بهار نیوز - آغاز توافق‌های بزرگ نفتی

روزنامه بهار: تلاش ایران برای جذب حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برای توسعه بیش از ۵۰ میدان نفتی و گاز طبیعی، با نزدیک شدن به دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ۱۹ مه برابر با ۲۹ اردیبهشت از پیشرفت بازمانده بود. استدلال‌های سیاسی روند تایید مفاد قرارداد که دولت عرضه می‌کرد را متوقف کرده بود. با این‌همه تحریم‌های مالی آمریکا و تهدید محدودیت‌های بیشتر همچنان بسیاری از سرمایه گذاران بین‌المللی را منصرف می‌کند.

روحانی با کسب بیش از ۵۷ درصد آرا، رقیبانش را شکست داد. زمانی که پیروزی روحانی در روز شنبه اعلام شد، دونالد‌ترامپ، رئيس جمهور آمریکا در عربستان سعودی که رقیب منطقه‌ای ایران است، به‌سر می‌برد.‌ترامپ گفته است توافق هسته‌ای که قدرت‌های جهانی با ایران امضا کرده اند، یکی از بدترین توافق‌هایی است که وی دیده و وعده داده است که سیاست آمریکا در قبال ایران را بازبینی می‌کند. تحلیلگران شرکت‌های ‌کورنراستون گلوبال آسوشیتس‌ و ‌اس وی بي‌انرژی‌ می‌گویند حسن روحانی پس از پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری ایران، برای پیش‌برد برنامه‌های جذب سرمایه‌گذاران خارجی که برای افزایش تولید نفت ضروری است، در موقعیت قدرتمندتری قرار دارد. قانم نوسیبه، موسس شرکت مشاوره مدیریت ‌کورنراستون گلوبال آسوشیتس‌ در مصاحبه‌ای به بلومبرگ گفت: این انتخاب به روحانی اختیار می‌دهد برنامه‌هایش را پیش ببرد. روحانی یا صبر می‌کند و می‌بیند‌ترامپ چه اقدامی خواهد کرد یا به پیش حرکت می‌کند.

فرصت برجام برای نفت
ایران به واسطه تحریم‌های بین‌المللی در سال‌های گذشته امکان توسعه میدان‌های نفتی خود با مشارکت شرکت‌های بزرگ بین‌المللی را نداشت. همین امر سبب شد تا تکنولوژی روز دنیا از دسترس ایرانیان دور بماند؛ اما بازگشت زنگنه به وزارت نفت در سایه اجرایی شدن برجام این فرصت را ایجاد کرده تا زمینه حضور شرکت‌های خارجی در بحث سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی فراهم شود. در همان ماه‌های نخست دولت یازدهم، وزارت نفت ایران اعلام کرد که به دنبال تدوین مدل جدید قراردادهای نفتی است؛ قراردادهای برد –برد که می‌توان با تکیه بر آن، شرکت‌های بزرگ نفتی دنیا را به بازار ایران جذب کرد. هرچند مراحل تصویب و نهایی کردن این مدل قراردادی زمان زیادی برد، اما سرانجام با تصویب مجلس آماده شد. این قراردادها که بعدها به IPC معروف شد، راه را هموار کرد تا حضور خارجی‌ها در صنعت نفت ایران بیشتر شود. از سوی دیگر ایران برای آن که بتواند با انتقال تکنولوژی به کشور آن را بومی کند، شرطی را در دل این قراردادها منظور کرد. به واسطه این شرط هر شرکت خارجی که بخواهد در صنعت نفت ایران حضور داشته باشد باید با یک شرکت ایرانی در تمامی مراحل کار شریک شود.

11 شرکت ایرانی در لیست
در گام بعدی شرکت ملی نفت ایران در 13 تیر سال گذشته نام شرکت‌های ایرانی که توانایی همراهی با شرکت‌های خارجی و تبدیل شدن به شرکت‌های E&P (شرکت‌های اکتشاف و تولید) را دارند منتشر کرد. اکنون بر اساس اعلام شرکت ملی نفت، ‌11 شرکت ایرانی در لیست قرار دارند. همچنین در 13 دی ماه سال 95، شرکت ملی نفت اسامی شرکت‌های خارجی تایید صلاحیت شده را نیز منتشر کرد. در این لیست نام 29 شرکت خارجی به چشم می‌خورد که سهم شرکت‌های ژاپنی بیش از سایر کشورها بود. با این حال نام شرکت‌های بزرگی مانند بریتیش پتولیوم نیز از قلم افتاده بود. عدم حضور این شرکت‌ها باعث شد تا شرکت نفت اعلام کند که این لیست بعدها و با بررسی‌های بیشتر بلند بالا خواهد شد. از سوی دیگر صدای انتقاد ایرانی‌ها نیز بلند شد. برخی شرکت‌ها معتقد بودند که نام آنها باید در بین شرکت‌های ایرانی قرار گیرد. همین انتقادات کار خود را کرد تا وزارت نفت اعلام کند فهرست شرکت‎های E&P ایرانی بلندتر می‎شود.

