هجمه برخی زنان به طرح خروج بانوان از کشور

می‌گل هشترودی - روزنامه بهار
خروج زنان از کشور بدون اجازه همسر مطالبه قشر وسیعی از زنان نخبه و ورزشکار کشور به شمار مي‌آید و همین موضوع نیز سبب شده که حالا بعد از گذشت چند سال از زمانی که نیلوفر اردلان، ملی‌پوش باسابقه فوتبال ایران که در نخستین حضور تیم ایران در جام ملت‌های آسیا به دلیل مخالفت همسرش با خروج او از کشور، از هم‌قطارانش جا ماند، اعضای فراکسیون زنان دغدغه مند به این موضوع نگاه کنند.در جشنواره فیلم فجر امسال نیز شاهد بودیم که فیلمی درباره همین موضوع به اکران در آمد اما همه این موارد باعث نشد تا نگاه سنتی جامعه نسبت به خروج زنان از کشور بدون اجازه همسر تغییر کند.حالا طیبه سیاوشی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، هجمه عده‌ای از زنان به طرح خروج بانوان از کشور در شرایط خاص بدون اذن همسر را دلسردکننده خوانده و مي‌گوید: «باوجود این هجمه‌ها گاهی نمی‌دانیم که باید دقیقا چه کاری انجام دهیم.» شاید این موضوع را بتوان مضمون درستی از واژه زنان علیه زنان دانست که هشتگ آن نیز چند صباحی است در توئیتر منتشر مي‌شود و مخاطبان فراوانی دارد.
***
نیلوفر هایی که اجازه شکفتن ندارند!
نیلوفر اردلان، هافبک ۳۰ ساله تیم ملی فوتبال زنان ایران که به همراه این تیم برای حضور در جام ملت‌های آسیا تمرین می‌کرد، 2 سال پیش این مسابقات را از دست داد.او در این باره گفته بود: «مسابقات جام ملت‌های آسیا برای نخستین بار برگزار می‌شود و من هم در اردوهای تیم ملی تمرینات خوبی را زیر نظر خانم سلیمانی انجام داده ام، اما همسرم پاسپورتم را برای حضور در این مسابقات نداد و به دلیل مخالفت همسرم برای سفر به خارج از ایران این رقابت‌ها را از دست دادم.»او در دو دوره بازی‌های کشورهای اسلامی عنوان «خانمِ گل» را کسب کرده بود و با قهرمانی‌های پیاپی در لیگ‌های فوتبال و فوتسال زنان، دو دوره نایب‌قهرمانی مسابقات فوتبال زنان غرب آسیا و راهیابی به مرحله نیمه‌نهایی مسابقات انتخابی المپیک ۲۰۱۲ لندن از جمله دیگر افتخارات اردلان هستند.
او شاید نخستین ورزشکار زنی نباشد که این قانون راه خروجش را از کشور بسته اما او شاید نخستین ورزشکاری است که آن را با صدای بلند اعلام کرده و گفت: «من از طریق انجمن حقوق زنان پیگیر این موضوع خواهم بود.من برای تفریح خارج از ایران نمی روم.هدفم اعتلای پرچم و کشورم است.مگر بعد از نایب قهرمانی در داخل سالن گوانجو چه چیزی عاید ما شد؟ همان طور که پسرها مشکل سربازی دارند و راه حلی برایش پیدا مي‌شود، باید کاری هم برای بانوان صورت بگیرد.مگر چه فرقی بین ماست؟ من زن و مادر هستم و از حقم در این باره نمی گذرم.»

همسرانی که پول دریافت مي‌کنند!
ماه پیش بود که طیبه سیاوشی عضو فراکسیون زنان اعلام کرد:« برخی از همسران ورزشکاران زن برای دادن اجازه خروج به همسر خود از فدراسیون‌ها پول دریافت کرده اند.» او گفته بود:« ماده ١٨گذرنامه که براساس آن زن‌ها نمی‌توانند بدون اجازه همسر یا پدر خود از کشور خارج شوند، از آن دست مواردی است که برای زنان ورزشکار دردسرهای زیادی ایجاد کرده است.به خاطر می‌آوریم که برخی زنان ورزشکار به دلیل اختلافات خانوادگی نتوانسته‌اند اجازه خروج از کشور را از همسران خود بگیرند؛ ظاهرا در برخی موارد هم فدراسیون‌ها برای این‌که بتوانند موافقت همسران بانوان ورزشکار را جلب کنند به آنها پول داده‌اند، ما شاهد مشکلات زیادی برای بانوانی هستیم که همسران آن‌ها اجازه خروج از کشور را نداده‌اند.باید بدانیم که این مشکل فقط مختص بانوان ورزشکار نیست و بانوان نخبه علمی و فرهنگی هم با چنین مصائبی روبه‌رو هستند.مردان از حقوق قانونی خود سوءاستفاده می‌کنند و این جاست که ما می‌خواهیم با اصلاح قانون شرایطی را فراهم کنیم که زنان ورزشکار و نخبه علمی و فرهنگی بتوانند با مجوز دستگاه‌های ذیربط از کشور خارج شوند.درواقع باید در مواقع لزوم مرجع صالحه‌ای برای بررسی به این مسائل تشکیل شود تا با رأی آن بانوان بتوانند بدون لزوم اجازه همسر از کشور خارج شوند.»

