بهار نیوز - دوست ندارم سیاه‌نمایی کنم

مرجان یگانه پرست
روزنامه بهار
بحران خودکشی و چالش نهنگ آبی که مسئله این روزهای جامعه ما شده است به سینما هم کشیده شد و سحر مصیبی، سازنده فیلم موفق و مستند «از صفر تا سکو» اعلام کرد که قصد دارد در این زمینه فیلمی بسازد. وی از ساخت فیلمی با عنوان «ساعت ۴:۲۰ دقیقه بیدارم کن» یاد کرد، اثری که بر اساس طرحی از سحر مصیبی توسط طلا معتضدی در حال نگارش است. این فیلم به چالش نهنگ آبی که یک ناامنی اینترنتی است، اشاره دارد. این فیلمنامه پس از ماه‌ها تحقیق اجتماعی و روانشناسی درباره بحران خودکشی در نوجوانان و جوانان نوشته خواهد شد. مصیبی پیش از این به عنوان مستندساز فیلم «صفر تا سکو» را کارگردانی کرده است که سال گذشته توانست در دهمین دوره جشنواره «سینماحقیقت» جایزه بهترین فیلم را از آن خود کند و از آذرماه امسال روی پرده سینماها مي‌رود.
***
شما در پروژه جدیدتان قصد دارید به بحران خودکشی و مسئله این روزهای جامعه یعنی اثر بازی «نهنگ آبی» بپردازید. چرا این سوژه را انتخاب کردید؟
مسئله نوجوانان، همیشه دغدغه من بوده است و دوست دارم درباره مسائل شان در جامعه و خانواده بدانم. این است که چرا باید یک بازی اینترنتی بتواند نوجوان‌ها را به سوی خود جلب کند. این مسئله چه در ایران و چه در خارج از ایران یک معضل جدی است. این در حالی است که برخی اعلام مي‌کنند این بحران با تاثیر این بازی ایجاد نشده و مسائلی دیگر موجب این اتفاقات شده است. به شخصه فکر مي‌کنم مسئله‌اي که مهم است، این است که کدام اتفاقات مي‌تواند جوان‌ها را به سمت ناامیدی و خودکشی پیش ببرد. چند ماه پیش که من این طرح را با خانم معتضدی مطرح کردم و تحقیقات برای نگارش آن را شروع کردیم، هنوز بسیاری از اخبار مرتبط با آن رسانه‌اي نشده بود. برای من مهم بود که چه روندی باعث مي‌شود که بچه‌ها به سمت یک جاذبه در اینجا یک بازی جذب شوند و یکسری اتفاقات را به وجود بیاورند.
در حال حاضر خودکشی به بحران اصلی جامعه تبدیل شده است، آیا فیلم شما قصد طرح مسئله و آشنایی مخاطبان را دارد یا مي‌خواهد تلنگری به جامعه وارد کند؟
قصد ندارم فقط به بحران خودکشی بپردازم، این بحران پایان قضیه است و مسئله من این نیست. من قصد دارم این مهم را بررسی کنم که اصلا چرا این اتفاقات رخ می‌دهد. مهم این است که نباید مسئله به خودکشی منجر شود. به نظرم اگر نسل جوان ما هدف و امید داشته باشد و خوشحال زندگی کند اصلا چرا باید به خودکشی برسد؟
فکر نمي‌کنید که این معضل به دلیل عدم پیش بینی‌هاي لازم در جامعه است تا نوجوان‌ها و جوان‌ها هدفمند و پر انگیزه پیش بروند؟
بعد از پایان فیلمنامه و ساخت فیلم بهتر مي‌توانیم در این باره گفت‌وگو کنیم اما در طی تحقیقاتی که من و طلا معتضدی داشتیم و ایشان بیشتر در حال تحقیق هستند، به این نتیجه رسیدیم که نباید چالش نهنگ آبی که منجر به خودکشی مي‌شود، هدف نهایی ما نیست. فیلمی که گروه ما قصد دارد آن را بسازد، قرار نیست به خودکشی برسد و دوست داریم که وقتی به معضلی مي‌پردازیم، تلاش کنیم تا راهکارهایی ارائه دهیم. راهکارهایی کارشناسانه و قابل انجام. ما دوست داریم که با بررسی این معضل اجتماعی، ریشه یابی کنیم که چرا این اتفاق رخ داده است و به جای بازسازی اتفاقات روز، راهکارهایی برای مقابله با آن ارائه دهیم. قطعا این معضل یک راهکار ندارد و بنا به شناخت هر فرد، راهکارهای متفاوتی را مي‌توان پیشنهاد کرد. تلاش ما ایجاد امید و هدف مندی است که در مستند «صفر تا سکو» هم به آن پرداختم و متاسفانه در نسل جوان کم شده است.
من فکر کنم از طرفدارهای آثار شما بشوم چون جای فیلم‌هاي انگیزشی در سینمای ما خالی است.
اصلا دوست ندارم فیلمی بسازم و سیاه نمایی کنم. من فراری ام از اینکه مشکلات جامعه را نشان بدهم و بخواهم تنها بر آنها گریه کنیم. در این پروژه هم تلاشم این است که از سیاه نمایی دوری کنم و امیدوارم بعد از ساخت، بیننده به این نتیجه برسد که مي‌توان در مواجهه با چنین بحرانی هم واکنش درست داشت و آن را مدیریت کرد. در آثار مختلف به اندازه کافی سیاه نمایی داشته ایم و داریم.
