بهار نیوز - قصه تلخ میراث تاریخی و فرهنگي شیراز

گروه فرهنگی: اینجا شهری است که ثبت ملی اثری تاریخی،ضمانتی اجرایی برای حفاظت از آن ایجاد نمی کند و مردم و فعالان میراث فرهنگی هر شب را با دلهره سر به بالین می گذارند و بامداد بعد هم با دلشوره از خواب بیدار می شوند مبادا که اثر یا آثار ثبتی دربافت تاریخی آن به فنا رفته باشد.

به گزارش ایرنا، سخن از شیراز است، جایی که مردم آن با این فکر در بافت تاریخی آن پای می گذارند که شاید شب گذشته قامت خانه ای تاریخی با هجوم بیل های مکانیکی برخاک افتاده باشد و با تاسف می بینند که پیشتر که تخریب صورت گرفته ،هیچ کس هم مقصر شناخته نشده یا با پیگرد مواجه نشده است.بعد از تخریب شبانه دو خانه تاریخی شیراز به نام های خانه سلیمی به شماره ثبت ملی 8998 و خانه منتصری به شماره ثبت 8975 در ابتدای اسفند 96 هر روز هزاران کامنت در بین کاربران فضای مجازی و اهالی فارس مبنی بر احتمال تخریب اثر تاریخی دیگری ردو بدل می شود که نشان از بیم ساکنان این خطه در زمینه نابودی میراث پدرانشان دارد. سازمان میراث فرهنگی اوایل اسفند 96 و پس از تخریب این دوخانه تاریخی، عامل این اقدام را مجری طرح های توسعه حرم شاهچراغ (ع) اعلام کرد.
**نگرانی ها
حمام تاریخی توکلی یکی از آثار ثبت ملی شده شیراز است که در دل کوچه های مارپیچ و کم عرض بافت تاریخی این شهر و در طرح توسعه حرم مطهر شاهچراغ (ع) واقع شده و در روزهای گذشته فعالان میراث فرهنگی در فضای مجازی احتمال تخریب این اثر تاریخی را نیز می دادند و اینکه ممکن است شبانه فروریخته شود.
در چند روز گذشته و خصوصا بعد از تخریب دو خانه تاریخی ثبت ملی شده شیراز در حالی که مردم دیگر نقاط کشور در حال مهیا شدن و برنامه ریزی برای آغاز سال جدید و گذراندن تعطیلات نوروز هستند، مردم و برخی مسئولان شیراز که دغدغه میراث فرهنگی این شهر را دارند با نزدیک شدن تعطیلات نوروز بر نگرانی هایشان افزوده می شود.این فعالان میراث فرهنگی می گویند: تعطیلات نوروز به معنای رونق و فراهم شدن فرصتی برای مجریان تخریب این میراث تاریخی است.حمام تاریخی توکلی مربوط به دوره قاجاریه – پهلوی و در خیابان لطفعلی خان زند روبروی آرامگاه نور(گودعربان) پشت کوچه فاطمیه واقع شده است و این اثر در تاریخ 2 آبان 1382 با شماره ثبت 10498 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسیده است.ورودی این حمام یک تکه کاشی کاری هفت رنگ و معرق به سال 1366 دارد که این تاریخ اخیرترین تعمیرات بنا را نشان می دهد.این حمام دارای ورودی تنگی است که پس از عبور از یک دالان کوچک از طریق پلکان بسیار ساده ای وارد رختکن یا سربینه می شود، رختکن این حمام دارای فضایی نسبتا بزرگ با چهار شاه نشین است که قرینه هم هستند و در مرکز این فضا حوضچه ای سنگی وجود دارد و سقف این محل نیز گنبدی شکل است و نورگیری در وسط آن قرار دارد.سقف این حمام با اشکال حیواناتی مانند شیر، طبیعت و انسان نقاشی شده است و در بخش هایی نیز معرق کاری روی چوب به چشم می خورد.حمام تاریخی توکلی درحال حاضر دایر است و به برخی شهروندان و مسافران خدمات ارائه می دهد،شخصی که خود را شاگرد این حمام معرفی کرد عصر زمستانی نیمه اسفند 96 در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: صاحب این ملک سه ماه پیش فوت کرده و اکنون این محل در اختیار ورثه و زیرنظر اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری فارس اداره می شود.این شخص اجازه عکس گرفتن از فضای داخلی حمام تاریخی توکلی را به خبرنگار این رسانه نداد و مدعی شد که میراث فرهنگی این تصمیم را گرفته و ابلاغ کرده است.

