بهار نیوز - کودکان نادیده مانده‌اند

آسیب‌شناسی زلزله کرمانشاه در گفت‌وگوی «بهار» با یک روانشناس حاضر در مناطق زلزله زده

روزنامه بهار: آن طور که مشخص است با گذشت بیش از یک هفته از زلزله استان کرمانشاه هنوز هم آن طور که باید آواربرداری صورت نگرفته است و تنها اتفاق خوش آیند این روز‌ها این است که با همت نیرو‌هاي مردمی اسکان موقتی برای زلزله زدگان صورت گرفته ، اما این اسکان‌ها بیش از چیزی که باید موقت محسوب مي‌شود چون با وجود سرما و باران در ناطق کوهستانی کرد نشین، عملا کارایی خود را از دست مي‌دهند و باید به فکری چاره‌اي دیگر بود. برای بررسی بیشتر مشکلات زلزله زدگان با محسن محبی روان شناس حاضر در این منطقه به گفت‌وگو نشستیم.
***
کمک‌هاي مردمی تا به حال چگونه بوده و به نظر شما دلیل اشتیاق مردم برای این که خودشان به زلزله زدگان کمک کنند چیست؟
اولین موضوعی که در آسیب شناسی اجتماعی زلزله اخیر مطرح است این است که مردم نسبت به ارگان‌ها بی اعتماد هستند و این طور که مشخص است حتی نسبت به تشکل‌هاي خود جوش نیز بی اعتماد هستند. به طوری که در این روزها شاهد این بودیم که خیلی از مردم به صورت خودجوش صندوق عقب ماشین خود را پر از مایحتاج زلزله زدگان کرده و به این مناطق مي‌آمدند و این وسایل را حتی به دست مسئولین نمی سپردند بلکه خود به شخصه به دست مستحقین زلزله زده مي‌رساندند. اما موضوع دیگری که خوشبینانه است این است که جامعه مدنی ایران با این شور و اشتیاق برای یاری رساندن تقویت شد. من با یکی از اهالی سر پل ذهاب صحبت مي‌کردم، او مي‌گفت ما تا دیروز فکر مي‌کردیم فقط ما کرد‌ها هستیم که گوشت قربانی برای جنگ و گروهک‌هاي تروریستی و داعش و حتی ریز‌گردها هستیم اما امروز فهمیدیم که نه! ما برادر داریم، خواهر داریم و تنها نیستیم، ما ایرانی هستیم. به جدیت مي‌توان گفت این موضوع یکی از بزرگ ترین ثمره‌هاي کمک‌هاي مردمی است. کمک‌هاي مردمی دارای دو بعد است. یکی بعد سلبی و دیگری بعد اجتماعی آن که بسیار جدی و مهم است. با همین کمک‌هاي مردمی امروز می‌توان گفت که شکاف بین مردم و اقوام کُرد کم شده و این موضوع در مسئله امنیت ملی بسیار موثر خواهد بود. موضوع بسیار مهم دیگر این است که مایحتاج‌هاي مردم آسیب دیده لحظه به لحظه توسط فضای مجازی مخابره مي‌شد. این که مردمی که برای کمک آمده بودند در فضای مجازی اطلاع رسانی مي‌کردند که وسایل مورد احتیاج در حال حاضر چه اقلامی است بسیار کار مهم و جالبی بود. این چند مورد از موارد حائز اهمیتی بود که دررابطه با کمک‌هاي مردمی مي‌توان به آن اشاره کرد.
اوضاع روحی زلزله زده‌ها در حال حاضر چه طور است؟
مردم در وهله اول مي‌ترسند. مي‌ترسند از این که در هفته آینده همه این کمک‌ها تمام شود به همین دلیل برخی از رفتار‌هاي آن‌ها رفتار‌هاي آینده نگرانه است نه رفتار‌هاي از سر حریصی! در واقع از این مي‌ترسند که رفتاری که با کاسبان پلاسکو شد و هنوز هم هزار تومان به آن‌ها تعلق نگرفته است بر سر آن‌ها هم بیاید. به همین دلیل رفتارشان برای جمع آوری اقلام به صورت دپو کردن یا ذخیره کردن است. در واقع حالت مردم را مي‌توان ترس و بی‌اعتمادی کامل نسبت به دولت و انجام فعالیت‌هايي که وعده آن را داده است، دانست. اما موضوع دیگری از وضع روحی مردم که در این مناطق قابل رویت است دل گرمی واضح و روشن آن‌ها است. به طوری که مشخصا مي‌توان دید توقع این همه یاری مردم را نداشتند و مي‌گویند ما باورمان نمی‌شود برادر و خواهر داریم! مردمی که برای کمک به این مناطق آمدند و به روستاهای دور افتاده رفتند بسیار در این موضوع کمک کردند که مردم سنی و اهل حقی که در این مناطق زندگی مي‌کنند فکر نکنند در اقلیت قرار دارند و همه کمک‌ها را تشیع گرفته است. خدا را شکر در حال حاضر همه کمک‌ها به مساوات و بدون توجه به مسائلی دینی و مذهبی صورت گرفته است و این موضوع خیلی جای خوشحالی دارد. بزرگ ترین حالتی که بین مردم هست گرایش به سمت کمک‌هاي مردمی نه کمک‌هاي ارگانی است، در کمک‌هاي ارگانی هم مردم پاسدار ارتش هستند. مردم با توجه به کمک‌هاي بی دریغ ارتش، این ارگان و کمک‌هاي مردم را مانوس تر می‌دانند تا ارگان‌هاي دیگر را.
