اقتصاد ایران تا چه حد برای خروج احتمالی آمریکا از برجام و مقابله با برقراری مجدد نظام تحریم‌ها آماده است؟ آیا تحریم‌های اقتصادی آمریکا به آن نحوی که در سال‌های 91 و 92 اجرا شد، برگشت ناپذیرند؟ اقتصاد ایران تا چه میزان از فرصت برجام برای بازگشت ناپذیر کردن تحریم‌های اقتصادی بهره برد؟ مدافعان برجام و هواداران دولت روحانی بیش از منتقدان و مخالفان برجام وظیفه دارند به پرسش‌های فوق پاسخ دقیق و غیرشعاری بدهند.

1. از موضع‌گیری رئیس جمهور محترم و اعضای هیئت دولت این گونه برمی‌آید که دولت روحانی برای مقابله با تهدیدهای ترامپ مبنی بر خروج از برجام و برقراری مجدد تحریم‌ها بر روی شکاف اروپا و آمریکا حساب ویژه‌ای باز کرده است. این نگاه در حالی وجود دارد که در عمل، دولت صرفا در ذهن خود بر روی شکاف اروپا و آمریکا حساب کرده و در عمل اقدام خاصی برای عملیاتی کردن این رویکرد صورت نداده و هیچ برنامه ویژه‌ای را نیز در دست اجرا ندارد. چرا به جز تفاهم‌نامه‌های صورت گرفته، قراردادهای اجرا شده پسابرجامی صرفا به قرارداد با توتال و پژو محدود شد؟ چرا پس از نهایی شدن برجام  از فرصت ایجاد شده و ولع سرمایه‌‌گذاری اروپایی‌ها که پس از آن شکل گرفت و از حضور پرتعداد هیئت‌های اقتصادی اروپایی به نحو شایسته استفاده نشد و در حالی که فضای روانی برای سرمایه‌گذاری کاملا مساعد بود، این فرصت‌ها سوزانده شد؟ چرا قریب به اتفاق مذاکراتی که با شرکت‌های نفتی اروپایی انجام شده در حد تفاهمنامه باقی مانده و به جز قرارداد با توتال باقی تفاهمنامه‌ها به قرارداد و "سرمایه‌گذاری بر روی زمین" تبدیل نشده است؟ مذاکره با شل برای توسعه میدان نفتی آزادگان به کجا رسیده و در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ واقعیت این است که دولت صرفا بر طبل شکاف اروپا و آمریکا می‌کوبد. آقای روحانی نباید به حربه قدیمی "نمی‌گذارند" متوسل شود. حسن روحانی اگر معتقد است  "باید"  از شکاف اروپا و آمریکا استفاده کرد نباید فراموش کند که خودش "مخاطب بایدهاست" و باید این بایدها را عملیاتی کند.

2. دولت در حالی برای بی‌اثر کردن تهدیدهای برجامی ترامپ بر ضرورت استفاده از شکاف اروپا و آمریکا تاکید می‌کند که بیش و پیش از شکاف اروپا و آمریکا باید از شکاف‌های درونی آمریکا استفاده شود. آمریکا هیچگاه یک کل یکپارچه نبوده و نیست. این روزها در آمریکا صرفا صدای هوادران پاره کردن برجام بیش از دیگران به گوش می‌رسد. برجام نه تنها در میان حزب دموکرات که حتی در میان حزب جمهوریخواه پشتیبانان جدی دارد. بخش عمده‌ای از جامعه مدنی نیرومند آمریکا، فعالان اقتصادی، رسانه‌ای، دانشگاهی و روشنفکری آمریکا مدافع برجام هستند و بر هم زدن آنرا هرگز به صلاح نمی‌دانند.

استفاده از شکاف درونی آمریکا بر استفاده از شکاف اروپا-آمریکا تقدم منطقی دارد. دولت ایران تا کنون از این چه شکاف چه بهره‌ای برده است؟ چقدر به فعالان اقتصادی و مدنی ایران اجازه داده شده با فعالان اقتصادی و جامعه مدنی آمریکا وارد گفت‌وگو شده و به هم‌افزایی مدافعان برجام یاری برسانند و جبهه فراگیری از مدافعان برجام در ایران، آمریکا و اروپا را  علیه محور  ریاض-تل‌آویو-واشنگتن شکل دهند؟ ممکن است در این خصوص نیز دولت روحانی به ادعای "نمی‌گذارند" متوسل شود. این در حالی است اگر چنین امری منطبق با منافع ملی است و  "باید"  انجام شود، کماکان آقای روحانی مخاطب این باید و مسئول تحقق آن است.

بهار نیوز