمین رئیس دولت مدرن را ‌رویای شرقی‌ بگذاریم. کودک کشاورز‌زاده‌ای که ذکرش در بالا رفت، او که برای رفت و آمد به مدرسه دوچرخه نیاز داشت و با دستفروشی موز دوچرخه خرید، به مدرسه رفت، برای تحصیل در دانشگاه بورسیه گرفت و جراح شد. به عنوان یک نخبه دانشگاهی وارد دولت شد و هنگامی که از ریاست دولت استعفا داد متوسط درآمد سرانه مردم کشورش بیش از 1600 دلار بود. قطعا ماهاتیر محمد معمار مالزی نوین است. ماهاتیر محمد در سخنرانی معروفش در سال 2005 در ایران گفت: ایران یکی از پیشگامان تمدن در جهان است که مالزی در برابر آن هیچ است، اما ما توانستیم با ‌اندیشه درست‌ بسیار سریع پیشرفت کنیم.

اندیشه درستی که به قول ماهاتیر محمد پیشرفت سریع را برای مالزی به همراه آورد چه بود؟
مالزی کشور پهناوری نیست، شصت و ششمین کشور جهان از لحاظ وسعت و با نزدیک به 30 میلیون نفر جمعیت، و البته تنوع قومی و مذهبی زیاد. 55درصد مردم مسلمان و بقیه بودایی و هندو هستند. مالزی هم مانند ایران نفت دارد و البته اقلیمی حاصلخیز و پر باران. ماهاتیر محمد امروز 91ساله است. در یکی از دانشگاه‌های سنگاپور مدرک پزشکی‌اش را گرفته. از سال 1973 که به عنوان نماینده مجلس سنا وارد حکومت شد و در طول دهه هفتاد میلادی مشاغل حکومتی متنوعی را تجربه کرد و در نهایت در سال 1981 با رای مردم مالزی به نمایندگی از حزب تجدد خواه جبهه ملی‌ به سمت نخست وزیری و ریاست دولت منصوب شد. برای توصیف اوضاع کشورش وقتی که به قدرت رسید بهتر است کمی از آمار کمک بگیریم. بنابر روایات مختلف بین 50 تا 70 درصد مردم کشور زیر خط فقر زندگی می‌کردند و سرانه متوسط درآمدشان کمتر از 100 دلار بود. اکثریت جمعیت کشور کشاورز و ماهی گیر بودند و درآمد مالیاتی دولت بسیار ناچیز بود. بودجه عمومی دولت غالبا از طریق فروش نفت تامین می‌شد و مجموع صادرات کشور به 14 میلیارد دلار می‌رسید در حالی که مجموع تولید ناخالص ملی هرگز از رقم 24 میلیارد دلار فراتر نرفته بود. برای سال‌ها تورم دو رقمی بود و به خاطر نفوذ احزاب محافظه‌کار کشور درگیر زد و خوردهای سیاسی و قومی و نژادی مختلف بود.

دولت قبل از او به رهبری ‌حسین اون‌ طرفدار دولتی شدن اقتصاد بود. بسیاری از صنایع بزرگ از جمله کشتیرانی و هوانوردی و نفت در کنترل دولت بود و به دلیل ناکارآمدی دستگاه دولت فساد در دستگاه‌های اجرایی بسیار فراگیر شده بود. نسخه ماهاتیر محمد برای اقتصاد بحران زده مالزی چیزیست که خودش آن را ‌حمایت گرایی سازنده‌ نام گذاری کرد. درحالی که غالب محافظه کاران از نسخه‌های ‌محدود کردن واردات‌ سخن میگفتند ماهاتیر محمد مسیر ‌توسعه صادرات‌ را در پیش گرفت. محدودیت واردات نسخه هایی اقتصادی هستند که معتقدند باید درهای تجارت خارجی را بست و صرفا با تکیه بر توان تولید داخلی به سمت چیزی حرکت کرد که نام خودکفایی اقتصادی! را بر آن می‌نهند. و این در مقابل سیاست‌های ماهاتیر محمد مبتنی بر سیاست درهای باز اقتصادی بود.

سیاستی که دولت با آن با جذب سرمایه گذاری و کارآفرینی خارجی در صدد ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی است. ماهاتیر محمد در توصیف سیاست‌های اقتصادی‌اش می‌گوید: (ما به جای استراتژی جایگزینی واردات، استراتژی توسعه صادرات را در پیش گرفتیم و اجازه دادیم خارجی‌ها با تکنولوژی خود، کشور مارا صنعتی کنند. در حالی که اگر خودمانمی خواستیم تمام این تکنولوژی هارا بسازیم 30 تا 40 سال طول می‌کشید. قرار نیست تکنولوژی دستگاه هارا وارد سیاست کنیم. خارجی‌ها سرمایه آوردند و اشتغال ایجاد کردند و امروز ما هستیم که نیاز سایر کشور‌ها را تامین می‌کنیم.) سیاست خارجی تحسین برانگیز او هم در رشد اقتصادی کشور بسیار موثر بود. وی در سال‌هایی که کشور‌های توسعه نیافته عامل عقب افتادگی خود را به گردن عوامل خارجی می‌انداختند با برگزیدن راه تعامل با دنیا و نشان دادن مزیت‌های اقتصادی سرمایه گذاری در مالزی گام بسیار بلندی در رشد اقتصادی کشور و پیرو آن استقلال بیشتر کشور برداشت. دولت ماهاتیر محمد به جای نفی و‌طرد شرکت‌های بزرگ چند ملیتی با عقد قرار دادهای بزرگ شروع به جذب سرمایه گذاری خارجی کرد، گاها تا 60 درصد سهام صنایع بزرگ را به شرکت‌ها و کمپانی‌های چند ملیتی فروخت.