برخی خبر‌ها حاکی از خودکشی افرادی در مناطق آسیب دیده است. شما به عنوان روانشناسی که در آن محدوده حضور دارد این موضوع را چه طور مي‌بینید؟
این حرف‌ها صحت ندارد. ما چند موضوع مشابه را در این منطقه شنیدیم مثل این که دست و پای خود یا فرزندشان را مي‌شکنند که به بیمارستان بروند اما به جرات مي‌توان گفت که این حرف‌ها صحت ندارد. همچنین یک سری خبر‌ها در فضای مجازی وجود دارد که صحت ندارد اما همچنان نشر داده مي‌شود و این خبر نیز جزوی از همان خبر‌ها به حساب می‌آید. مثل خبرهایی که درباره وجود راهزن‌ها در راه رسیدن به این مناطق گفته بودند. آن افرادی که به سمت ماشین‌ها هجوم مي‌آوردند راهزن نبودند،مردمی بودند که گرسنگی و سرما به آن‌ها فشار آورده بود. در این شهر‌ها یک روز دزد و راهزن وجود داشت که فردای آن با دخالت نیروی انتظامی این مشکل حل شد وگرنه در موارد دیگر اگر هجمه‌اي به ماشین‌ها وارد مي‌شد خود بومی‌ها بودند از ترس این که فکر مي‌کردند نکند هفته دیگر کسی به یادشان نباشد. خبر خودکشی هم مثل این دست از خبر‌ها کاملا کذب است.
کمی درباره مشکلاتی که بعد از گذشت یک هفته هنوز هم در آن منطقه است توضیح می‌دهید؟
یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که همچنان با گذشت بیش از یک هفته در این منطقه‌ها وجود دارد این است که آوار برداری به درستی در این منطقه انجام نشده و به جدیت مي‌توان گفت 60 تا 70 درصد آوار برداری‌ها باقی مانده است. در حال حاضرما توسط فضای مجازی، به دلیل بوی تعفن حاصل از مردار‌هاي زیر آوار مانده که مشخص نیست اجساد انسان است یا دام ها، از مردم تقاضای آهک کرده ایم. این بوی تعفن مردار در بعضی از موارد از خانه‌ها مي‌آید نه از حیاط خانه ها.
یعنی به نظر شما هنوز اجسادی زیر آوار وجود دارند؟ چون اعلام شده آوار‌برداری تا سطحی که زیرآوارماندگان را خارج کنند انجام شده است.
همه این حرف‌ها دروغ است. مي‌گویند مسکن مهر 3 نفر کشته داده است اما ما به چشم دیدیم که از یک ساختمان مسکن مهر 34 نفر مرده بیرون آوردند. از یک کلبه 2 طبقه در یکی از روستاها شش جنازه بیرون کشیدند! هنوز آوار برداشته نشده است! تنها اتفاقی که صورت گرفته این است که زنده‌هارا سامان داده اند.بعد از گذشته 3 روز از زلزله لاجرم توجه نیروهای امداد و نجات از آوار‌برداری برداشته می‌شود و به ابقای افراد سالم جذب مي‌شود. چون کسی هم که زیر‌آوار مانده باشد بعد از 3 روز دیگر جان سالم به در نخواهد برد به همین دلیل است که در این منطقه هم افراد سالم را سامان مي‌دهند و آوار برداری را به وقت دیگری موکول مي‌کنند. در حال حاضر چادر‌ها و پتوها رسیده است و در حال ذخیر مواد خوراکی برای ماه‌هاي آینده هستند و قرار است کانکس‌هايي ارسال شود برای کمک‌هاي میان مدت، اما آواری برداشته نشده است. 430 روستا در منطقه صفر مرزی در حوالی دشت ذهاب وجود دارد که تا دوشب پیش که ما به آن‌ها سر زدیم هنوز روستاهایی وجود داشتند که مردم در کنار آتش بدون هیچ گونه امکاناتی مي‌خوابیدند. به همین دلیل است که مي‌گویم آوار برداری در حال انجام است اما 70 درصد آن باقی مانده است. در حال حاضر نیروهای امدادی در پی رفع مشکلات مردم هستند چون در این مناطق امکان ابتلا به وبا وجود دارد و در دو روز آینده نیز پیش بینی هوای سرد و بارانی شده است بنابراین نیروها در پی اسکان و رفع نیازهای گرمایشی مردم هستند.
