زلزله نکشد، ترس زلزله می کشد

ترس و شوک ناشی از زلزله پایتخت و استان همجوار موجب شده تا علاوه بر اقدامات غیرمعمول مردم مانند هجوم به پمپ بنزین یا بیدار ماندن تا صبح، برخی افراد دچار عوارض روانی شوند و حتی کشته های ناشی از این زلزله ها به علت ترس و استرس و ایست قلبی بوده است.محمد یکی از هزاران جوان تهرانی است که این شب ها، سایت لرزه نگاری کشور را در تبلت خود باز کرده و تا صبح آن را چک می کند.مصطفی دانشجوی جوان دیگری است که به خبرنگار ایرنا می گوید: از شب زلزله هفته پیش تاکنون باآنکه آن شب نترسیدم اما بعد از آن خواب آشفته دارم و کابوس می بینم.وی اضافه می کند: ذهنم خیلی پریشان شده است و دائما از زلزله می ترسم و از آن روز تپش قلب گرفته ام.سحر زن بارداری است که می گوید: از زلزله هفته گذشته، خواب و خوراک ندارم؛ روزها که در هوای آلوده هستیم و شب ها که برای استراحت به خانه می رویم از ترس ، بدنم می لرزد.وی ادامه می دهد : استرس و ترسم بیشتر از شب ها شروع می شود و ساکی از وسایل امدادی برای فرار آماده کرده ام و چادری برای اسکان در صندوق عقب ماشین آماده هست.آرش ، فقط 11 سال دارد ، اما از هفته گذشته تا امروز با شلوار و لباس بیرون به تختش می رود و از ترس زلزله چند شب است که نخوابیده و چشمانش قرمز شده است.او با لحن کودکانه اش به خبرنگار ایرنا می گوید: اگر من مسئول خانواده بودم ، این شب ها از ترس اصلا در خانه نمی ماندم و تمام مدت را در ماشین می خوابیدم.آرش حتی نگران شکسته شدن ظروفی هست که به تازگی خریده اند.
لاله یکی از شهروندانی که در آزمایشگاه کار می کند نیز از سقط جنین برخی مادران از ترس زلزله هفته گذشته، خبر می دهد.

**خطر واقعی زلزله با خطر روانی آن مطابقت ندارد
عضو گروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی درباره اثرات روانی زلزله به خبرنگار ایرنا می گوید: احساس امنیت روانی ممکن است با میزان واقعی امنیت کاملا متفاوت باشد.دکتر فربد فدایی می افزاید: بطورمثال زمانی که هواپیما سقوط می کند و یکصد نفر مسافر جان خود را از دست می دهند ، احساس عدم امنیت روانی به وجود می آید درحالیکه هرسال ، 250 برابر این تعداد در تصادف های رانندگی ، می میرند اما از نظر امنیت روانی در مردم تاثیر ندارد.وی اظهار می کند: در مورد زلزله نیز همین مساله ، صدق می کند به آن معنا که خطر واقعی با خطر روانی که مردم احساس می کنند، ممکن است مطابقت نداشته باشد.

**تفاوت احساس امنیت از زلزله در ایران و ژاپن
عضو هیات مدیره انجمن علمی روانپزشکان ایران درباره چرایی احساس ترس مردم در این ایام می گوید: زمانی که عامل استرس آور، ناشناخته و نامعین باشد به آن معنا که زمان آغاز آن مشخص نباشد و فرد هم احساس کند برای مقابله با آن ، آمادگی ندارد، میزان احساس خطر افزایش می یابد.فدایی می افزاید: اما اگر عامل خطر ، قابل پیش بینی بوده و امکان مقابله با آن وجود داشته باشد، احساس نگرانی خیلی کمتر است بطورمثال در ژاپن، مردم در برابر زلزله های شدید هم ، خونسردی خود را از دست نمی دهند زیرا این احساس را دارند که می توانند با این پدیده ، رویارویی کنند و متضمن خطری برای آنان نیست .

**عوامل فزاینده وحشت مردم چیست؟
این روانپزشک تصریح می کند: اما در ایران ، اظهارات ضد و نقیض کارشناسان و افراد غیرکارشناس و همچنین صحبت های غیرکارشناسی مسئولان امر به وحشت مردم اضافه می کند.فدایی می افزاید: از سوی دیگر زمانی که مردم ببینند مسئولان مقابله با بحران، خود به ناتوانی خویش اعتراف می کنند، وحشت بیشتری پیدا می کنند.
وی تصریح می کند: در حال حاضر مردم به دلایل مختلفی ازجمله آسیب های اجتماعی، گرانی، بیکاری و افزایش جرم و جنایت، احساس نگرانی دائمی دارند و سپس این احساس نگرانی ممکن است روی یک عامل بیرونی مانند زلزله متمرکز شود.وی اضافه می کند: این مساله به آن معنا است که مردم نگرانی هایی را که در مورد عوامل نامبرده شده دارند روی احتمال زمین لرزه ، متمرکز می کنند و نتیجه آن ، آشفتگی شدید در رفتارهای آنان در برابر احتمال زلزله است که نشان دهنده ترس و وحشتی است که تصور می کنند قادر به مقابله با آن نیستند.
فدایی یادآور می شود: از سوی دیگر مسئولان امر نیز نشان ندادند که می توانند مخاطرات را تحت کنترل در آورند بنابراین در کنار احتمال واقعی خطر زلزله ، عدم احساس امنیت روانی ، مشکل را دو چندان می کند و گاهی، عوارض واکنش های روانی نابهنجار بیش از خطر واقعی می شود.گفتنی است، 29 آذر زلزله‌ای به بزرگی حدود 5.2 ریشتر در حد فاصل استان‌های تهران و البرز، حوالی مشکین دشت، را لرزاند.ساعت 00:54:33 بامداد بامداد چهارشنبه نیز زلزله 4،2 ریشتری در حوالی ملارد استان تهران در عمق 12 کیلومتری زمین رخ داد و مرکز آن مرز استان‌های تهران و البرز در نزدیکی ملارد اعلام شد.