آیین شب یلدا؛ ایران و ایرانی

 

بیشینه‌ی این جشن‌ها هم با تلاش و پایمردی جوانان فرهیخته، دانشجویان برگزارده می‌آید. اگر بخواهم نمونه‌وار از این جشن‌ها یاد کنم، می‌توانم از جشن سپندارمزگان، تیرگان، اردیبهشتگان و خردادگان سخن بگویم. این جشن‌ها حتی در سده‌های نخستین از تاریخ مهگانی (قمری) برگزار نمی‌شده است. در آن سالیان جشن‌هایی مانند مهرگان و سده و بهمن‌گان را نیاکان ما برمی‌گزارده‌اند که گزارش آنها به‌ویژه در دیوان‌های سخن پارسی آورده شده است. جشن و آیین شب یلدا هم در پی رویاوری افزون‌تر در ایران امروز به جهان باستانی ایرانی و پیشینه‌ی نیاکانی با تب و تاب و شور و شراری بیشتر برپای داشته می‌شود. در شب این جشن و روزهای نزدیک به آن جنب و جوشی در شهرهای ایران آشکارا دیده می‌شود.

 

بسیار کسان در پی آنند که بایسته‌های این جشن را فراهم بیاورند و خوان آیینی آن را در سرای خویش بگسترند. از نگاهی فراخ اگر بدین پدیده‌ی فرهنگی و هازمانی[١]یا هوزمانی[٢](اجتماعی) بنگریم، می‌توانیم آن را نشانه‌ای برجسته و آشکار بدانیم از تکاپوی ایرانیان به‌ویژه جوانان ایرانی در شناخت ژرف‌تر و به‌آیین‌تر خویشتن که تنها با شناخت فرهنگ ایرانی و پیشینه‌ی نیاکانی بدان می‌توان رسید و دست یافت.

 

دو پرسش بنیادین، ساختاری، فراگیر، به همان سان ناگزیر هم‌اکنون فراپیش جوانان دانش‌آموخته و هوشمند و آگاه ایرانیست: ایران چیست؟ ایرانی کیست؟ رفتارها و هنجارهایی از گونه‌ی آنچه گفته آمد، نمودها و نشانه‌هایی است در تلاش برای پاسخ‌گفتن به این پرسش‌ها.

 

[١] هازمان در کردی سورانی: جامعه