بهار نیوز - یارانه‌های نقدی؛ یک بام و دو هوا

بررسی پیشنهاد دولت برای حذف یارانه ۳۰ میلیون نفر

می‌گل هشترودی- روزنامه بهار
بعد از ارائه بودجه سال 97 به مجلس آنچه که همراه با افزایش عوارض خروج از کشور و نرخ بنزین مورد توجه عموم قرار گرفت و با واکنش‌هاي بسیاری هم همراه بود کاهش ۳۰درصدی اعتبارات یارانه نقدی خانوارها بود. یارانه ای که در مناظرات پیش از انتخابات موضوع جنجال بر انگیز کاندیدا‌هاي انتخاباتی بود امروز با پیشنهاد حذف یارانه بیش از 30 میلیون نفر به موضوعی چالش بر انگیز تبدیل شده است.

چرا باید یارانه برخی قطع شود؟
براساس آخرین آمارها اکنون ۹۵.۲۱ درصد جمعیت کشور یارانه دریافت می‌کنند و تعداد یارانه بگیران کشور در حدود ۷۶ میلیون نفر است اما دولت یازدهم و دوازدهم بارها بر این نکته تاکید داشته که لیست یارانه بگیران جامعه باید کاهش یابد و اینبار به طور جدی در لایحه بودجه ۹۷ موضوع را مطرح کرده است. آن‌طور که در لایحه بودجه سال ۹۷ آمده است، دولت در اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و با هدف تحقق عدالت، کاهش فقر مطلق و توسعه بهداشت و سلامت مردم و همچنین معطوف کردن پرداخت یارانه نقدی به خانوارهای نیازمند، این اجازه را دارد که در سال آینده از محل منابع سازمان هدفمند کردن یارانه‌ها تا مبلغ ۳۷ هزار میلیارد تومان هزینه کند. این در حالی است که این رقم در قانون بودجه سال ۹۶ حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان تعیین شده بود. به این ترتیب، بنا به لایحه بودجه سال ۹۷، این بخش با کاهش حدود ۱۱ هزار میلیارد تومانی مواجه شده است. اما در حوزه پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها، پیش‌بینی شده که ۲۳ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها منظور شود، اما این رقم در قانون بودجه سال گذشته ۳۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود. به عبارتی، ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مبلغ اختصاص یارانه برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها کاهش یافته است. چنان چه دولت نخواهد سقف یارانه دریافتی۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را کاهش دهد، بودجه فوق تنها می‌تواند حدود۴۱ تا۴۵ میلیون نفر را شامل شود و از جمعیت حدود ۷۶ میلیونی یارانه‌بگیران، ۳۱ تا ۳۴ میلیون نفر کاسته خواهد شد.

چگونگی شناسایی افراد برای دریافت یارانه
محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری اظهار داشت: با توجه به مصوبه مجلس دولت مکلف به حذف برخی یارانه‌بگیران شده است. بر این اساس دو روش برای شناسایی افرادی که مستحق دریافت یارانه هستند در نظر گرفته شده بود. در روش اول تاکید بر شناسایی افراد بی‌نیاز بود که در این خصوص اعتراضات زیادی به وزارت کار وارد شد و در نهایت تنها 4 میلیون نفر حذف شدند. پس این روش یک روش کاربردی و موثر برای شناسایی افراد مستحق دریافت یارانه نبود.
به گفته نوبخت روش دیگر شناسایی افراد نیازمند می‌باشد که برای این موضوع 3 سازوکار در نظر گرفته شده است.
وی با بیان اینکه بخشی از افرادی که مستحق دریافت یارانه هستند شناسایی شده که عمده این افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند گفت: بخش دیگر افراد شناسایی نشده اما با اطلاعات مشخص نزد بیمه‌های تامین اجتماعی هستند که این افراد هم به صف افراد یارانه‌بگیر اضافه خواهند شد. گروه سوم افراد نیازمندی هستند که تمایل به دریافت یارانه را به دولت اعلام می‌کنند و وزارت کار پس از بررسی و صحت سنجی یارانه آنها را نیز به همان مبلغ 45500 تومان پرداخت خواهد کرد. 3 وظیفه مشخص سازمان هدفمندی یارانه‌ها پرداخت یارانه به افراد نیازمند، کمک به اقشاری که زیر خط مستمری دریافت می‌کنند و همچنین کمک به مردم بابت ارزان‌ تمام شدن بیمه سلامت می‌باشد. بر این اساس دولت تصمیم گرفت در سال 97 سازمان هدفمندی یارانه‌ها منحل و وظایف آن از طریق یک صندوق رفاه اجتماعی در زیر مجموعه وزارت کار، رفاه و تامین اجتماعی دنبال شود.

