بهار نیوز - فرهنگ تصویری ما ضعیف است

گفت‌وگوی «بهار» با دبیر «رویداد ده روزه با عکاسان ایران»

مرجان یگانه پرست
روزنامه بهار
به زودی رویداد ده روزه با عکاسان ایران برگزار خواهد شد که هدف از آن در کنار هم آوردن همه عکاسان و علاقه مندان این هنر در زمینه‌هاي مختلف است. ساعد نیک ذات، فیلمبردار توانمند ایرانی عضو هیات موسس انجمن عکاسان ایران است و دبیری دوره اول و ششمین دوره این رویداد که به زودی برگزار مي‌شود را عهده‌دار بوده است. در کارنامه نیک ذات، از فیلمبرداری آثاری چون «تیک آف»، «نفس» و «تنهای تنهای تنها» مي‌توان یاد کرد. درباره جزییات این رویداد و تشکل انجمن عکاسان ایران با این هنرمند گفت‌وگو کرده‌ایم.
***
در طی رویداد ده روز با عکاسان، قرار است چه اتفاقاتی بیفتد؟
انجمن عکاسان ایران یک سازمان مردم نهاد توسط عکاسان ایران تشکیل شده است و از کمیسیون ماده ۱۰ فعالیت‌هاي احزاف وزارت کشور بعد از ۸ سال دوندگی مجوز دریافت کرده است. این تشکل تشکیل شد تا خودمان متولی و تصمیم گیرنده عکاسی باشیم و نه کارمند یک اداره یا دولت. به همین دلیل برنامه‌هايي طراحی کردیم و با توجه به اینکه دوسالانه‌هاي عکاسی در ایران نامنظم برگزار مي‌شوند و خروجی مطلوبی ندارند، ما را بر آن داشت تا برآیندی از عکاسی ایران را در رویدادی به نام «ده روز با عکاسان» طرح‌ریزی کنیم.
تاکنون این رویداد چند دوره برگزار شده است؟
‎این رویداد ۵ دوره تا به حال برگزار شده و در حال حاضر ششمین دوره این رویداد را پیش‌رو داریم. در این مسیر انجمن سعی کرد ساختارسازی کند تا اگر هیات مدیره‌ها تغییر کردند، روند کار سلیقه ای جابه جا نشود. بر این اساس آیین نامه مدون شکل بگیرد. کمیته‌هايي مثل همایش‌ها، راهبردی، رفاه، حقوقی و عضوگیری را در انجمن به وجود آوردیم تا زیر ساخت‌هاي این انجمن شکل بگیرد. جذب عکاسان هم در همین راستا به وجود آمد تا براساس نیاز و جایگاه هنری ممکن شود. این انجمن همواره بر اساس شعار «عکاسی، فرهنگ و جامعه» فعالیت مي‌کند اما در ذیل این شعار اصلی، شعارهایی هم بر مبنای نیاز هر ساله تعیین مي‌شود. طبق برنامه ریزی شعار امسال هم طراحی شده و به زودی همزمان با رونمایی پوستر رویداد اعلام خواهد شد.
در این رویداد چه برنامه‌هایی را درنظر دارید؟
برنامه‌هاي مختلفی هم برای آشنایی علاقه مندان با مقوله عکاسی طراحی کرده‌ايم و امسال توجه‌مان بیشتر بر روی استان‌ها است. این برنامه‌ها شامل ورک شاپ، همایش، سخنرانی و مسترکلاس‌ها است که در خانه هنرمندان برگزار خواهد شد. این مجموعه هم مثل هر سال به خوبی با ما همکاری داشته است. تلاش کرده‌ايم که با شهرداری‌ها هم وارد همکاری شویم و در این راستا با معاونت فرهنگی و زیباسازی شهرداری وارد مذاکره شده‌ايم و مساعدت این نهاد هم گرفته‌ايم.