در دوران دولت ماهاتیر محمد و اصلاحات اقتصادی او بسیاری از صنایع مادر نیز طی فرآیند خصوصی‌سازی به شرکت‌های داخلی و خارجی واگذار شدند. از جمله خصوصی‌سازی فرودگاه‌ها، خطوط هوایی و صنایع کشتی‌رانی و شرکت‌های آب و برق. و سود حاصل از فعالیت‌های اقتصادی در این حوزه‌ها در غالب مالیات دوباره به دولت بازگردانده می‌شد.اقدامات بزرگ و اصلاحات اقتصادی ماهاتیر محمد در کوچک‌سازی دولت موجب مهار فساد و شفافیت بسیار بیشتر در فرآیند‌های دولتی و اجرایی شد. مبازره او با فساد دولتی را می‌توان از زبان خودش این گونه توصیف کرد: برای مبارزه با فساد اطمینان حاصل کنید که روند‌ها کوتاه و ساده هستند. مردم رشوه می‌دهند تا فرآیند‌های پیچیده را ساده کنند. بیش از صد آیه در قرآن درباره عدالت است، اما به شیوه‌های آن اشاره نشده است. ما این شیوه را برای اجرای عدالت در نظر گرفته ایم.

اقدامات اصلاحی او با مخالفت هایی از جانب گروه‌های مختلف سیاسی مواجه شد. غالب انتقاد‌ها ناظر به سیاست‌های تعاملی و درهای باز اقتصادی او بود. او در یک سخنرانی در پاسخ به انتقاد‌ها از از سیاست تعاملی دولتش در مورد کشور‌های رقیب گفت: ما می‌توانیم در مالزی فقط به فکر شکست همسایه ابر قدرتمان چین باشیم و همواره در حال جنگ باشیم. اما می‌توانیم از یک کیک درحال رشد و‌ترقی لقمه‌ای‌اندازه خودمان برداریم.لقمه‌ای که خردمندی و عقلانیت ماهاتیر محمد از کیک رشد و‌ترقی برداشت امروز کام مردم مالزی را شیرین کرده است. درصد فقر از 70 درصد شروع دولتش به 4 درصد کاهش یافت در حالی که تورم برای چندین سال پیاپی تک رقمی است و کشورش رشد اقتصادی دو رقمی را تجربه کرده است. تولید ناخالص ملی از 24 میلیارد دلاری که بود به 200 میلیارد دلار رسید و سرانه درآمد هر مالزیایی از 100 دلار به 1600 دلار افزایش یافت. منتقدانش به دلیل اجرا نکردن سیاست‌های محدودیت واردات او و دولتش را مینواختند اما اکنون صادرات این کشور از 14 میلیارد دلار در سال 81 به بیش از 161 میلیارد دلار بالغ شده بود و سیاست‌های توسعه صادرات و درهای باز اقتصادی مازاد صادراتی 30 میلیارد دلاری را به ارمغان آورد.

خودش می‌گوید هنگامی که به قدرت رسید بسیاری از مردم مالزی روی درخت‌ها زندگی می‌کردند و هنگامی که دولت را تحویل داد جزو 10 کشورنو صنعتی جهان بودند. در توسعه گردشگری معجزه ماهاتیر محمد تبدیل کردن درامد 900 میلیون دلاری در سال 81 به درامد 34 میلیارد دلاری بود. برای شروع پایگاه‌های نظامی برجا مانده از ژاپنی هارا به تفریحگاه‌های گردشگری شامل هتل‌های لوکس و پیست‌های اتومبیل رانی و غیره تبدیل کردند. تبدیل شدن مالزی به یکی از بزرگترین مقاصد گردشگری در جهان نه تنها تهدیدی برای فرهنگ دینی و بومی مالزی نبود. بلکه امروز با شعار آسیای واقعی مالزی تبدیل به ویترین فرهنگی آسیا شده است. هم زیستی مسالمت آمیز هندو‌ها و بوداییان و مسلمانان و پرستشگاه‌هایی که دیوار به دیوار هم ساخته شده‌اند بهترین تبلیغ برای فرهنگ روادار و مداراگر شرقی و اسلامی پیش‌روی جهانگردان قرار داده است. ماهاتیر محمد در سال 2003 از قدرت خداحافظی کرد. در خاطراتش عنوان کرده اعتدال و میانه روی را در خانه از مادرش آموخته بود و در سخنرانی خداحافظی‌اش در مجلس تاکید کرد: پیشرفت‌های اقتصادی مالزی بدون دموکراسی و همزیستی مسالمت آمیز فرهنگ‌ها هیچ است و از بین خواهد رفت. اگر هنر ماهاتیر محمد عقلانیت و تدبیر در استفاده صحیح از فرصت‌ها و تعامل سازنده با دنیا و دوری از شعار زدگی بود، هنر مردم مالزی هم ‌اعتماد‌ به عقلانیت و تداوم اصلاحات او بود. مردم مالزی امروز، به عنوان یک کشور مرفه و پیشرفته مدیون آن ‌هنر‌ و ‌اعتماد هنرمندانه‌ هستند. عقلانیت، تعبیر ‌رویای شرقی‌ است.