به عنوان یک شاهد عینی عملکرد مسئولین را چگونه ارزیابی مي‌کنید؟
بزرگ ترین مشکلی که زلزله زدگان از آن ناراحت هستند این است که چرا اقلامی که توسط مردم برای آن‌ها فرستاده شده است توسط فرمانداری در حال دپو شدن است. بین روستای الکبازی و روستای کرند ایست پلیس اسلام آباد، اقلام مردم را دپو مي‌کند و منطقش هم این است که منطقه اشباع شده و این اقلام باید بماند برای یک ماه آینده. درباره کار آنها درست یا غلط قضاوتی نمی‌کنیم اما هنوز خیلی کار‌ها باقی مانده است و زمان آن نیست که آقایان وزرا با کت شلوار تشریف بیاورند برای دادن وعده ووعید!4 روز پیش جلسته ستاد بحران استان کرمانشاه تشکیل شده است و شروع به مصوبه دادن کرده اند. بعد از مصوبه دستور جلسه نوشته‌اند و پس ازآن هم بایگانی شده و بعد هم در دبیرخانه ابلاغیه شده! مگر قرار است وزارت خانه بچرخانند!وضعیت پرسه‌هاي اداری در این منطقه افتضاح است. برخورد مسئولین در روحیه مردم تاثیر بسزایی دارد. این همه در کشور سمن وجود دارد اگر نصف سمن‌هاي ثبت شده هم فعال بودند به اندازه یک سپاه مي‌توانستند کارآمد باشند. از کوچک ترین مسئول تا بزرگ‌ترین آن‌ها در این منطقه با کت شلوار هستند! بحث کت و شلوار آن‌ها نیست بحث این است که اصلا حضور ندارند. مردمی که برای کمک آمده‌اند و دوستان ارتشی در این مناطق در حال جمع کردن کار هستند و این را مي‌توان به وضوح دید.
یکی از بزرگ ترین نگرانی‌هايي که از زمان وقوع زلزله تا به الان وجود داشت عدم وجود سرویس بهداشتی و حمام در این مناطق بود. آیا در حال حاضر این مشکلات بر طرف شده است؟
50 تا کانتیر حمام و دستشویی از سوی ارتش به سر پل ذهاب فرستاده شده است و تا جایی هم که من مطلع هستم سپاه در قصر شیرین در حال آماده سازی کانکس‌هاي حمام و دستشویی است. از سمت آستان قدس هم قرار است 150 کانتینر دیگر حمام بیاورند و دستشویی‌ها هم قرار است ساخته شود. این اقدامات در حال انجام است هر چند که با تاخیر صورت گرفته اما در حال انجام است و روز گذشته نیز ارتش طبق معمول پیش قدم بود و 50 کانتینرحمام فرستاد.
در حال حاضر چه اقداماتی برای بارش باران در این مناطق صورت گرفته است؟
چادر‌هاي هلال احمر دارای پارافین است و به نوعی ضد آب است اما چادر‌هايي که مردم هدیه کرده‌اند چادر‌هاي مسافرتی است موضوعی که از چند روز پیش در فضای مجازی اطلاع رسانی شد خریدن نایلون و فرستادن آن‌ها به منطقه بود از این نایلون‌ها که به مقدار زیادی در حال حاضر به منطقه رسیده است هم می‌توانند به عنوان چادر مجزا استفاده کنند هم مي‌توان روی چادرها کشیده برای جلوگیری از خیس شدن و همچنین حفظ گرمای داخل چادر. این نایلون‌ها به اندازه‌هاي مساوی و لازم بریده شده و در اختیار روستائیان این مناطق قرار گرفته است. خرید و توزیع این نایلون‌ها تنها توسط مردم صورت گرفته و ارگان‌ها هیچ دخالتی نداشته اند.
تا به حال چه اقداماتی برای کودکانی که در آن مناطق حضور دارند انجام شده؟
هیچ اقدامی تا به حال برای کودکان صورت نگرفته است. در حال حاضر 5 دکتر روانشناس از شهر کرمانشاه در این منطقه حاضر هستند که مثل دکتر اورژانس عمل می‌کنند. یعنی هر کسی که در حین خواب جیغ می‌کشد، کف بالا مي‌آورد و به نوعی دچار اختلالات پس از سانحه است را پیش آن‌ها مي‌آورند. برای کودکان تا به حال هیچ اقدامی صورت نگرفته است.