این رویداد چه اهدافی را دنبال مي‌کند؟
هدف ما از برگزاری این رویداد این است که توجه همگانی را به سمت عکاسی جلب کنیم و همایش‌هاي مختلف این رویداد را هم بر اساس شعار اصلی «عکاسی، فرهنگ و جامعه» طراحی مي‌کنیم تا افقی را که کمیته راهبردی و علمی انجمن عکاسان ایران تعیین کرده است را فراهم سازیم.
تفاوت فعالیت انجمن عکاسان ایران با انجمن عکاسان سینمای ایران در چیست؟
آن انجمن یک انجمن تخصصی در حوزه فعالیت فیلم‌هاي سینمای است، انجمن عکاسان ایران همه عکاسان در همه زمینه‌ها را در بر مي‌گیرد. در طی رویداد ده روز با عکاسان ایران، انجمن‌هاي تخصصی مثل انجمن عکاسان سینمای ایران و مطبوعات هم حضور دارند تا براساس هماهنگی با کمیته علمی، ورک شاپ‌ها، گالری‌ها، بزرگداشت‌ها و برنامه‌هاي تخصصی خود را پیش ببرند. انجمن‌هاي تخصصی ذیل انجمن ما مي‌توانند فعالیت مستقل خود را داشته باشند و صنفی عمل کنند، این در حالی است که انجمن ما فعالیت صنفی ندارد و به مانند فدارسیون نیست که از تشکل همه انجمن‌ها به وجود آمده باشد. زمانی که انجمن ما به وجود آمد، تنها یک انجمن آن هم عکاسان مطبوعات تشکل داشتند. انجمن عکاسان ایران شکل گرفت تا بلاتکلیفی عکاسان مختلف ایران را رفع کند.
این انجمن کمتر از دیگر انجمن‌ها عکاسی شناخته شده است. چرا؟
در حال حاضر انجمن ما یک برند شناخته شده است اما واقعیت این است که انجمن عکاسان ایران، رفتار صنفی ندارد و تنها هنر عکاسی را مورد حمایت قرار مي‌دهد. تلاش ما این بوده است که ساختار انجمن شکل بگیرد و رویداد ده روز با عکاسان توانسته است فعالیت این انجمن را معرفی کند. این انجمن جزو دوازده صنف شورای عالی خانه هنرمندان ایران است و سه تن از اعضای این انجمن در شورای سیاست‌گذاری خانه هنرمندان بسیار تاثیر گذارند. این اعضا ایدئولوگ هستند و از اساتید برجسته کشور هستند. ما تلاش بر این است که هویت عکاسی را در ایران تثبیت کنیم تا هم پشتوانه ای برای عکاسان فراهم شود و هم هنر مدرن عکاسی را با توجه به منطقه بومی ایران معرفی کنیم.
شهرداری چه در دوره‌هاي پیشین و چه در دوره جدید چه نوع همکاری‌هايي با این انجمن داشته است؟
شهرداری در این سال‌ها از تشکل ما حمایت کرده است. ما این سازمان را صرفا به عنوان یک ارگان دولتی به شمار نمي‌آوریم و آن را یک ارگان مردمی مي‌دانیم. همکاری متقابلی مابین انجمن عکاسان و شهرداری وجود داشته است اما این به معنای داد و ستد نیست. قرار نیست در طی این همکاری، سفارشی مطرح شود و ما بابت آن هزینه‌ای دریافت کنیم. درخواست ما این بود که بودجه فرهنگی موجود در این سازمان برای حمایت به سازمان‌هاي مردم نهاد منتقل شود و آقای صلاحی هم از این همکاری استقبال کردند و در حال حاضر منتظر پاسخ نهایی این سازمان هستیم. سال گذشته هم همکاری خوبی صورت گرفت و گالری‌ها و بیلبوردهای شهری با معاونت بخش زیباسازی میسر شد و آقای موسوی هم در این زمینه با ما همراهی داشتند. بخشی از فعالیت‌هاي شهرداری، فعالیت‌هاي فرهنگی است و به عنوان یک حامی در کنار فعالان این حوزه قرار مي‌گیرد.