او مي‌گوید:« طبق آماری که از وزارت ورزش و جوانان گرفته‌ام، برخی از فدراسیون‌ها برای این‌که بتوانند موافقت همسران زنان ورزشکار را برای دادن اجازه خروج به دست بیاورند، به آن‌ها مبالغی پول پرداخت کرده‌اند.به همین دلیل از وزارت ورزش خواسته‌ام تعداد خانم‌هایی که با این مسئله مواجه شده‌اند را به من بدهند تا بتوانم با استفاده از اسناد و مدارک لازم جلوی سوءاستفاده آقایان را بگیرم.درواقع آقایان با سوءاستفاده از حق قانونی خود و دریافت پول اجازه خروج به همسرانشان را داده‌اند که این درست نیست.»او پیش‌تر هم در گفت‌وگو با برخی روزنامه‌ها گفته بود:« زماني که من با پاسپورت سياسي يا خدمت بخواهم از کشور خارج شوم، مشکلي ندارم، البته براي همين پاسپورت هم مجوز همسر لازم است.وقتي بخواهم با پاسپورت خودم از کشور خارج شوم قطعا همسرم بايد بيايد و اين اجازه را به من بدهد.زماني که شما در شرايط زندگي سالم خانوادگي به ‌سر مي‌بريد، براي همسرم هم عذاب‌آور است که مجبور است زماني را بگذارد و بيايد اين اجازه را بدهد.»

زنان علیه زنان
حالا این عضو فراکسیون زنان از دلسردی درباره هجمه زنان در این باره مي‌گوید.او معتقد است:« علی‌رغم اینکه در تلاش هستیم اصلاحیه‌ای را در قانون ماده ۱۸ قانون گذرنامه انجام دهیم که بعد از چهار دهه خواهد بود، اما در عین حال هجمه‌ای که از طرف عده‌ای از خانم‌ها ایجاد می‌شود، واقعا دلسردکننده است.گاهی نمی‌دانیم که باید دقیقا چه کاری انجام دهیم.آیا این مسئله را کنار بگذاریم در حالی که عده زیادی از خانم‌ها دغدغه آن را دارند و به این بحث از این زاویه نگاه می‌کنند که باید اصلاحیه و تغییری در این خصوص ایجاد شود.حتی ممکن است همین تغییر کوچک در خصوص تغییر در قانون اجازه خروج زنان با مخالفت مواجه شود و در صحن علنی رای نیارود و حتی امکان دارد در صورت رای آوردن مورد قبول شورای نگهبان قرار نگیرد.

او درباره اصلاحیه ماده 18 قانون گذرنامه مي‌گوید: «رایزنی‌ها را انجام داده‌ایم و در تلاش هستیم این موضوع را جلو ببریم، این تنها یک قدم نیست، بلکه اصلاحیه و تغییر است و امیدواریم که خانم‌ها همان طور که تا امروز تلاش‌های زیادی در رابطه با رفع تبعیض‌ها داشته‌اند این قضیه را مدیریت کنند و کار را پیش ببرند.در جامعه‌ای که این مسئله را مطرح می‌کنند که شما می‌خواهید عرف را بر هم زنید و ناهنجاری ایجاد کنید با این منطق که بیش از ۶۰ درصد زنان به مردان وابستگی اقتصادی دارند و تمام استدلال‌ها مطرح می‌شود تا این اتفاق نیفتد به سختی می‌توان در این خصوص گام برداشت.در حال حاضر بحث مشکلات زنان ورزشکار، فرهنگی و سیاسی برای خروج از کشور مطرح است به طور مثال خودِ من برای خروج از کشور با توجه به اینکه در بخش سیاسی کشور فعال هستم، نیاز به اجازه همسر دارم.بحث دیگر این است خانم‌هایی هستند که همسر خود را از دست داده‌اند و چون ولایت پدربزرگ بر فرزندان حاکم است، موجب بروز مشکلاتی برای این مادران شده است.مثلا یک خانم از یک فرصت مطالعاتی فقط به دلیل ولایت پدربزرگ بر فرزند محروم شده است.علی‌رغم این که کودک تحت حضانت و سرپرستی مادر است، اما پدربزرگ از یک نقطه دورافتاده مانع از خروج فرزند و بالطبع مادر می‌شود، به همین خاطر از طرف این زنان نیز مطالباتی مطرح است.این طرح را ارائه کرده‌ایم و در کمیسیون امنیت ملی در دست بررسی است، اما هنوز به صحن کمیسیون برای رای‌گیری نیامده است.این طرح در مردادماه ارائه شده است، با پیگیری‌هایی که انجام داده‌ام کار آن در کارگروه تمام شده است، اما در کمیسیون مورد بحث قرار نگرفته است.»
این موضوع را نمی توان انکار کرد که بیش از چهار دهه است حق خروج از کشور زنان متأهل مورد مطالبه است و از آنجایی که قانون گذرنامه در سال ۵۱ و قبل از انقلاب تصویب شده است، به نظر می‌رسد؛ تسهیل خروج از کشور بانوان شوهردار با حذف بند سوم ماده ١٨ قانون گذرنامه مصوب سال ٥١ و همچنین حذف بانوان از شمول ماده ١٩ قانون مذکور مبنی بر قابلیت ممنوع الخروج کردن زن توسط همسر حتی پس از اجازه رسمی او و صدور گذرنامه، جزو مطالبات اساسی جامعه زنان باشد.در این بین اما مي‌توان گفت شاید اين اصلاحيه گامي رو به جلو باشد براي اينكه حق خروج از كشور به تمام زنان كشور داده شود.