بهار نیوز - سینما؛ حالا فراتر از سینماست

گزارش «بهار» از اهمیت و اعتبار سینمای ایران در روز ملی آن

مرجان یگانه پرست- روزنامه بهار
روز ملی سینما دیگر یکی از اتفاقات مهم و مطرح تقویمی کشورمان شده، حرفه و هنری که در سرزمین ما به یکی از شاخصه‌های ارزشمند و پر افتخار بدل شده است. هنری که زمانی مهمترین عامل سرگرمی‌سازی و تفریح شهروندان بود و در دهه‌های اخیر به یمن موفقیت‌ها و جوایز جهانی که عباس کیارستمی، مجید مجیدی و رخشان بنی اعتماد در گذشته و اصغر فرهادی، شهرام مکری، نرگس آبیار و بسیاری دیگر در سال‌های اخیر برای کشورمان به ارمغان آورده اند، به عاملی پرافتخار و معرف ما در جهان بدل شده است اما شاید کمتر از قبل سرگرم کننده. سینمایی که سکوی پرش ما به جهان و معرفی فرهنگ و هنرمان شده است و در داخل، مامنی برای واگویی دردها، مطالبات و حتی تجربه‌آموزی‌ها. این هنر- صنعت وارداتی در این سال‌ها به هنری وطنی با سبک و سیاقی ایرانی بدل شده است و در سینمای جهان، گونه خاصی از روایت و جهان بینی مان را ارائه می‌کند. تخصیص روزی به این هنر- صنعت نه تنها پربیراه که توجهی ویژه به یک اعتبار ملی و جهانی است.
***
در آستانه روز ملی سینما: شیرین شدن ذائقه با جایزه‌ای معتبر
در آستانه روز ملی سینما، افتخاری دیگر به پرونده تاریخ سینمای ما اضافه شد و بازیگری خوش آتیه و تلاشگر در مجموع آثارش، جایزه‌ای معتبر برای مان به ارمغان آورد. نوید محمدزاده برای بازی در فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» جایزه بهترین بازیگر مرد بخش افق‌های جشنواره ونیز را از آن خود کرد. جایزه‌ای ارزشمند و ویژه از جشنواره‌ای معتبر. نوید محمدزاده که از بازی متفاوت و موثر او در فیلم جنجالی رضا درمیشیان در جشنواره سی و دوم فیلم فجر یاد و تحسین شد، در ذهن مخاطبان تثبیت شد. هر چند بازی تحسین شده او از سوی بسیاری از منتقدین به دلیل توقیف «عصبانی نیستم» و پیامدهای بعد از آن دیده نشد و حسرتی برای وی به جا گذاشت که در هر جشنی درباره این حس و سیمرغ بازیگری که از دست داد، صحبت می‌کرد. هر چند او در اولین تجربه سینمایی‌اش از گرفتن سیمرغ باز ماند اما تجربه‌های موفق بعدی او، توانمندی و تلاشگری‌اش را به همگان ثابت کرد. او در تجربه‌های دیگرش از «لانتوری» و «ابد و یک روز» گرفته تا «خشم و هیاهو» و «خفه گی» ، توان بازیگری‌اش را در ایفای نقش‌های متفاوت به رخ کشید تا آنجا که در نقشی حاشیه‌ای در فیلمی از یک کارگردان اولی یعنی در «ابد و یک روز» ، بازی خیره کننده‌ای از خود به نمایش گذاشت. بازی‌ای که سیمرغ بهترین بازیگر مرد نقش مکمل را برای او به ارمغان آورد و حالا او به خاطر بازی در نقش پدری دردمند و ملامتگر در «بدون تاریخ، بدون امضا» جایزه‌ای معتبر از جشنواره‌ای جهانی را هم از آن خود کرد. نوید محمدزاده با جایزه بهترین بازیگری و وحید جلیلوند با جایزه بهترین کارگردانی در بخش افق‌های جشنواره ونیز نام ایران را درخشان کردند. این دو جایزه معتبر در آستانه روز ملی سینما ذائقه مان را شیرین کرد.