*** قصه تلخ میراث تاریخی شیراز
در این محله و مجاورت این حمام خانه های تاریخی زیادی به چشم می خورد که یکی از این خانه ها که توجه خبرنگار ایرنا را به خود جلب کرد خانه روبه رویی حمام تاریخی توکلی بود که از کاشی کاری سردر ورودی آن مشخص بود که بنایی تاریخی و ارزشمند است.پیگیری های صورت گرفته در مورد صاحب این خانه تاریخی به حجره ای عطاری واقع در سه راه احمدی(حوالی شاهچراغ) ختم شد.در حجره عطاری آقای نعمت اللهی صاحب قبلی این خانه تاریخی پای صحبت های او نشستیم، او از نحوه واگذاری این خانه به مجری طرح توسعه حرم مطهر شاهچراغ(ع) اینگونه سخن می گوید که برای طرح توسعه حرم مطهر و با پیگیری های زیادی که مجری این طرح داشت علیرغم میل باطنی، خانه را که 480 متر مربع زیربنا دارد تخلیه و به قیمت 320 میلیون تومان به آنها واگذار کردیم.نعمت اللهی که محاسنی سفید دارد و گواه پایان دهه هفتم زندگی اوست ادامه داد: این خانه از پدر بزرگم به پدرم و از پدر به من به ارث رسیده بود و به نقل از پدرم این خانه اکنون بیش از صد سال قدمت دارد و معماری داخلی این خانه بسیار زیبا و شامل معرق کاری های بسیار شکیل و بهره مندی از هنر ویترای(نقاشی روی شیشه)، کاشیکاری، نقوش برجسته روی ستون ها و... است.او گفت: حاشیه و دو طرف سر در ورودی این خانه دو نقش برجسته سنگی با نقوش اسلامی ایرانی قرار داشت که بعد از اینکه خانه را فروختیم و تخلیه کردیم آنها را در آوردند و به جای آن سیمان کاری کردند که اکنون نیز تازه بودن سیمان آن مشخص است.نعمت اللهی به اینکه هنوز کاشیکاری بالای سردر ورودی وجود دارد و بیم آن می رود که آن نیز تخریب شود اشاره و بیان کرد: بیرون خانه که در معرض دید همگان است به این وضعیت دچار شده و مشخص نیست داخل خانه چه تخریب و حفاری هایی انجام شده باشد.

