بهار نیوز - نقدی بر نحوه‌‌اطلاع‌رسانی درباره نفتکش

گروه فرهنگی:پس از اعلام خبر غرق شدن نفتکش ایران و فروکش کردن آتش آن در آب‌های چین، آتش جان خانواده‌های جوانان محبوس‌شده در نفتکش ایرانی و هم‌وطنانمان برافروخته شد؛ آتشی که شعله‌های آن عملکرد رسانه‌ها را نیز در هشت روز گذشته نشانه رفته است.

به گزارش ایسنا٬ از نخستین روزی که نفتکش سانچی در آب‌های شرق چین دچار حادثه شد٬ انتقادهایی از فقدان اطلاع‌رسانی به‌موقع رسانه‌های رسمی در این زمینه مطرح شد که بخشی از این انتقادها به عملکرد و پیگیری رسانه‌ها و بخش دیگر به نحوه فعالیت حرفه‌ای روابط عمومی‌ها و مسئولان اطلاع‌رسانی مجموعه‌های مربوط وارد دانسته می‌شود.در این راستا متین کاکویی - دبیر خبر در سرویس اقتصادی خبرگزاری ایسنا - در این‌باره با بیان اینکه «به طور کلی اطلاع‌رسانی در مواقع بحرانی بسیار کم تمرین شده است»، می‌گوید: از صبح فردای روزی که این حادثه رخ داد، همکاران ما در خبرگزاری پیگیر اخبار آن بودند، ولی روابط عمومی شرکت ملی نفتکش هیچ اطلاعاتی در اختیار خبرنگاران نمی‌گذاشت. به نطر می‌رسید که خودشان هم شوکه و به دنبال جمع‌آوری اطلاعات هستند. حدود ۱۷ ساعت پس از حادثه اولین بیانیه شرکت ملی نفتکش و ۲۱ ساعت بعد اطلاعات تکمیلی حادثه منتشر شد. با پیگیری‌ها متوجه شدیم که در شرایطی که تمام رسانه‌های دنیا با جزئیات اعلام کرده بودند این نفتکش متعلق به چه کشوری بوده، روابط عمومی این شرکت به دنبال این بود که آیا نفتکش، ایرانی بودi یا خیر.

«در همان روز نخست از صبح تا بعد از ظهر به دنبال مصاحبه با مدیرعامل شرکت ملی نفتکش بودیم که در نهایت بعد از ظهر، از طریق واسطه‌ای به ما گفتند که به انجام مصاحبه تمایلی ندارند. در این میان واقعا در آن شرایط نقش روابط عمومی را به عنوان مانع احساس کردیم. خیلی از روابط‌عمومی‌ها به‌دلیل اینکه تجربه عملی کافی ندارند، یک سری موانع ذهنی مثل احساسی یا امنیتی جلوه دادن مسائل برای خود می‌سازند که امکان برقراری ارتباط رسانه‌ها را با مسئولان سخت می‌کند.»«در روزهای بعد همکاری بهتر شد؛ البته نه به خاطر تعامل بیشتر با روابط عمومی، بلکه به این خاطر که برای شرکت ملی نفتکش سخنگو تعیین کردند و مدیرانی که به صحبت در این‌باره تمایل داشتند، با خود خبرنگاران ارتباط برقرار کردند و در واقع می‌توان گفت که روابط‌عمومی از چرخه حذف شد.
«روز شنبه (۲۳ دی‌ماه) از ما برای حضور در جلسه‌ای مشورتی در شرکت ملی نفتکش دعوت شد. از آنجایی که خانواده‌های دریانواردان در ساختمان روبه‌رویی شرکت مستقر بودند، به منظور گفت‌وگو با خانواده‌ها به آنجا رفتم که بعد از چند دقیقه، من را از سالن بیرون کردند. وقتی با مدیر روابط عمومی در این باره صحبت کردم که سعی رسانه‌ها کمک کردن است، او هم پاسخ داد که اگر می‌خواهید کار کنید، باید مطابق با سیاست‌های ما پیش بروید. این یعنی کمترین سطح اعتماد میان رسانه و روابط عمومی. به دنبال این ماجرا، باز هم با فشار مشاور مدیر عامل بود که توانستیم به همراه عکاس و فیلمبردار میان خانواده‌ها برویم.»