به چه کسانی یارانه تعلق مي‌گیرد؟
غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در این باره مي‌گوید:دولت در بودجه سال آینده به 4/7 میلیون نفر افراد مددجوی کمیته امداد امام خمینی (ره) که شامل 3/9میلیون نفر مستمری بگیر و 800 هزار نفر مددجوی موردی و پشت نوبتی مي‌شود یارانه پرداخت مي‌کند. همچنین دولت به حدود 3/6میلیون نفر مددجویان تحت پوشش بهزیستی که شامل 1/3 میلون نفر مستمری بگیران و 2/3 میلیون نفر نیازمندان موردی و پشت نوبتی مي‌شود یارانه پرداخت مي‌کند،همچنین یارانه به 1/2 میلیون نفر زنان سرپرست خانوار ارائه مي‌شود. به افراد ساکن در دهستان‌هاي با ضریب 6،7،8،9 که این ضرایب در خصوص محرومیت و فقر روستایی‌هاي است، یارانه پرداخت مي‌شود که شامل حدود 8میلیون نفر در 1598 دهستان در کشور است همچنین به یک میلیون نفر بیماران خاص و صعب العلاج، یارانه پرداخت مي‌شود.
وی افزود:به گروه‌هاي نیازمند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی که شامل حدود 11 میلیون نفر است یارانه پرداخت مي‌شود که شامل 5 میلیون و 300هزار نفر کارگران ساختمانی بیمه شده و پشت نوبتی، 3 میلیون و 250هزار نفر رانندگان برون شهری، یک میلیون و 150هزار نفر قالیبافان، 710هزار نفر صیادان و 250هزار نفر طلبه، 90هزار نفر خادمان مساجد، 280هزار نفر باربران، یک میلیون نفر عشایر و 4/8 میلیون نفر بازنشستگان با حقوق کمتر از یک میلیون تومان به علاوه افراد تحت تکلف و حدود 2 میلیون و 950هزار نفر نیازمند دریافت یارانه نیز یارانه نقدی پرداخت مي‌شود. با این وجود حدود 34میلیون و 500هزار نفر از جمعیت یارانه بگیر کشور کم مي‌شود و پیش‌بینی مي‌شود با انجام این مهم،حدود 18 هزار و 800میلیارد تومان منابع مالی حاصل شود که تماما صرف اشتغال جوانان مي‌شود.
او با بیان اینکه بالغ بر 50درصد جمعیت ایران در سال آینده یارانه نقدی دریافت مي‌کنند،افزود:باید در کشور فقرزدایی شود و تنها نیازمندان واقعی یارانه دریافت کنند البته شخصا پیشنهاد خواهم داد به بازنشستگان با حقوق کمتر از دو میلیون تومان در سال آینده یارانه نقدی پرداخت شود.

به چه کسانی یاران تعلق نمی گیرد؟
عادل آذر رئیس دیوان محاسبات کشور نیز در برنامه تلویزیونی در این خصوص اظهار داشت: در لایحه بودجه سال ۹۷، باید ۳۰ میلیون نفر از یارانه بگیران که در دهک‌هاي بالای جامعه قرار دارند حذف شوند و درآمد حاصل از این موضوع صرف تکمیل طرح‌هاي نیمه تمام عمرانی شود. در حال حاضر یک سوم مدیرانی که بیش از ۴ میلیون تومان حقوق مي‌گیرند یارانه دریافت مي‌کنند و مدیرانی داریم که ۱۸ میلیون تومان حقوق مي‌گیرند و یارانه نیز دریافت مي‌کنند.