ادای احترام به سینما:
یک اشتیاق همگانی
یک نکته قابل تامل این است که ادای دین به هنر سینما در میان مردمان و علاقه مندان آن همواره جاری و ساری بوده است. سوای از ولع شهروندان برای قرار گرفتن در مقابل دوربین و همکاری با گروه‌های فیلمسازی البته برخلاف سوءسابقه برنامه‌های تلویزیونی در سال‌های اخیر، رد سینما در بسیاری از فیلم‌های سینمایی به جا مانده است و به این هنر – صنعت ادای دین شده است. هنری که فرهنگ و آداب ما را در خود ثبت کرده و سرگرمی اوقات مان شده و بیش از همه معرف ایرانیان با سبک و جهان بینی خاص در سینمای جهان شده است. کمی که در ذهن مرور کنید و به فیلم هایی که در آنها سینما ردی از خود به جا گذاشته است، خواهید رسید. فیلم هایی چون «ناصرالدین شاه، آکتور سینما» ، «دو فیلم با یک بلیط» ، «وقتی همه خوابیم» ، «هنرپیشه» ، «سوپر استار» و امثال آن کم نیستند. در این فیلم‌ها با ادای دینی ویژه به سینما، فضای ساخت و نمایش فیلم‌ها بازسازی و به نمایش گذاشته می‌شود. این هنر –صنعت که با توجه ویژه شاه قاجاری به ایران وارد شد و کمی بعد از اختراع آن در ایران پا گرفت و در دهه 40 با ظهور سینمای موج نو به سمتی قابل توجه و با اهمیت رفت و بعد از انقلاب اسلامی وجهه‌ای نو به خود گرفت. هر چند وجه صنعتی این هنر- صنعت هنوز در کشور ما پا نگرفته است و سینما در گیشه و فروش موفق نیست اما وجه هنری آن در جهان چه در شاخه مستند و چه در شاخه فیلم کوتاه و بلند برای ما افتخاراتی به همراه داشته است. افتخاراتی که بیش از دیگر هنرها و فنون و حتی فعالیت‌های سیاسی، نام ایران را در محافل و رسانه‌های جهانی درخشان کرده است. پس کم نیست روزی به نام این هنر در تقویم رسمی.
یک پیشنهاد در روز سینما:
اکران فیلم «لیلا»
فیلم‌های کلاسیک و ماندگاری در طی دوران‌های متمادی در تاریخ سینما به ثبت رسیده‌اند که هر یک وجوهی از این هنر را در خود نگه داشته اند. فیلم هایی ارزشمند از نظر نوع روایت و ساختار که اسنادی تصویری از توان بالفعل هنرمندان و سینماگران مان هستند. در روز ملی سینما با یک پیشنهاد از سینمای ماندگار روبه‌رو هستیم، فیلم سینمایی «لیلا» پس از بیست سال در این روز و در گروه هنروتجربه دوباره بر پرده سینماها می‌آید.
طبق گزارش رسیده، گروه هنروتجربه از همان آغاز فعالیت خود، به مناسبت‌هایی یکی از فیلم‎های کلاسیک و ماندگار تاریخ سینمای ایران را به نمایش درآورده ‎است از جمله این فیلم‌ها می‌توان به «گاو» ، «ساز دهنی» ، «باشو، غریبه کوچک» ، «اون شب که بارون اومد» ، «گاوخونی» ، «شهرزیبا» ، «رقص در غبار» ، «چهارشنبه سوری» ، «دختر لر» ، «دیده‌بان» و … اشاره کرد و حالا همزمان با روز ملی سینما فیلم خاطره‌انگیز و پرطرفدار «لیلا» به کارگردانی داریوش مهرجویی اکران خود را در هنروتجربه آغاز می‎کند. «لیلا» دوازدهمین فیلم بلند داریوش مهرجویی در سال ۱۳۷۵ ساخته شد و در سالی که به نمایش درآمد، تمام جوایز اصلی جشنواره فیلم فجر را از آن خود کرد. این فیلم هم‌چنین به عنوان بهترین فیلم سال در دوره ۱۲ منتخب نویسندگان و منتقدان در سال ۱۳۷۶ قرار گرفت. داریوش مهرجویی هم در یادداشتی از نمایش این فیلم ابراز خرسندی کرده‌ است: «از این‌که بعد از ٢٠ سال فیلم «لیلا» در سینما برای علاقه‌مندان این حرفه نمایش داده خواهد شد، بسیار خرسند شدم، این فیلم که در سال گذشته توسط لابراتوار صدا و سیما و استودیو فام، اسکن و اصلاح رنگ و تبدیل به نسخه دیجیتال با کیفیت ۲k گردید، دوباره قابلیت اکران در سینماهای ایران و جهان را پیدا کرده تا علاقه‌مندان این عرصه بتوانند از آن لذت ببرند و این جای بسی امیدواری است.