برگزاری این نوع رویدادها و ارتباط مستقیم با عکس‌ها و عکاسان چه اثراتی بر جامعه و مردم خواهد داشت؟
فراموش نکنیم که فرهنگ غالب کشور ما، فرهنگ شفاهی و ادبیاتی است. شخصیتی مثل مبارک در هنرهای نمایشی ما در خیمه شب بازی‌ها با تغییر واژه‌ها، کاریکلماتور ایجاد مي‌کند و کمدی تاثیر در آن نمایش‌ها و حتی در سینما نداریم. برنامه‌هاي کمدی تلویزیون هم براساس همان کاریکلماتور هستند و کمدی موقعیت در آنها دیده نمي‌شود. این نشان مي‌دهد که فرهنگ تصویری ما ضعیف است. با توجه به فراگیر شدن تلفن‌هاي همراه که در دست همه حتی بچه‌هاي چهارساله هم پیدا مي‌شود، خودبه خود تعداد زیادی عکس در طی روز تولید مي‌شود. فرهنگ تصویری در حال جا افتادن در جامعه است. نمایشگاه‌هايي که در قالب مسابقه و مشارکت مردمی طراحی شده اند، روی مردم تاثیر داشته اند. نمایشگاهی به وسعت یک شهر که در تهران برگزار شد، در تقویت فرهنگ بصری عمومی تاثیراتی جدی داشت. سال‌ها پیش این ایده را 14 سال پیش با شهردار مشهد مطرح کردم اما واکنش درستی نگرفتم چون بسیاری وظایف شهرداری را ساخت و ساز مي‌دانند. عکس‌ها مي‌توانند به مردم نگاه جدیدی بدهند زیرا هر عکاس یک مولف است و منظر جدیدی را به مخاطب نشان مي‌دهد. به شرط اینکه مردم خودشان بخواهند.
فکر مي‌کنم بخشی از این مقوله از دست مردم خارج است و باید زیر ساخت‌هايي مثل گالری و نمایشگاه‌ها وجود داشته باشند اما علاوه بر این متروها فضایی دارند که هر روزه شرایط مواجه شدن مردم با عکس را فراهم کرده اند چه آنها بخواهند و چه نخواهند. گزینه‌هاي این چنینی مي‌توانند فرهنگ تصویری را رشد بدهند؟
قطعا. در دوره‌هاي اخیر عکس از گالری و کتاب‌ها درآمده است و فضای مجازی، بیلبوردها و فضای شهری پر از عکس‌ها شده اند حال چه در قالب تبلیغات یا امور فرهنگی. این موارد به مرور زمان اثرگذار خواهند شد، هر چند در کنار موارد خوب، متاسفانه نویزهای تصویری هم در فضای شهری دیده مي‌شوند که نظارتی هم بر آنها وجود ندارد. نظارت بر کلیت تصویری شهر مي‌تواند کمک کند تا مردم زیباتر ببینند و آرامش بصری به وجود بیاید. شما فکر مي‌کنید در آمریکا، طراح گرافیک و زیبایی شهری بیش از یک نفر است؟ قطعا نه. به همین دلیل یک هارمونی و تناسب در همه اماکن شهری آن دیده مي‌شود. این نشان دهنده این است که یک بینش فکری و تصویری وجود دارد که توسط سازمان‌هاي مردم نهاد، شهرداری‌ها و عکاسان در ایران هم قابلیت ایجاد دارد.
اقبال به عکاسی در سال‌هاي اخیر زیاده شده است، این روند به ایجاد هرج و مرج در این هنر منجر نشده است؟
به نظرم هنر قابلیت کنترل و محدود شدن به یک سازمان و مجموعه ندارد. هنر آزاد و برای همه مردم جهان است اما این هنر، هنری انفرادی است اما نیاز به یک سازمان دهی دارد.