خیلی برایم جالب است که شما روی مسئله‌اي دست گذشته اید که حساسیت برانگیز است و ممکن است دچار ممیزی یا سانسور شود. به این نکته توجه دارید که در طی مسیر چه عواقبی پیش مي‌آید؟
در حال حاضر نمي‌توانم به طور مشخص درباره این مسئله حرف بزنم و لازم است که فیلمنامه کامل شود ولی تلاش مي‌کنم که بر اساس اطلاعات و واقعیات پیش برویم. در این مسیر از تحقیقات هم به خوبی بهره مي‌گیریم و عجله‌اي هم نداریم. تلاش اصلی ما این است که با وجود نمایش یک معضل اجتماعی، حال آدم‌ها از دیدن آن خوب شود. در حال حاضر یکسری مسائل برای خود من هم علامت سئوال است و به وضوح نمي‌توانم درباره آنها حرف بزنم. قطعا گروه ما فیلمی با سیاه نمایی مطلق نخواهد ساخت و راهکارهایی بدون شعار دادن پیش پای مخاطب گذاشت.
در دوره هایی استفاده از قرص‌هاي روان گردان و فرار نوجوانان از خانه، مسئله جامعه بود ولی مسئله این روزهای نوجوانان، خودکشی است و پرداختن به آن در آثار سینمایی چه اهمیتی دارد؟
در مواقعی پرداختن به معضلات اجتماعی مي‌تواند اثراتی داشته باشد و این اثرات گاه خوب و گاه بد است. مهم است که زیادی یک معضل، بزرگ نشود چون بزرگنمایی آن باعث توجه کاذب به آن مي‌شود که به نظرم در مورد بازی نهنگ آبی هم این روند پیش آمد.
در دوره‌اي بعد از مرگ مرلین مونرو، آمار خودکشی افزایش یافت ولی بعد از مرگ رابین ویلیامز با کنترل و توجه رسانه‌ها به این مسئله، آمار خودکشی کاهش پیدا کرد. نقش رسانه‌ها و مدیوم هایی چون سینما و تلویزیون را در آگاه‌سازی جامعه درباره این نوع بحران‌ها چقدر موثر مي‌دانید؟
نقش رسانه در آگاه سازی مهم است اما برخی مسائل نیاز به آگاه سازی روانشناسانه و عمیق تری دارند. از این رو معتقدم هر خبری هم نباید عمومی شود. چالش نهنگ آبی با اخباری ضد و نقیص مطرح شد و در جوان‌ها کنجکاوی ایجاد کرد. گاهی فکر مي‌کنم این بازی شاید اینقدر هم نمي‌توانست خطرناک باشد، اگر به آن بها داده نمي‌شد و تا این حد مطرح نمي‌شد.
به نظرتان این مسئله برآمده از مشکلات جامعه و ضعف خانواده‌ها است یا به دلیل عدم نظارت بر محتوای فضای مجازی ایجاد شده است؟ فیلم شما روی کدام مورد تاکید دارد؟
نمی توانیم مقصر اصلی این فجایع را جامعه بدانیم خیلی موارد در بروز این اتفاقات موثر هستند. ما در طی تحقیقات روانشناسی شاهد هستیم که خانواده ها، نوع تربیت و فضای مجازی در ایجاد این بحران اثرگذار بوده است. فراموش نکنیم که بچه‌ها در فضای مجازی به هر محتوایی دسترسی دارند و اغلب آگاهی لازم را نه خود و نه خانواده‌هایشان نسبت به آن معضل ندارند.
بحث تحقیقات جامعه شناسانه و روانشناسانه در روند کار شما دیده مي‌شود. این سبک کارتان است یا به دلیل شرایط این بحران، این شیوه را انتخاب کرده اید؟
وقتی فیلمی با پیش زمینه‌هاي اجتماعی مي‌سازیم باید به نمونه‌هاي آن در جامعه توجه کنیم تا بر اساس شناسنامه و شناخت درباره آنها اثری ساخته شود. باید شخصیت‌هاي فیلم را با تحقیقات جامعه شناسانه شناخت.
ممکن است که به فاجعه‌اي که برای دو دختر اصفهانی افتاد و بحث داغ خبرها شدند هم در اثرتان اشاره کنید؟
نه اصلا چنین قصدی ندارم.
رگه‌هاي اجتماعی در اثر دیگرتان یعنی «صفر تا سکو» هم به خوبی مشهود بود. سوژه‌ها باید چه ویژگی داشته باشند تا شما آنها را انتخاب کنید؟
من به آدم‌ها و مسائل اجتماعی توجه دارم و به همین دلیل آدم هایی از دل همین جامعه، سوژه فیلم‌هاي من مي‌شوند. به شخصه به سمت آدم هایی که امید و هدف دارند، جذب مي‌شوند و از این جهت خواهران منصوری مورد توجه من قرار گرفتند. این سه نفر بسیار پرتلاش و هدفمند بودند و خیلی پیشتر از اینکه در برنامه «ماه عسل» سال گذشته مطرح شوند، با آنها آشنا شدم و مستندی درباره تلاش‌هاي آنها ساختم که در جشنواره مستند سال گذشته هم موفق به کسب جایزه شد.