بهار نیوز - یک تیر و چند نشان

رویکرد روحانی در سخنرانی مجمع عمومی سازمان ملل

محمد توکلی
با نگاهی به سخنرانی رییس‌جمهور روحانی در نشست مجمع عمومی سازمان ملل و مقایسه آن با دیگر سخنرانی‌های او در محافل خارجی می‌توان گفت چه از نظر متن سخنرانی و انتخاب واژگان و چه از جهت ارائه متن ما شاهد بهترین و قوی‌ترین سخنرانی روحانی در خارج از کشور بوده‌ایم. این نکته از آن جهت حائز اهمیت است که بسیاری از مقامات کشورهای جهان و همین‌طور رسانه‌های بین‌المللی پس از گفتار تندروانه دونالد‌ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده در انتظار آن بودند که ببینند رییس‌جمهورِ میانه‌رو ایران چه واکنشی نشان خواهد داد. شاید بتوان گفت که مهم‌ترین نقطه قوت آنچه روحانی گفت اتفاقاً در همین نکته بود که وارد جنگ کلامی با‌ترامپ نشد و هر چه در توان داشت را به کار بست تا از ایران و خود به‌عنوان نماینده مردم ایران چهره‌ای میانه‌روانه به جهان نشان دهد. می‌توان بهانه‌گیر بود و درباره فاصله بخشی از آنچه روحانی می‌گوید با واقعیات جامعه امروز ایران سخن گفت اما همواره باید به خاطر داشته باشیم که هیچ کشوری در جهان در یک اجلاس بین‌المللی که چشمان بسیاری به آن خیره شده است از «نیمه خالی لیوان» علیه کشورش نمی‌گوید. برای توصیف سخنرانی رییس‌جمهور در سازمان ملل می‌توان از تعبیر «یک تیر و چند نشان» استفاده کرد.

1ـ پررنگ کردن مسئله حقوق بشر
پس از حل‌وفصل پرونده هسته‌ای همان‌طور که برای همگان قابل پیش‌بینی بود کشورهای غربی تمرکز خود را بیشتر از گذشته بر پرونده حقوق بشری ایران قرار داده‌اند و به‌موازات در داخل نیز حداقل قوه مجریه در حد اندکی که در این حوزه از اختیاراتی برخوردار است در تلاش بوده است تا زمینه‌های لازم برای رعایت حقوق بشر و حقوق شهروندی در ایران را فراهم آورد. تأکید روحانی در ابتدای سخنش به این موضوع به‌نوعی ارسال یک سیگنال برای آمادگی ایران برای اصلاح برخی رویه‌های نادرست است. همان‌طور که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز چندی پیش گفته بود ایران در مذاکرات حقوق بشری دست پایین را نخواهد داشت و به نظر می‌آید که می‌توان امیدوار بود که در صورت هماهنگی‌های داخلی شاهد آغاز دوباره مذاکرات ایران و کشورهای غربی در این زمینه باشیم.
2ـ دعوت از سرمایه‌گذاران خارجی
رییس‌جمهور در بخش دیگری از سخنرانی‌اش به دعوت از سرمایه‌گذاران برای حضور در ایران پرداخت و از‌تریبون مهم سازمان ملل بار دیگر از ظرفیت قابل‌توجه اقتصاد ایران برای جذب سرمایه‌ها سخن گفت. سرمایه‌هایی که در دوران پسابرجام دیگر دچار موانع پرشمار تحریمی نیز نخواهند بود. تأکید روحانی در بیشتر سخنرانی‌های داخلی و خارجی‌اش بر موضوع جذب سرمایه نشانگر آن است که دولت با تمام توان در پی رفع بحران بیکاری است، بحرانی که یکی از پایه‌های اصلی از بین بردن آن جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است.
3ـ نفی امپراطوری
یکی از اتهاماتی که غرب و برخی کشورهای منطقه علیه ایران مطرح می‌کنند تلاش ایران برای شیعه گستری و ایجاد یک امپراطوری است. برخی اقدامات از جانب کشورمان به‌علاوه توهمات سران برخی کشورهای عربی سبب این نگاه نادرست شده است.
حسن روحانی تلاش کرد تا با وام گرفتن از مفاخر فرهنگی کشورمان و همچنین تأکید بر تعامل و گفتگو این تصور را از اذهان بزداید. گفتار روحانی آن هنگام که با اقداماتی بیشتر و قابل‌فهم‌تر برای جامعه جهانی توأمان شود آنگاه می‌تواند یک بهانه بسیار مهم را از دست بدخواهان کشورمان بگیرد.
4ـ انزوای‌ترامپ
روحانی به‌خوبی توانست با نوع حضورش در نیویورک کشورهای اروپایی را با نگاه دولت ایران به برجام همراه کرده و به‌نوعی نگاه منفی دونالد‌ترامپ در برجام را در انزوا قرار دهد. گفته‌های صریح مقامات اروپایی درباره لزوم حفظ برجام یکی از نشانه‌های مشخص به انزوا کشیده شدن آمریکای‌ترامپ است. مقایسه عملکرد روحانی و تیم سیاست خارجی همراهش با آنچه بین سال‌های 84تا92 در این عرصه شاهدش بودیم به‌خوبی تفاوت توجه به علم دیپلماسی را با به بازی گرفتن قواعد مرسوم در این علم را نشان می‌دهد. دورانی ایران به‌واسطه بی‌کفایتی مسئولان وقت در حوزه سیاست خارجی در انزوای جهانی دست‌وپا می‌زد و حالا این توان بالقوه برای منزوی ساختن یک اَبَرقدرت را شاهدیم.