مشارکت بیشتر داخلی‌ها
مدیرکل سیاست‌گذاری، مهندسی و استانداردهای معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت با اعلام این خبر افزود: هم اکنون مراحل ارزیابی تعدادی دیگر از شرکت‌های متقاضی برای فعالیت در حوزه اکتشاف و تولید را در دستور کار داریم و در آینده‌ای نزدیک، اسامی تعدادی از شرکت‌هایی که تایید صلاحیت می‌شوند به فهرست قبلی اضافه خواهد شد. محمدرضا ابوطالب درباره برنامه معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت برای شناسایی و ارزیابی شرکت‌های پیمانکار عمومی هم گفت: تدوین شرح خدمات و مدل ارزیابی این دسته از شرکت‌ها نیز در دست اقدام است و فهرست شرکت‌های مورد تایید امسال آماده و اعلام خواهد شد. بر اساس این گزارش، وزارت نفت پس از اجرای طرح‌تدوین مدل ارزیابی و احراز صلاحیت شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) در حوزه بالادست‌که سبب تهیه مدل، ارزیابی و انتخاب 11 شرکت صاحب صلاحیت شد، در صدد شناسایی و ارزیابی پیمانکاران عمومی ایرانی برآمد.

همه چیز آماده است
با این حال اگرچه انتظار می‌رفت تا پیش از پایان سال 95 اولین قرارداد در قالب الگوی قراردادهای جدید نفتی به امضا برسد، اما این امر محقق نشد. از مهمترین این عوامل می‌توان به انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا و ایران اشاره کرد. شرکت‌های نفتی منتظر بودند تا مشخص شود سیاست هایی که منجر به امضای برجام و باز شدن فضای کار در ایران شده بود ادامه دار خواهد بود؟ اگرچه در یکی دو ماه اول ریاست جمهوری‌ترامپ نگرانی‌ها در باره برهم خوردن برجام وجود داشت اما عقب نشینی چهل و پنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا از مواضع تند خود خیال شرکت‌های نفتی را کمی آسوده کرد. از سوی دیگر انتخابات در ایران نیز نگرانی دیگر این شرکت‌ها به شمار می‌رفت. بنابراین امضای نخستین قرارداد نفتی در دولت یازدهم محقق نشد و به دولت بعد رسید.
برخی تحلیلگران بین‌المللی عقیده دارند حسن روحانی پس از پیروزی مجدد در انتخابات ریاست جمهوری ایران، برای پیش‌برد برنامه‌های جذب سرمایه گذاران خارجی که برای افزایش تولید نفت ضروری است، در موقعیت قدرتمندتری قرار دارد. انتخاب مجدد به روحانی اختیار می‌دهد برنامه‌هایش را پیش ببرد. روحانی یا صبر می‌کند و می‌بیند‌ترامپ چه اقدامی خواهد کرد یا به پیش حرکت می‌کند.

توافق‌های نهایی
سال‌ها تحریم بین‌المللی، مانع سرمایه‌گذاری در ایران شده بود که زمانی دومین تولیدکننده بزرگ اوپک بود و اقتصاد این کشور را فلج کرد. تشدید تحریم‌ها در سال ۲۰۱۲، صادرات نفت خام ایران را کاهش داد اما این کشور پس از برچیده شدن محدودیت‌ها در ژانویه سال ۲۰۱۶، فروش نفت را دو برابر کرد. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران دو هفته پیش اظهار کرد، صادرات نفت از زمان لغو تحریم‌ها به حدود۲. ۵ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. روش زنگنه در حرکت دولت برای جذب سرمایه گذاری خارجی، سودمند بوده و به تنظیم قراردادها برای سرمایه گذاران نفتی جدید و واگذاری پروژه‌ها به شرکت‌های بین‌المللی کمک کرده است. البته رئیس‌جمهوری ایران هنوز درباره اعضای کابینه در دور دوم ریاست جمهوری خود اشاره‌ای نکرده است. بزرگترین شرکت‌های نفتی تاکنون بیش از توافق‌هایی برای مطالعه پروژه‌های انرژی یا طراحی برنامه‌های توسعه تعهدی نداشته اند. توتال که برای طراحی برنامه‌هایی برای تولید گاز طبیعی فراساحلی و استخراج نفت ساحلی موافقت کرده بود، توافق‌های نهایی برای پروژه‌ها در ایران امضا نکرده است.

امروز؛ امضای قراردادی مهم
بر همین اساس نخستین قرارداد خارجی صنعت نفت در پسا برجام امروز به امضا می‌رسد. قرارداد ساخت لوله‌های CRA به ارزش تقریبی 550 میلیون دلار به عنوان مهمترین قرارداد خارجی شرکت ملی نفت ایران در دوره پسابرجام، امروز (چهارشنبه، سوم خرداد) میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی اسپانیایی-ایرانی امضا می‌شود. قرارداد ساخت لوله‎های CRA (لوله مقاوم در برابر خوردگی)، بخشی از طرح بومی‌سازی 10 گروه خانواده کالاهای صنعت نفت و پنجاه و سومین قراردادی است که در قالب این طرح به امضا می‎رسد و زمینه انتقال فناوری ساخت این کالای راهبردی را در کشور فراهم می‎کند.
با امضای این قرارداد بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم شرکت‌های توباچک (TUBACEX) اسپانیا و شرکت فولاد اصفهان، 600 کیلومتر لوله مغزی CRA مورد نیاز شرکت نفت و گاز پارس از طریق مشارکت سازندگان داخلی و خارجی تامین می‌شود و علاوه بر تامین نیازهای صنعت نفت، دانش فنی تولید لوله‎های آلیاژی به ویژه لوله‎های CRA به طور کامل به داخل کشور منتقل و پس از اتمام قرارداد، ایران به یکی از تولیدکنندگان این کالای راهبردی در دنیا تبدیل خواهد شد. امضای نخستین قرارداد خارجی تنها به فاصله چند روز از انتخابات ریاست جمهوری ایران نشان از این دارد که انتخاب مجدد حسن روحانی به عنوان ریاست جمهوری ایران توانسته اعتماد شرکت‌های بین‌المللی را جلب کند و در روزها و هفته آینده باید منتظر امضای قراردادهای بیشتر در این زمینه باشیم.