**مهمانان خانه تاریخی شیراز
خبرنگار ایرنا برای بررسی بیشتر و اطلاع از وضعیت داخلی این اثر تاریخی در این خانه را چندین بار زد ولی علیرغم روشن بودن لامپ داخل منزل، کسی در را نگشود.یکی از همسایه های این خانه تاریخی که در این محله زندگی می کند گفت:هرچه در این خانه را به صدا در آورید کسی آن را باز نمی کند، بعد از اینکه مجری طرح توسعه حرم خانه آقای نعمت اللهی را خرید این خانه را به دو فرد معتاد و بدنام که سابقه اراذل و اوباشی و کارهای خلاف بسیاری دارند اجاره داده است.او ادامه داد:همسایه ها به دلیل اینکه این خانه محل تردد افراد مشکوک و معتاد شده است چندین بار به کلانتری 13 عباسی شکایت کرده که آنها نیز گفتند به دلیل اینکه این محل در اجاره این افراد است نمی توانیم اقدامی انجام دهیم.این شهروند شیرازی که در بافت تاریخی این شهر زندگی می کند گفت:همسایه ها حتی شکایت به متولیان حرم مطهر شاهچراغ(ع) بردند که جواب درستی ندادند.
او با اشاره به وجود کاشی های قدیمی و نقوش برجسته بسیار در این خانه گفت: برخی همسایه ها شب ها صدای حفاری و تخریب از این خانه می شنوند و معتقدند که ساکنان فعلی این منزل شبانه کاشی ها و آثار تاریخی را در می آورند و در بازار به فروش می رسانند.خبرنگار ایرنا در گزارشی مستند در ماه های اخیر به فروش کاشی های بافت تاریخی شیراز دربازارهایی مانند روح الله و سرای مشیر پرداخت که تاکنون اقدامی برای رفع آن انجام نشده و سودجویان هنوز در حال فروش میراث ارزشمند این خطه در این محل ها هستند.

** میراث فرهنگی بی خبر است
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس اعلام کرد: حدود 9 سال قبل طرح توسعه حرم مطهر شاهچراغ (ع) با مشخص شدن مشاور مطرح و در نهایت مشروط به حفظ میراث تاریخی مجاور حرم شد و مسئولان و مشاوران این طرح تعهد دادند که هیچ خانه تاریخی تخریب نخواهد شد.عبدالرضا نصیری افزود:عملا ما از طرح توسعه ای که در حال انجام است کاملا بی خبر هستیم ، دو خانه تاریخی نیز در سال 93 و یک خانه در سال 90 توسط همین مجری بصورت غیرقانونی تخریب شد ولی پیگیری های قضایی در خصوص هیچکدام تاکنون به نتیجه ای نرسید و عملا مشخص نیست تخریب هایی که انجام می شود براساس چه طرح و قانونی است.
فرماندار شیراز در این باره گفت: همه باید از تخریب میراث این شهر متاثر باشیم، اداره کل میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری وظیفه حفظ میراث را دارد شاید نتواند با برخی افراد و نهادها در این شهر مقابله کند ولی باید شکایت خود را از مسیر قانونی دنبال و بر آن پافشاری و نتایج را نیز به مردم اعلام کند.حیدر عالیشوندی با اشاره به اینکه از دادستان شیراز درخواست پیگیری قانونی این موضوع را داشته ایم و کتبا هم درخواست خود را ارسال خواهیم کرد افزود: از سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری تقاضا داریم که طرح تفصیلی این محدوده را آماده کند که تکلیف شهرداری ، متولیان حرم مطهر و سایر دستگاه ها نیز مشخص شود.وی بیان کرد:تخلفی شکل گرفته که باید تحقیقات انجام شود و ما نیز نتایج پیگیری ها را در اختیار شهروندان خواهیم گذاشت.

** طرح توسعه شاهچراغ ،‌مصوب نیست
مدیرکل دفتر فنی استانداری فارس گفت: طرح توسعه حرم مطهر شاهچراغ (ع) که در حال اجرا است براساس طرح مصوب شده نیست و مشخص نیست مجموعه تولیت حرم مطهر شاهچراغ(ع) بر چه اساسی در حال انجام این اقدامات است.امیرحسین جمشیدی در جلسه شورای شهر شیراز افزود: شورای عالی شهرسازی در طرح مصوب تاکید کرده که جداره های بافت تاریخی باید حفظ شود در حالی که تاکنون چند مورد کاملا تخریب شده است.براساس آمارهایی که پیشتر اعلام شده، تعداد کل خانه های تاریخی شناسایی شده در استان فارس و شهر شیراز به ترتیب 700 و 350 مورد است که از این تعداد 310 خانه در استان فارس و 281 خانه در شهر شیراز ثبت ملی شده است.