«خیلی راحت می‌تواستند در همان سالنی که خانواده‌ها حضور داشتند، یک اتاق خبر بحران با حضور خبرنگاران صداوسیما و خبرگزاری‌های مهم تشکیل بدهند تا از همان جا خبرها به‌درستی و سریع اطلاع‌رسانی شود و هم به‌دلیل نزدیکی به شرکت ملی نفتکش، سخنگو می‌توانست هر زمان که لازم است، با حضور در جمع خبرنگاران سخن بگوید.»
از طریق رسانه‌های خارجی در جریان قرار گرفتیم
پونه ترابی، خبرنگار حوزه نفت خبرگزاری ایسنا نیز در این‌باره می‌گوید: زمان وقوع حادثه از طریق رسانه‌های خارجی در جریان ماجرا قرار گرفتیم. پس از پیگیری خبر از شرکت ملی نفتکش، روابط عمومی این مجموعه اعلام کرد که به‌زودی اطلاعیه‌ای در این زمینه صادر می‌کند، اما بر خلاف حساسیت اتفاق، این مجموعه اطلاعیه مربوط را در فاصله زمانی طولانی منتشر کرد. از سمت دیگر نیز وزارت نفت اعلام کرد، هماهنگی در این زمینه با مجموعه شرکت ملی نفتکش ندارند.
خلاء اطلاع‌رسانی درست در مواقع بحران
در همین راستا بیژن نفیسی، روزنامه‌نگار پیشسکوت در گفت‌وگویی با ایسنا درباره عملکرد رسانه‌ها در پوشش اخبار آتش نفتکش سانچی معتقد است که «یکی از مهمترین وظایف رسانه‌ها پوشش رویدادها است؛ بویژه این رویداد مهم بود که از لحاظ ارزش خبری در سطح بالایی قرار داشت. در این مواقع یکی از مهمترین رسالت‌های روابط عمومی‌ها به دست آوردن اطلاعات درست و انتقال آنها به رسانه‌هاست. به این گونه رسانه‌ها نیز می‌توانند با انتشار اطلاعات درست به مردم و بویژه خانواده‌های دریانوردان محبوس شده در نفت‌کش اطلاع‌رسانی درست و به‌موقع‌ای داشته باشند».

«درست است که روابط عمومی‌ها باید شفاف‌تر در انعکاس اخبار این حادثه عمل می‌کردند، اما به هر حال آنها نیز احتمالا دسترسی سختی به اطلاعات درست داشتند. این خود یک مسأله بسیار مهم است که باید برای روزنامه‌نگاری بحران در آینده به آن به صورت جدی پرداخته شود. درست است که ما باید بسیار دقیق‌تر و عمیق‌تر در رسانه‌های داخلی به این رویداد می‌پرداختیم، ولی نمی‌توانیم توقع زیادی داشته باشیم. چراکه بسیاری از رسانه‌های ما به خیلی از اتفاق‌های نزدیکمان هم توجهی نشان نمی‌دهند و درست پوشش نمی‌دهند، چه برسد که به این حادثه که شرایط ویژه‌ای هم داشت.»این روزنامه‌نگار با بیان اینکه «خبر آتش گرفتن نفت‌کش سانچی به شدت برای مردم از ارزش خبری بالایی برخوردار بود»، می‌گوید: با وجود همه این موارد باید در نظر داشته باشیم که این شرایط خاص و ویژه بود. این حادثه در وسط اقیانوس رخ داد و طبیعتا دسترسی به محل رویداد سخت و امکانات ارتباطاتی بسیار محدود بود. از طرفی اطلاع‌رسانی درباره این رویداد نیز تا اندازه‌ای متکی به کشورهایی بود که به نوعی درگیر این حادثه بودند. از همین جهت می‌توان گفت که اطلاع‌رسانی در ابعاد بین‌المللی نیز با نواقصی همراه بود. به شخصه اخبار رسانه‌های خارجی را درباره این حادثه پیگری می‌کردم و شاهد بودم که اخبار متناقض زیادی در این زمینه منتشر می‌شد.»

نفیسی با اشاره به انعکاس اخبار آتش گرفتن نفت‌کش ایرانی در آب‌های چین، یادآور می‌شود که «شاهد بودیم که انتظاری که از رسانه‌های بین‌المللی نیز در پوشش اخبار این حادثه که از هر جهت از اهمیت بالایی در عرصه بین‌الملل برخوردار بود برآورده نشد. در کل می‌توان گفت که پوشش اخبار این حادثه آن طور که باید در رسانه‌های داخلی و خارجی انعکاس نیافت.»در جریان این گزارش خبرنگار ایسنا با برخی دیگر از خبرنگاران حوزه مربوط در رسانه‌های دیگر نیز تماس گرفت که آنها اعلام کردند به‌دلیل روابط کاری خود، حاضر به صحبت در این‌باره نیستند.