بهار نیوز - تاثیر همه‌پرسی کردها بر ایران

گروه سياسي: محسن جلیلوند -کارشناس مسائل بین الملل در يادداشتي در روزنامه بهار نوشت: بحث استقلال کردستان عراق به جنگ جهانی اول و اعلامیه 14 ماده‌ای ویلسون برمی‌گردد که در آنجا قید شد اقوامی که تحت حاکمیت امپراطوری عثمانی هستند می‌توانند استقلال پیدا کنند. این موضوع تقریبا به 100 سال قبل و پایان جنگ جهانی اول برمی‌گردد. طبیعتا بسیاری از اقوامی که جزو امپراطوری عثمانی بودند مستقل شدند، مانند یونانی‌ها، صرب ها،‌ترک‌ها، اعراب، اما کردها در چهار کشور تقسیم شدند، البته بخش ایران کردها در امپراطوری عثمانی نبود، اما بخش سوریه، عراق و‌ترکیه جزو امپراطوری عثمانی بود.

کردها در این حوزه چهار کشور تقسیم شدند و همواره هم به این موضوع استناد می‌کردند که ما به دنبال استقلال هستیم. اما به دلیل مسائلی که پیش آمده بود، در بین این چهار کشور اجازه تشکیل یک کشور به این چهار بخش نمی‌دادند زیرا تمامیت ارضی این چهار کشور مورد تهدید قرار می‌گرفت. هر کدام از این چهار کشور رفتار خاصی با این کردها داشتند، به طور مثال در دورانهای مختلف در عراق می‌بینیم که کردها سرکوب شدند، با آنها برخورد شده و رفتارهای دیگر و درگیری هایی که با دولت صدام حسین داشتند. طبیعتا صدام حسین با همه قومیتها این برخورد را می‌کرد. در‌ترکیه هم آتاتورک همینطور بود، کردها در‌ترکیه تعدادشان بیشتر از سه کشور دیگر است، آنها هم برخوردها و درگیری‌های دیگری داشتند. در ایران هم همینطور بود، در اوایل انقلاب گروه‌هایی بودند که به دنبال تجزیه و استقلال کردستان بودند و در سوریه هم به همین نحو است.

بنابراین کردها همواره به دنبال تشکیل یک دولت کرد بودند. پس از جنگ اول خلیج فارس در سال 1991، کردستان عراق این اجازه را پیدا کرد که با توجه به فشاری که نیروهای ائتلاف آورده بودند، یک منطقه خودمختار که اکنون به عنوان اقلیم کردستان از آن یاد می‌شود، تشکیل دهند که اکنون یک حالت خودگردانی و خودمختاری دارند. پس از جریان جنگ دوم عراق و آمریکا در سال 2003، این دولت تقریبا مستقل شد. در قانون اساسی که در سال 2007 در عراق نوشته شد، به کرکوک و برخی مسائل اشاره شده بود. زیرا دولت عراق یک دولت فدرال است اما وزن فدرالیسم آن مانند وزن فدرالیسم کشورهای دیگر که آنها را به عنوان کشورهای فدرال می‌شناسیم، مانند آمریکا نیست و در یک انسجام ذاتی قرار دارد. مسعود بارزانی و همراهانش اکنون که در شرایط جنگ و داعش قرار داریم، فرصت را مناسب این میدانند که کردستان عراق را به یک کشور مستقل تبدیل کنند. با یک همه‌پرسی که برگزار می‌کنند می‌خواهند وزن ملت را روی موضوع بیندازند و مشروعیت مردمی به آن بدهند. طبیعتا وقتی موضوعی مشروعیت مردمی پیدا می‌کند، مقابله با آن دشوارتر است. البته این موضوع یقینا ابعاد داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی هم خواهد داشت که آن هم قابل بررسی است. این کار مسعود بارزانی موجب ایجاد کانون بحران در خاورمیانه خواهد شد، بالاخص در منطقه‌ای که اکنون در اوج تنش قرار دارد، با درگیری‌های داعش، سوریه و عراق. این کانون بحران نیز هر چهار کشور ایران، سوریه،‌ترکیه و عراق را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

واکنش ایران در برابر این موضوع نیز مشخص است. اولاً با کشورهای عراق و‌ترکیه هماهنگی هایی انجام دادند، به طور مثال پروازها را به روی کردستان عراق بستند و به نحوی این موضوع را مدیریت میکنند. اما باید این را بپذیریم که تشکیل یک کشور کرد طبیعتا چهار کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ایران هم از این موضوع مستثنی نیست. البته ایران تا کنون این موضوع را مدیریت کرده و از این پس هم به مدیریت ادامه خواهد داد. مسعود بارزانی در کنفرانس مطبوعاتی پیش از رفراندوم اعلام کرد که به سردار سلیمانی چند روز گذشته در کرکوک دیدار کرده است. این موضوع هم نشان از مدیریت اوضاع توسط ایران دارد و اینکه با ابزارهایش بتواند مسائل را تحلیل کند. اما طبیعتا تاثیرات خاص خود را خواهد داشت. البته این تاثیر به نحوی نخواهد بود که کردها بخواهند موضوع استقلال را مطرح کنند. چون عملا اقوام کردی که در ایران هستند، به شدت تحت تاثیر حاکمیت ایران قرار دارند، البته گروههای فرصت طلبی هستند که بخواهند از این موضوع استفاده کنند اما اکثریت کردستان چنین تفکری ندارند و مردم کردستان خود را بخشی از مردم ایران می‌دانند. ایران هم کشور کثیرالملتی است که از کرد و لر و‌ترک را در خود جای داده است که چندین هزار سال است با هم زندگی می‌کنند.

به نظر نمیرسد نیروهای گریز از مرکز آن‌اندازه فعال باشند که بخواهند به این حد برسند، اما کماکان گروههایی هستند که به دنبال این موضوع باشند و نمی‌توان این را انکار کرد، اما این نیروهای گریز از مرکز آن‌اندازه نیستند که احتمال ایجاد تنش گسترده‌ای را در سمت کردنشین ایران داشته باشیم. به نظر می‌رسد رفراندوم کردستان عراق از قبل تعیین شده است، با امواجی که این مدت ایجاد شده است، بارزانی‌ها هر کسی که با استقلال کردستان مخالفت کند را متهم به ضدکرد بودن می‌کنند. بنابراین به نظر می‌رسد اکثریت مردم با این موضوع موافقت کنند. در نهایت شاید تنش‌هایی در بخش‌هایی از خاورمیانه ایجاد شود، اما در ایران به نظر نمیرسد تنش خاصی را ایجاد کند و این موضوع مدیریت شده خواهد بود، زیرا این موضوع از یکی دو سال قبل رصد شده و ایران می‌دانست چه اتفاقی خواهد افتاد. بنابراین اقداماتی انجام شده که این موضوع مدیریت شود و حتی به مرحله تنش کلامی هم نخواهد رسید که بتواند مشکل امنیتی در ایران ایجاد کند.