جذب مخاطب: چالش جدی هنر سینما
سخنگوی شورای صنفی نمایش اخیرا اعلام کرد به مناسب روز ملی سینما، بلیت‌های تمام سینماهای کشور از 19 شهریور تا پایان هفته دفاع مقدس یعنی 7 مهر به صورت نیم بها محاسبه می‌شود. این تصمیم در پی طرح شناورسازی قیمت بلیت سینماها گرفته شد زیرا برخی معتقد بودند گران شدن بلیت سینما تنها دودش در چشم مخاطب سینما می‌رود و تا جایی که این سرگرمی از برنامه روزانه آنها حذف شود.
تصمیم تازه شورای صنفی نمایش درباره نیم بها شدن بلیت سینماها از ۱۹ تا پایان شهریورماه در ادامه روند جذب مخاطب طرح‌ریزی شده بود که با واکنش منفی انجمن سینماداران مواجه شد. از همین رو انجمن سینماداران بلافاصله بعد از تصمیم شورای صنفی نمایش جلسه‌ای برگزار کرد و خروجی این جلسه فقط فروش یک هفته‌ای بلیت سینماها به صورت نیم بها بود. شاید در طرح‌های این چنینی که بر اساس فرضیه بلیت ارزان و فراهم کردن شرایط حضور برای اکثریت مردم و بخش‌های مختلف جامعه طراحی شده است، کاهش قیمت انگیزه مهمی برای حضور در سینماها باشد اما حیات سالن‌های سینما و صنعت سینما را نمی‌توان به طرح‌های درمان موقت گره زد. بی‌تردید سینمای ما در نوع نگاه و جهان بینی در جهان، منحصر به فرد و یگانه است اما این هنر – صنعت برای روی پا ماندن و رشد نیاز به گشایش در زمینه‌های اقتصادی دارد که در پی رشد کمی و کیفی و در نتیجه موفقیت در گیشه و جذب مخاطب داخلی و بعد در صورت مهیا شدن فاکتورهای اکران جهانی فراهم می‌شود.
امتیازات رفاهی شغلی:
دغدغه سینماگران
برخلاف تصور عمده مردم درباره سینماگران و اهالی آن، تامین امور رفاهی همچنان از جمله چالش هاو نیازهای اولیه این اهالی است و مسائلی چون بیکاری، از کارافتادگی، امنیت شغلی و بیمه و غیره از مهمترین دغدغه‌های این قشر از جامعه است که هنوز ساز و کار درستی برای آن طراحی نشده است و بسیارند سینماگران و هنرمندانی که به دلیل نبود همین نیازهای معمول و معقول در مضیقه بوده یا هستند. روا نیست که هنرمندان با وجود سختی کار و گذاشتن سرمایه زندگی شان بر هنر این مملکت از داشتن امتیازات رفاهی اولیه محروم باشند. این درخواست‌ها هنوز بی نتیجه مانده‌اند و ساز و کاری اساسی برای آنها طراحی نشده است. علاوه بر این موارد، هنرمندانی هم هستند که با وجود سختی‌های بسیار، فیلم می‌سازند اما فیلم‌هایشان امکان نمایش پیدا نکرده و وضعیت مبهمی دارند. تامین وضعیت معیشتی و اقتصادی هنرمندان طی ایام بیکاری آنها ضرورت جدی دارد و از سویی تعداد قابل توجهی از هنرمندان سینمایی در سنین بالا فاقد هیچگونه پوشش بیمه‌ای مناسب و دارای حقوق بازنشستگی بودند، اولویت دارد.