یارانه‌هاي حذف شده چه مي‌شود؟
محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در این باره گفته است: رقم حذف شده از یارانه نقدی قرار است به بخش‌هاي دیگر پرداخت شود. از این عدد 3 هزار میلیارد تومان به نان یارانه داده مي‌شود. 3 هزار میلیارد تومان به طرح تحول سلامت و 7 هزار میلیارد تومان به خانواده‌هاي تحت پوشش امداد و بهزیستی کمک مي‌شود. البته این پیشنهاد دولت است و در مجلس بررسی مي‌شود. وی در خصوص نظر نمایندگان درباره حذف یارانه 30 میلیون نفر از مردم، خاطرنشان کرد: اگر بجای پرداخت یارانه نقدی به اشتغال جوانان کمک کنیم به نظر مي‌رسد در این شرایط مردم از حذف یارانه نقدی استقبال کنند. اما اگر یارانه قطع شود و اثر و خروجی آن را در توسعه، رونق اقتصادی، حل مشکلات و به ویژه اشتغال جوانان نبینیم، جامعه از این موضوع استقبال نمی کند. او در پاسخ به اینکه آیا اختصاص یارانه نقدی به نان، طرح تحول سلامت و اقشار آسیب پذیر گام خوبی از سوی دولت است؟ تصریح کرد: به نظر بنده این سر فصل‌ها را باید از منابع عمومی پرداخت کنیم. در قانون هدفمندی یارانه‌ها بخش اشتغال و تولید یکی از موضوعات مهم است. بنابراین به نظر مي‌رسد که این بند و نوع تخصیص با قانون هدفمندی یارانه‌ها مغایرت دارد و با آن قانون همخوانی ندارد. بنابراین باید مبلغ کسر شده از یارانه نقدی متناسب با قانون به بخش تولید و کمک به اشتغال تخصیص داده شود. پورابراهیمی در خصوص اینکه آیا نان در سال آینده افزایش قیمت خواهد داشت؟ گفت: بعید مي‌دانم چنین اتفاقی بیفتد. دولت برنامه ای برای افزایش قیمت نان ندارد اما قاعدتا با توجه به اینکه هزینه‌ها افزایش یافته ما به التفاوتی را به نانوا مي‌دهند.

کاهش ۵۰ درصدی یارانه نان و گندم
قرار بود افزایش بهای انواع نان سنتی در آذر ماه اجرا شود، اما پس از اعتراض‌ها، به دستور رئیس جمهورمتوقف شد. این طور که معلوم است در لایحه بودجه سال آینده، یارانه نقدی نان و گندم را به پنج هزار میلیارد تومان، یعنی نصف میزان سال جاری کاهش داده اند. گزارش‌ها حاکی از این است که در بودجه سال آینده ۳۳۰۰ میلیارد تومان برای یارانه نان و خرید گندم از کشاورزان و همچنین ۱۷۰۰ میلیارد تومان در ردیف جداگانه دیگر برای خرید گندم از کشاورزان و در مجموع، پنج هزار میلیارد تومان یارانه برای نان و گندم اختصاص یافته است. این میزان اما درلایحه بودجه سال ۹۶،‌ حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود که به این ترتیب، این یارانه به نصف کاهش یافته است. چندی پیش خبر گزاری ایسنا مصاحبه ای را منتشر کرد که طی آن یک مقام مسئول در وزارت کشاورزی که اسمی از آن برده نشده بود گفته بود: گرچه دولت یارانه نان را به نصف امسال کاهش داده است، اما ساختار لایحه بودجه امسال و مزایایی که برای دستگاه‌های مختلف قائل شده می‌توان از این ظرفیت‌ها برای جبران کسری به وجود آمده استفاده کرد. به گفته این مقام مسئول، فروش اوراق بهادار از جمله این «ظرفیت‌ها» برای جبران کسری بودجه است. لازم به ذکر است این طرح تا کنون با چالش‌هاي فراوانی رو به رو بوده است به طوری که خیلی‌ها معتقدند دولت دوزادهم در لایحه بودجه 97، با طرح حذف 30 میلیون نفر از یارانه بگیران که به موجب آن بنا به اظهارات رئیس سازمان برنامه و بودجه زین پس تنها به کسانی یارانه تعلق مي‌گیرد که اعلام نیاز آنها از سوی دولت به اثبات رسد، حقوق شهروندی 80 میلیون ایرانی را زیر سوال برده است. با این حال باید دید تا زمان تصویب بودجه چه پیش خواهد آمد.